Birkaç ay önce Hollandalı gazeteci Henk Boom'un "De Grote Turk" ("Büyük Türk") adlı kitabı piyasaya çıktı. Kitap, Türkiye içinde ve dışında birçokları tarafından Osmanlı sultanlarının en önemlisi ve ilgi çekicisi olarak görülen Süleyman'a dair yazılmış diğer klasik biyografilerden değil.

Boom, Süleyman hakkındaki bütün mühim biyografileri okumuş ve onlardan epeyce de alıntı yapıyor. Boom'un kitabını özel ve farklı kılan iki ayırt edici özellik var: Sultanın hayatında önem taşıyan her yere gitmiş ve Süleyman'ın geçmişte ve bugün Türkiye'nin ve Türklerin görülme ve algılanma şekli üzerinde yaptığı etkiyi anlamaya çalışmış.

Boom'un sultanın ayak izlerini takip etmesi sonucunda okur kendisini sadece İstanbul ve Amasya'da değil, Budapeşte, Viyana ve Saraybosna gibi kentlerde de buluyor. Boom meslekten bir gazeteciye yakışır şekilde, yerel uzmanlarla canlı ve cazip bir üslupla konuşuyor ve onlarla Süleyman'ın orada ve o dönemde taşıdığı önemi tartışıyor. Fakat sultanın hayatını yazanlar arasında var olan tartışmalı konuların (sözgelimi Macaristan fethindeki veya Viyana muhasarasındaki gerçek niyetleri) derinine dalma fırsatını da kullanıyor.

Gerçekten ufuk açan bölümlerden biri, Süleyman'ın dönemin diğer Avrupa güçleriyle çatışmasının kıtadaki Türk algısı üzerinde yaptığı etkiye dair olanı. Boom, 16. asırdaki Osmanlı hakimiyeti korkusunun Avrupa'nın Türkler ve Türkiye'ye dair düşünme biçiminde nasıl kalıcı tesirler bıraktığını göstermek için büyük Hollandalı hümanist düşünür Erasmus'u örnek alıyor. Erasmus bizzat kaleme aldığı "De Turkenkrijg" ("Türklerle Savaş") adlı risalesinde Türkleri vahşi barbarlar, İslam'ı da karanlık bir din olarak tasvir ediyordu. O dönemde Avrupalılar kitap basmayı da keşfettiklerinden, Erasmus'un fikirleri popüler broşürler halinde binlerce çoğaltılıp yaygın şekilde dağıtıldı ve Avrupalıları Türk tehdidi konusunda uyarmış oldu. Türkleri yerden yere vuran satırlar Osmanlı İmparatorluğu'na dair gerçek bilgilere dayanmıyordu. Fakat süregiden olumsuz kavramsallaştırmanın bugüne dek gelen muazzam bir etkisi oldu. Boom, Erasmus ve diğer etkili düşünürlerin Türkiye karşıtı propagandasının uzak bir yankısını bulabildiği başka birçok ülkedeki sözlerden ve deyimlerden de alıntılar yapıyor.

 Yazının devamını okumak için bu linki tıklayınız