Değerli Okurlarım,

2024 yılına ait gelir vergisi beyannameleri için beyan süresi sona erdi.

Normalde 1-31 Mart tarihleri arasında tamamlanması gereken bu süreç, Ramazan Bayramı nedeniyle 7 Nisan 2025 tarihine kadar uzatılmıştı.

Mükellefler, bu süre içinde beyannamelerini verdi ve ilk taksit ödemelerini gerçekleştirdi. 
Temmuz ayında ise ikinci taksit dönemi başlayacak.

Beyanname döneminin bitmesi, aynı zamanda iade sürecinin de fiilen başlaması anlamına geliyor.

Fazladan vergi ödeyen ve beyanname veren mükellefler, iade alma hakkına sahip.

VERGİ İADELERİ REKOR KIRDI!

2024 yılı, vergi iadeleri açısından oldukça dikkat çekici bir yıl oldu.

Genel bütçe gelirlerinden yapılan ret ve iade tutarlarına baktığımızda; 

2023 yılında toplamda 638 milyar lira vergi iadesinin yapılmışken, 2024’te ise iade rakamının 1 trilyon lirayı aştığını görüyoruz. Yani, %71’in üzerinde bir artış olmuş!
Gelir vergisi iadelerinde ise tablo daha çarpıcı. 

2023’te 14,3 milyar lira olan gelir vergisi iade tutarı, 2024’te 29 milyar lirayı geçmiş bulunuyor. Artış oranı ise %102.

BEYANNAME VERİLDİKÇE İADELER ARTIYOR!

Son beş yılda iki kritik gelişme oldu:

• 2019’da yapılan düzenlemeyle, tek işverenden aldığı ücret, vergi tarifesinin dördüncü dilimini (2024 için 3 milyon lirayı)  aşan çalışanlar beyanname vermeye mecbur tutuldu. 
• Birden fazla işverenden ücret alan ve birden sonraki ücret geliri tarifenin ikinci dilimini (2024 için 230 bin lirayı) aşan mükellefler sistem tarafından otomatik olarak tespit edilmeye başlandı. Bu alanda denetimler de yapıldı.

Tüm bu gelişmeler, son yıllarda beyanname veren mükellef sayısında belirgin bir artışa sebep oldu.

Bunun doğal sonucu olarak; eğitim, sağlık ve sigorta harcamaları daha fazla beyana konu oldu ve vergi matrahlar düştü.

Kesinti yoluyla ödenen vergiler, hesaplanan vergiden yüksek çıktığı için iade hakkı doğmuş oldu.

KESİNTİ YOLUYLA ÖDENEN GELİR VERGİLERİ NASIL İADE ALINIYOR?

Gelir vergisi beyannamesi vermek, sanıldığının aksine çoğu zaman mükellef lehine sonuçlar doğurabiliyor.

Bu avantajlardan biri de, kesinti yoluyla ödenen vergilerin iade edilebilmesi.

Gelir Vergisi mevzuatına göre; bazı gelirler üzerinden kaynakta vergi kesintisi yapılıyor.

Ücret, iş yeri kirası veya kâr payı gibi ödemelerden kesilen vergiler, beyanname verilmesi halinde yıllık olarak hesaplanan gelir vergisinden mahsup ediliyor.

Mahsuptan sonra, kesinti yoluyla ödenen tutar hesaplanan vergiden fazla çıkarsa, fazla kısmın iadesi talep edilebiliyor.

Mükellef bu iadesini mahsuben talep ederse, hiçbir vergi incelemesi ya da teminat aranmadan işlem tamamlanıyor.

Mükellefler bu yolla başka bir vergi türünden olan borçlarını (örneğin Motorlu Taşıtlar Vergisi) nakit ödeme yapmadan kapatabiliyor.

Ancak iade nakit olarak talep ediliyorsa, bazı belgelendirme yükümlülükleri ve prosedürlerin yerine getirilmesi lâzım.

NAKDEN İADE RAKAMLARI HER YIL GÜNCELLENİYOR!

Kesinti yoluyla ödenen vergilerden kaynaklanan nakit iadeler, iade miktarına göre; 

• Teminat gösterilmesi, 
• Vergi incelemesi yapılması,
• YMM Raporu ibraz edilmesi,

yöntemiyle gerçekleştiriliyor. İade rakamları her yıl yeniden değerleme oranıyla güncelleniyor.

Bu sene için limit 340 bin lira!

Eğer, iade miktarı 340 bin lirayı geçmiyorsa; teminat, vergi incelemesi veya YMM raporu olmadan vergi iadesi alabiliyorsunuz. İadeler, vergi dairesinin kontrolleri sonucunda daha hızlı bir şekilde yapılıyor.

İade miktarı; 340 bin lira ile 3 milyon 400 bin lira arasındaysa, süresinde düzenlenmiş Tam Tasdik sözleşmeniz bulunması halinde iadeyi YMM raporuyla alabiliyorsunuz.

Ama 3 milyon 400 bin liradan daha fazla vergi iadeniz varsa, bu iadeyi ancak vergi incelemesi sonucunda alabiliyorsunuz.

KISMEN NAKİT KISMEN MAHSUBEN İADE ALINABİLİR Mİ?

Evet, alınabilir!

Gelir vergisi iadesinin kısmen nakit ve kısmen mahsuben alınması mümkün. Bu, iadeyi hızlı almanın bir yolu aslında.

Kesinti yoluyla ödenen vergiler için, 340 bin lirayı geçmeyen nakit iadelerde “vergi incelemesi yapılması veya teminat gösterilmesi gibi zorunluluklar” yok demiştim.

Dolayısıyla mükelleflerin, 340 bin liradan fazla iade hakları varsa, bu tutara kadar olan iade miktarını nakit olarak talep etmeleri ve böylece yalnızca vergi dairesinin kontrollerinden sonra vergi incelemesi ve teminat olmaksızın iade alabilmeleri mümkün.

Bu arada mahsuben iadelerin, miktarına bakılmaksızın inceleme ve teminat gerektirmeden yapıldığını hatırlatmak isterim. Bu nedenle, 340 bin lirayı aşan kısım için başka vergi borçlarına mahsup talep edilebilir.

Böylece iade hakkı, hiçbir vergi incelemesine muhatap olunmadan en süratli şekilde kullanılabilir.

Misal vermek gerekirse…

Örneğin 360 bin liralık vergi iadesi hakkınız olsun. Bu tutarın 340 bin lirasını nakit olarak isteyebilir ve vergi incelemesi olmadan iade alabilirsiniz. Kalan 20 bin liranın da söz gelimi Temmuz ayında MTV’nin ikinci taksitine mahsubunu isteyebilirsiniz.

GEÇİCİ VERGİDEN VE VERGİ HATALARINDAN KAYNAKLANAN İADELERDE RAKAMSAL SINIRLAR YOK!

Geçici vergi ödeyen mükellefler, yıl sonunda hesaplanan vergiden daha fazla ödeme yapmışsa, bu farkı önce diğer vergi borçlarına mahsup ettirebilir.

Mahsuptan sonra hâlâ bir tutar kalıyorsa, yıl sonuna kadar iade talebinde bulunmak gerekir.

Geçici vergi iadelerinde, iade nakit de olsa mahsup da olsa —

ne teminat istenir, ne de vergi incelemesi yapılır.

Benzer bir durum vergi hataları için de geçerli.

Matrah, indirim veya mahsup işlemlerinde yapılan yanlışlıklar nedeniyle mükellef bazen gerekenden fazla vergi ödeyebiliyor, hatta hiç ödenmemesi gereken bir vergiyi ödeyebiliyor.

Bu tür durumlarda da,

tutar ne olursa olsun,

iade için ayrıca bir rapor ya da teminat istenmez.

MALİYE'NİN GÜNDEMİ: DENETİM VE TAHSİLAT

2024, vergi denetimlerinin hız kazandığı bir yıl oldu.

Vergi Denetim Kurulu verilerine göre, 2024 yılında toplam 110.666 mükellef vergi denetimi kapsamına alındı. Bunların 78.187’si vergi incelemesine, 31.358’i izaha davete, 1.121’i ise fiili envanter (saha denetimi) yoluyla denetime tabi tutuldu. Bu kapsamda 40 milyar TL vergi farkı ve 80,4 milyar TL ceza tespit edildi. Ayrıca 33 ilde 209 birim teftiş edildi, bunların 203’ü vergi dairesiydi.

2025’e de aynı hızla girdik. Mükelleflerin ardı ardına tebligat aldığı bir dönem yaşıyoruz.

Bireysel mükellefler açısından, banka hesap hareketlerine yönelik sorgulamalar dikkat çekiyor.

Kurumsal mükellefler içinse vergi beyanları ve mali tablolar üzerinden çapraz kontroller yapılıyor.

Bu arada vergi daireleri de kapsamlı bir teftiş sürecine girmiş durumda.
İstanbul’daki bazı vergi dairelerinde, müfettiş ekipleri yerinde incelemeler yürütüyor.

Maliye’nin Risk Analiz Merkezi’nden gelen verilerle mükellefleri arıyor, özellikle finansman gider kısıtlaması gibi başlıklarda yoğun sorgulamalar yapıyorlar.

Öte yandan vergi dairelerinin cebri tahsilat faaliyetleri de hız kesmeden devam ediyor.

E-haciz başta olmak üzere birçok işlem artık daha sık ve daha otomatik biçimde uygulanıyor.

Bu tabloya bakıldığında, vergi iade süreçlerinin bu yıl biraz daha uzun sürebileceğini öngörmekteyim.

Zira artan bütçe açıkları karşısında Maliye'nin önceliği, iadeden çok vergi tahsilatı gibi görünüyor.

Bu arada, Nisan ayı itibarıyla Kurumlar Vergisi beyan dönemi de başlamış durumda.
Herkese kolaylıklar diliyorum.

İsmail Vefa AK - Haber7
Twitter: @Ismail_Vefa_AK