Yıllar önce Tebrizli bir şairle Türk edebiyatı hakkında konuşurken, “Şimdilerde bizim şiirimizi Traktörspor taraftarı yazıyor.” diye bir cümle kurmuştu. Ona göre edebiyat direniş demekti ve bu duruşu futbol üzerinden gösterebiliyorlardı.

O günden beri Traktörspor’u yakından takip ederim. Gençlerle bir araya gelince genelde hangi takımı tuttuğumu sorarlar. Ben de “Türkiye’de Trabzon, İran’da Traktör.” derim.

Milletimiz maalesef sınırlarımızın dışındaki soydaşlarımız ve akraba topluluklara dair yeterli bilgiye sahip değil. Dışarıdakilerin bize gösterdiği ilgi kadar, bizde onlara dair bilgi yok. Kültürel kopukluk devam ediyor.

Üsküp’ten, Prizren’den, Tebriz’den gelen ve gürül gürül Türkçe konuşan Türklere Türkçeyi nereden öğrendiklerini soran seviyeyi bir türlü aşamadık.

Değerli Üsküp FK,
Samimi tebrikleriniz ve yürekten desteğiniz bizleri çok mutlu etti.
Tractor FC’nin bu şampiyonluğu sadece bizim değil, tüm Türk dünyasının ortak gururudur. https://t.co/D1GFXeGuGo

— TRACTOR FC (@TractorOfficial) May 3, 2025

Bu sebeple Traktörspor’dan bahis açınca, İran’daki Türk varlığına verdikleri mücadeleye mutlaka değinmek gerekiyor.

GÜNEY AZERBAYCAN TÜRKLERİ

Güney Azerbaycan’daki Türklerin, Azerbaycan Cumhuriyeti’ndeki Türklerden daha kalabalık olduğu biliniyor. Her ne kadar İran rejimi nüfus oranını çeşitli oyunlarla düşük göstermeye çalışsa da gerçek hiç de öyle değil.

Meseleye objektif yaklaşanların söylediği rakam 20 milyonun üstünde. Uygulanan ağır asimilasyonlara rağmen kimliklerine ve kültürlerine sahip çıkanların oranı da az değil. Son yüzyılda Farslaştırma projesiyle dillerini kaybetme noktasına gelen Güney Azerbaycanlılar, var olma savaşı veriyor.

Türkiye’de özel televizyonların yaygınlaşmasıyla çanak anten alanlar, Türkçeyle bağını güçlendirdiklerini biliyoruz.

Güney Azerbaycan Türkleri dönem dönem meydanlara çıkıp haklarını aramalarının bedelini çok ağır şekilde öderler.

Bir karikatürde Türkçe konuşan bir hamam böceğinin resmedilmesi gibi tahriklere de maruz kalırlar. Eşek Türkler diye hakarete uğramaları isyanlarını alevlendirir.

Bu isyanlar, Türklerin kimlik bilincini güçlendirir. Millî şuur arttıkça İran devletinin baskıları artar. Türkleri mezhep üzerinden asimile etme çabaları sonuç vermez. Türklerde uyanan millî bilinç, geniş çaplı protestolarda net şekilde görülür.

FUTBOL VE KİMLİK SAVAŞI

İran’daki Türkler, futbol vesilesiyle seslerini sınırların ötesine duyurmayı başarır. Stadyumda, politik arenada verdikleri mücadeleden daha etkili olurlar. Bu imkânı onlara verense meşhur Traktörspor’dur. Takım, Azerbaycan Türkleriyle özdeşleşir.

Bir futbol kulübüne kimlik üzerinden anlamlar yüklemenin en meşhur örneklerinden birisi Barcelona takımıdır. Katalan halkının elçisi olarak görülen takımı sadece sporla anlatmak mümkün değildir.

Sporun ötesine geçen bir durum vardır. Kulüp, zaman içinde Katalan kimliğinin taşıyıcı bir unsuru ve öne çıkan sembolü hâline almıştır. Katalanlar için Barcelona neyse, Güney Azerbaycan Türkleri için Traktör odur.

Türklerle özdeşleşen Traktörspor, Tebriz’de bir traktör fabrikası tarafından kurulur. Adının Traktör olmasının sebebi budur. Traktörspor’un taraftar sayısı yıllar içinde sürekli artmıştır. Avrupa’daki büyük kulüplerin bile toparlayamadığı seyirciyi maçlarına çekmesini bilmiştir.

Özellikle İran Türklerinin demokratik haklarını haykırdıkları bir alan açması, Traktör’e olan ilgiyi daha da artırmıştır. Her maç, bir anlamda kitlesel gösteriye dönüşmüş; talep edilen her hak, on binlerce insanın ağzından ortak şekilde haykırılmıştır.

Traktörspor bu yönüyle futbol kulübünün ötesinde, büyük bir isyanın merkez üssü hâline de gelmiştir. İran medyasının görmemesine ve göstermemesine rağmen Traktör sevgisi bütün dünyaya yayılmıştır.

Özellikle sosyal medyanın etkisiyle Traktör, artık sadece Tebriz’in değil, bütün Türk dünyasının ortak takımı hâlini almıştır.

Türk devletlerine gittiğimde, takımı yakından takip eden çok sayıda insanla tanıştım. Türkiye’yi çok yakından takip eden Traktörspor taraftarı, artık ülkemizin de gündeminde adını sıkça duyurmaktadır.

Şampiyonluğu kazanmasıyla Türkiye’den çok sayıda kulüp ve taraftarları, Traktör’ü tebrik yarışına girmişlerdir. Bu durum, Türkiye’deki taraftarın da Traktör’le duygusal bir bağ kurduğunun göstergesidir.

Hatayspor’a teşekkür ederiz! Bu tarihi zafer, taraftarlarımızın yıllarca süren sabrının ve desteğinin meyvesidir. https://t.co/1uYLzRWggS

— TRACTOR FC (@TractorOfficial) May 3, 2025

Traktör için yazılan çok sayıda şarkı vardır. Şarkılarda da Türkiye’ye muhabbet gür şekilde işlenmektedir. Mesela birinde şöyle denmektedir:

“Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray bizimdir.

Kalbimiz güp güp ediyor.

Traktör bizimdir, bizimdir.

Millî takım bizimdir.”

Tebrizli bir dostuma sorduğumda, burada kastedilen millî takımın da Türk millî takımı olduğunu söyledi. “Bizdeki yerinizi bir bilseniz.” diye de ekledi.

Traktörsporlular, stadyumlarına “Kurt Deresi” diyorlar. Sosyal medya hesaplarında Türkiye’nin acılarını ve sevinçlerini paylaşmayı ihmal etmiyorlar. Soma faciasından Kahramanmaraş depremine kadar yaşanan her olayda yanımızda olduklarını belirtiyorlar. Ayrıca maçlarda “Azerbaycan var olsun, Türkiye başın sağ olsun.” diyerek kardeşliğin gereğini yerine getiriyorlar.

Tebriz sokaklarında traktör şampiyonası kutlamalarının havadan videosu

Karim Hassanzadeh'in videosu pic.twitter.com/1nmxogtZfU

— Amirreza Shokouh (@ARSH1388) May 3, 2025

MİLLÎ DİRENİŞ

Futbol, sıkça iddia edildiği gibi kitlelerin afyonu değil; uyanışına da vesile olan bir araç olabiliyor. Traktörspor, dirilişin olduğu kadar direnişin de bir kalesi olmuş. Atılan sloganlara, hakkını arayan, hürriyet sevdalısı bir milletin feryadı yansıyor:

“Türk dilinde medrese olmalıdır herkese!” diyerek dillerini müdafaa ederken,

“Tebriz, Bakü, Ankara! Biz hara, Farslar hara!” diyerek de politik duruşlarını en net şekilde ortaya koymaktadırlar.

Azerbaycan Türkleri hangi sorunları yaşıyorsa, stadyumda dillerinden onlar taşıyor. Taleplerini de tepkilerini de maçlarda haykırıyorlar.

Traktörspor, ünlü bir gazetecinin “Futbol sadece futbol değildir.” sözünü haklı çıkarmaya devam ediyor. Futbol nasıl sadece bir futbol değilse, Traktörspor da herhangi bir takım değil. Traktörspor, spor üzerinden verilen millî kimlik savaşıyla futbolu aşan bir anlam taşıyor. Taraftarının tavrını da sessiz yığınların çığlığı olarak okumak en doğrusu.

Dün gece Urmiye sokakları.
Şampiyon Tractor pic.twitter.com/WYUiRs9u6y

— TRACTOR FC (@TractorOfficial) May 3, 2025

TEBRİKLER ŞAMPİYON

Geçtiğimiz yıllarda hile ve baskılarla elinden kaçırdığı şampiyonluğa bu sene nihayet kavuştu. Şampiyonluk sadece Tebriz ve Türkiye’de değil; Türklerin yaşadığı bütün ülkelerde ve şehirlerde bayram sevinci yaşanmasına sebep oldu.

Biz de buradan tebriklerimizi iletmiş olalım:

Yolun açık, başarıların daim olsun Traktörspor.

Şampiyonluk sana çok yakıştı.

Şimdi tek temennimiz; en kısa zamanda, Güney Azerbaycan Türklerinin uğruna can verdikleri hak ve hürriyetlere kavuşmasıdır.

Tractor’un bayrağı artık Tebriz semalarında — onurumuz göklerde dalgalanıyor! pic.twitter.com/1n7XThaQWz

— TRACTOR FC (@TractorOfficial) May 6, 2025