Değerli Okurlarım!

Maliye, dijitalleşen ekonomiyle uyumlu yeni bir dönemi başlatıyor.

Kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye dijital bir boyut kazandıracak olan “Fiziki ve Sanal Ödeme Sistemleri Genel Tebliği” taslağı, geçtiğimiz günlerde kamuoyuyla paylaşıldı. Elbette bu bir taslak; teknik detaylar değişebilir.

Ancak yön belli:

Maliye hem kendini hem de hepimizi adım adım dijital sisteme entegre ediyor!

Hayatımıza hızla giren QR kodla ödeme, FAST transferi, dijital cüzdanlar gibi pek çok araç artık sadece pratik değil, vergisel açıdan da takip edilebilir hale geliyor.

Yani değişen ödeme davranışı zaten dijital bir iz bırakıyor ama  Maliye bu izi görünür kılmak istiyor.

YENİ SİSTEM NE GETİRECEK?

Maliye, fiziki ve sanal ödeme sistemlerini (POS, QR, sanal POS, elektronik cüzdan vb.) tek bir şeffaf çatı altında izlemeye hazırlanıyor.

Artık hangi ödeme cihazı kimin adına kayıtlı, kim tarafından kullanılıyor, hangi işlem için kullanılıyor ve tahsil edilen para kimin hesabına geçiyor gibi soruların tamamı açıkça belli olmak zorunda.

BAYİLİK ZİNCİRLERİNDE “HER CİHAZIN BİR SAHİBİ” DÖNEMİ

POS ya da sanal POS kimin üzerinde görünüyorsa, tahsilatı yapanın da o kişi/şirket olması gerekiyor. “Merkezin POS’unu bayi kullansın, para da merkeze aksın” modeli, sıkı koşullara bağlanıyor.

Buna göre; ancak en az 30 bayisi olan şirketler, belirlenen şartları (sözleşme, bildirim, teknik kısıtlama, sabit IP vb.) yerine getirerek bayilerine kendi POS/sanal POS altyapılarını kullandırabilecek.

Bayi ilişkilerinde sözleşme zorunlu, bu sözleşme hem bankaya/ödeme kuruluşuna hem de vergi dairesine bildirilecek.

Tahsilat fiş/fatura/ e-belge üzerinde “kimin adına ve hangi hesap üzerinden tahsil edildiği” açık biçimde görünecek; elektronik belgelerde slip bilgileri de yer alacak.

Uygunsuz kullanım tespit edilirse, cihaz/sanal POS kapatılacak ve Gelir İdaresi’ne raporlanacak.

FİNANS KURUMLARI SORUMLU TUTULACAK

Bu sistemin işlemesi bakımından başta bankalar olmak üzere finans kurumlarına büyük görev ve fonksiyonlar yüklenmiş durumda.

Finans kurumları; hangi mükellefe hangi POS/sanal POS verildi, kim, ne kadar, ne zaman, hangi iş için tahsilat yaptı, bunların hepsini belirli formatlarda ve periyodik olarak Gelir İdaresi’ne bildirecek.

Finans kurumları;

“Başkasının POS’unu kullandırma”, “Sanal POS’u e-ticaret dışında kullanma”, “Bayi yerine ana firmanın POS’u ile tahsilat” gibi riskli durumlar için  gözetim ve engelleme mekanizması kurmak zorunda.

Sadece kendi müşterilerini değil, müşterilerinin bayilerini de (koşulları sağlanıyorsa) izlemek, yanlış kullanımda sistemi anında kapatmak zorunda.

Kısacası, sorumluluk sadece mükellefte değil, ödeme altyapısını sağlayanda da olacak!

KİM, NEYİ, NASIL BİLDİRECEK?

İşyeri; kullandığı her fiziki ve sanal ödeme aracını (YN ÖKC, POS, soft POS, sanal POS, QR uygulamaları, cüzdan entegrasyonları vs.) kendi vergi kimliğiyle ilişkilendirecek ve sözleşmeleriyle birlikte şeffaf biçimde beyan edecek.

Banka/ödeme kuruluşu ise verdiği tüm cihaz ve uygulamaları, yapılan tahsilatları, bayilik sözleşmelerini ve teknik kısıtları Gelir İdaresi’nin belirleyeceği formatta düzenli olarak raporlayacak.

E-ticaret platformları ve satıcılarına da görevler düşüyor. Bunlara ait sanal POS’lar sadece e-ticaret işlemlerinde kullanılacak; bu kanallar üzerinden yapılan tahsilatlar, iptal-iade ve satıcıya aktarılan tutarlar ayrıntılı şekilde bildirilecek.

CEZA KİME, NE İÇİN GELECEK?

Yeni dönemde yalnızca esnaf ya da işletme sahipleri değil, sistemin tüm aktörleri sorumluluk altında olacak. Tebliğde belirtilen kurallara uymayan, bildirim yapmayan, eksik ya da yanıltıcı bilgi veren, cihazı başkasına kullandıran veya amacı dışında kullanan herkes için ceza riski gündemde.

Sadece mükellefler değil; bankalar, ödeme kuruluşları, finansman şirketleri, özel entegratörler ve cihaz üreticileri de bu kapsamda. Her biri için, Vergi Usul Kanunu’nun özel usulsüzlük cezaları ve ilgili idari yaptırımlar uygulanabilecek.

Üstelik ceza sadece para cezasıyla sınırlı değil. Cihazın ya da sanal POS’un kapatılması gibi hızlı ve etkili önlemler de devreye alınabilecek.

GEÇİŞ SÜRECİ 4 AY

Tabi şu an itibariyle bir Tebliğ taslağından bahsediyoruz. Ne zaman yayımlanacağı henüz belli değil. Ancak Maliye sistemi 2025 yılı içerisinde devreye almayı planlıyor.

Şu an için Tebliğ yayımlanırsa, getirilen kurallar yayım tarihini izleyen dördüncü ayın başından itibaren geçerli olmaya başlayacak

Bu süreçte;

• Sözleşmeler yenilenecek, POS/sanal POS eşleşmeleri temizlenecek,
• Bayi ağları için teknik kısıtlamalar (sabit IP, kullanıcı yönetimi, raporlama vb.) kurulacak,
• Bankalar ve ödeme kuruluşları, bildirim formatlarını ve veri akışını Gelir İdaresi’nin kılavuzlarına uyarlayacak,
• Mevcut uygulamalar uygun değilse kapatılacak, yenisi açılmadan önce GİB’e toplu bildirim yapılacak.

NELERİ KONTROL ETMELİYİZ?

Mükellefler şu soruları sorup, tedbirlerini almalı:

• Kullandığım tüm POS/sanal POS/QR uygulamaları kendi vergi kimliğimle eşleşiyor mu?
• Bayi/alt bayi isem, kimin cihazını kullanıyorum, sözleşmem ve bildirimim yapıldı mı?
• E-ticaret yapıyorsam, sanal POS’u sadece e-ticaret işlemlerinde mi kullanıyorum?
• Elektronik belgelerde tahsilat slip bilgilerini hatasız gösteriyor muyum?
• Bankam/ödeme kuruluşum bana bu süreçte hangi raporları, hangi periyotla gönderecek?

SON SÖZLERİM

Dijital çağ sadece alışverişi, iletişimi ya da bankacılığı değiştirmedi; kamu yönetimini de kökten dönüştürdü ve dönüştürmeye de devam ediyor.

Artık devletler, bilgiye anında ulaşmak, veriyi doğru okumak ve kaynakları etkin yönetmek istiyor. Türkiye ise bu dönüşümü sadece izleyen değil, yön veren ülkelerden birisi konumunda.

Devletimiz, e-Devlet sisteminden mali denetime, sosyal yardımdan ödeme sistemlerine kadar geniş bir alanda dijitalleşmeyi başarıyla uyguluyor.

Görünen o ki; artık hiçbir işlem “görünmez” olmayacak!

QR’dan yapılan ödeme de, yurtdışı cüzdandan gelen para da, dijitaldeki tahsilat da Maliye’nin radarında olacak.

Bu sadece bir takip ya da denetim hamlesi değil; kayıt dışına karşı sistemli, teknolojik ve sürdürülebilir bir mücadele anlayışının ürünü.
 

Önümüzdeki dönem, bu alanda daha da çok gelişmelere gebe!

İsmail Vefa AK / Haber7

Twitter: @Ismail_Vefa_AK