Bu köşede dün yargı sistemimizin esasen küçük bir parçasını oluşturan özel yetkili savcılıklar ve mahkemelerle ilgili bazı rakamlar yayınladım.

Peki yargının geneline baktığımızda durum ne? Adalet Bakanlığı’nın Adli Sicil Genel Müdürlüğü tarafından derlenen istatistiklere göre, Cumhuriyet Savcılıkları yurt genelinde 2010 yılında 6 milyon 76 bin 676 ‘iş’le uğraşmış.
İstatistikteki ‘iş’ ne anlama geliyor bilemedim. Yani bu sayı soruşturulan kişi sayısı mı, açılan dosya sayısı mı bilmiyorum. Ancak, bu ‘iş’lerin sadece yüzde 53.7’si ‘çıkan iş’ olmuş. ‘Çıkan iş’ten ben dosya hakkında karar verilmiş olmasını anlıyorum. Peki kalan yüzde 46.3 ne olmuş? Bir sonraki yıla devredilmiş.
Bakanlık, 2001 yılını baz almış ve bir endesk oluşturmuş. Yani, 2001 rakamları 100 kabul edildiğinde 2010 yılında ‘yeni gelen iş’lerin sayısı 165 olmuş.
Daha fazla suç işleyen, daha fazla suç soruşturması yapılan bir toplum olmuşuz yani.
Fakat savcılıklar artan iş yüküne uyum sağlayamamış, geçen yıldan birikenlerle birlikte toplam rakama bakıldığında, 2001’de 100 olan endeks 2010’da 209’a çıkmış!
Bu artışların ve birikmenin bir doğal sonucu da var. 2001’de 178 gün olan ortalama soruşturma süresi 2010’da 310 güne kadar çıkmış. Yani adalet daha savcılık aşamasından tıkanmaya başlamış.
Peki bir de soruşturulan kişi sayılarına bakalım...
2010’da 4 milyon 653 bin 503 kişiyle ilgili soruşturma sonuçlanmış ve işlem tamamlanmış. Bunların tam yarısı, yani 2 milyon 326 bin 547 kişi hakkında kamu davası açılmış. Bu rakama özel kanunlardan (çek kanunu vs) ötürü açılan davaları da ekleyince dava açma oranı yüzde 52’yi buluyor.
Yani savcılıklarımız hızlı bir elemeyle ‘soruşturmaya yer yok’ veya ‘kovuşturmaya yer yok’ kararlarını alabilseler, uğraştıkları ‘iş’ sayısı azalacak, zamanlarını daha verimli kullanabilecekler.
Peki, özel yetkili mahkemelerimiz de dahil bütün ceza davalarında savcılarımızın hazırladığı iddianamelerin kazanma oranı, yani mahkumiyet oranı ne? Şimdi sıkı durun: Açılan 100 davanın 36.5’i mahkumiyetle sonuçlanmış.
Kişi sayılarına bakalım... Mahkemelerimizde 2010 yılında 3 milyon 327 bin 505 yurttaşın yargılanması tamamlanmış. Savcılarımız bunların 1 milyon 213 bin 990’ını mahkum ettirebilmiş.
Özetlemeye çalışayım: Savcılarımız 100 kişiyi suç şüphesiyle tam 310 gün soruşturmuş ama bunların 50’sine dava açmış. Hakkında dava açılan 50 kişinin de yaklaşık 17’si mahkum olmuş.
Salt bu rakamlar savcılarımızın soruşturma kalitesini ortaya koymak bakımından yeterli bence.
Dün yazdığımı tekrar edeceğim: Savcılarımız hem gereksiz derecede çok sayıda insanı soruşturuyor, hem de kanıtlanamaz suç iddiaları için davalar açıyor.
Korkarım, ‘Kurunun yanında yaş da yanar’ bizim yargı sistemimizin temel anlayışı haline gelmiş durumda.

Savcılar nasıl hesap verecek?

Bir arkadaşım telefonda, benim dünkü yazımdan hareketle şöyle dedi: ‘Yahu bu kadar düşük mahkumiyet oranları olan bir savcıyı Amerika’da tekrar seçmezler.’

Köşe yazısının tamamını okumak için bu linki kullanabilirsiniz

İsmet Berkan / Hürriyet