Salı günü kalabalık bir gazeteci grubuyla birlikte, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’le 2020 yılında keşfedilen Karadeniz doğalgazının işleneceği Filyos limanında bir araya geldik. 

Ankara’dan karayoluyla yaklaşık 3 saatte ulaştığımız Filyos Limanı’nda kelimenin tam anlamıyla bir zamanla yarış durumu var. 
1,2 milyon metrekarelik alanda binlerce kişi, sadece işlerine odaklı bir şekilde yoğun bir koşturmaca içerisinde.
Hedef, üç ay içinde, yani Mart ayına kadar Karadeniz gazının sisteme sokulması. 
İlk etapta günlük 10 milyon metreküplük gaz sisteme girecek. 
4 yıl içinde kademe kademe bu rakam, 4 katına, yani günlük 40 milyon metreküpe yükselecek. 
Ve bu gaz bütün evleri ısıtmaya yetecek. 

170 kilometre açıkta keşfedilen Karadeniz gazıyla ilgili çalışmaların büyük bölümü tamamlandı. 
Borular döşendi, kritik teçhizatlar denizin 2 bin metre altına başarıyla yerleştirildi. 

ENERJİ BAKANI DÖNMEZ: KEŞFEDİLEN GAZIN ŞU ANKİ DEĞERİ 700 MİLYAR DOLARDAN DAHA FAZLA

Karadeniz’de şu ana kadar keşfedilen ve üç ay sonra sisteme girecek olan doğalgaz, 25 yıl boyunca evlerimizi ısıtmaya yetecek bir kapasiteye sahip. 

Bu keşfin nasıl bir stratejik değere sahip olduğu, doğalgaz fiyatlarında son 1,5 yıl içinde yaşanan yükselişle daha iyi anlaşıldı. 
2021 Temmuz’unda Fatih Sondaj Gemisi’nde buluştuğumuz Bakan Dönmez, 540 milyar metreküplük doğalgazın o günkü değerinin yaklaşık 100 milyar dolar olduğunu söylemişti 

Peki, keşfedilen gazın bugünkü değeri?

Evet, ilgili herkesin merak ettiği bu soruyu, Filyos’taki buluşmamızda Enerji Bakanı Dönmez’e sordum. 

Aldığım cevabı araya girmeden aktarayım:

“Bugün itibarıyla 540 milyar metreküplük keşfin güncel ekonomik değeri için 1440 dolarla çarpmak gerekiyor. Yaklaşık 700 milyar dolardan daha fazla bir değer ediyor. Tabi bütün kaynağı bir anda çıkarma şansımız yok. Altını çizmek istiyorum Güncel fiyatlarla hesaplandığında fiyatlar böyle ama 25-30 yıl sonraki fiyatları da çok öngöremiyoruz. Ama bugün pazara versek fiyatı bu anlamda söyleyebiliriz.”

ÇAYCUMA’DAKİ SONDAJDAN DA MÜJDELİ HABERLER GELECEK GİBİ

Bakan Dönmez’e ikinci bir soru daha sordum. 
540 milyar metreküplük gazın bulunduğu bölgeye yakın bir yerde bulunan Çaycuma bölgesinde yapılan sondaj çalışmasının sonuçlarıyla ilgili. 

Soru ve aldığım cevabı yine araya girmeden aktarayım:

“Çaycuma’daki sondaj çalışması bitti, analizleri yapılıyor dediniz. İlk veriler olumlu demiştiniz. Son verilerle acaba bir müjde daha olur mu?” 

Dönmez: “Çaycuma’daki veriler olumlu. Biraz daha sabırlı olmak gerekiyor. Arkadaşlarımız netleştirince paylaşacağız olumlu bir gelişme olursa.”
 
Enerji Bakanı Dönmez, mühendis kökenli bir isim. 
Kendisini tanıyanlar, bilgi/rakam verirken, beklentileri yükseltecek bir tarzda hareket etmediğini, popülizmden uzak bir tutum sergilediğini bilirler. 
Bu açıklamadaki “Veriler olumlu” ifadesini buradan bakarak değerlendirmek lazım. 

Bir kulis bilgisi vereyim. 

Şu anda Çaycuma ile ilgili veriler netleştirilmeye çalışılıyor. 

Netleştiği zaman, yine yüksek ihtimal, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından kamuoyuna müjde olarak duyurulacak. 

Benim bu yazıda öne çıkarmak istediğim hususlar böyle. 
Ama Filyos buluşmamıza Bakan Dönmez’e pek çok konuda sorular yöneltildi. 
Kendisi, Türkiye’nin enerjide gelecek perspektifini aktaran açıklamalar yaptı. 
Şimdi de hem sorulara verdiği cevapları, hem de kendi açıklamalarını özet halinde aktarayım. 

ELEKTRİK’TE ŞU AN BİR ZAM ÖNGÖRMÜYORUZ

Doğu Akdeniz’deki çalışmalar şu an itibarıyla ne aşamada? Orada da arama çalışmaları sürüyor mu, sürüyorsa Doğu Akdeniz’den de müjde gelecek mi? Doğal gaza yılbaşında zam olmayacağını öğrendik, ancak elektriğe verdiler, o konuda bir zam var mı, yok mu, onu da alırsak.
 
Akdeniz’deki çalışmaları şu anda Taşucu’nda yürütüyoruz. Yörükler’deki çalışmada da Genel Müdürümüze de sorduk, oradaki jeolojik ekiple değerlendirmenin devam ettiğini söylediler. Tamamlanınca onu da açıklarız. Çünkü hemen var veya yok diyemiyorsunuz. Oradaki bulguları tekrardan bir değerlendirmeye tabi tutuyorlar.
 
Elektrikte de şu anda zam öngörmüyoruz arkadaşlar.
 
Geçtiğimiz yıllarda özellikle İran kaynaklı sıkıntılardan dolayı kış mevsiminde doğal gazda sıkıntı yaşadığımız kısa dönemler olmuştu. TANAP’ın kapasitesinin artırılması konusunda şu an hangi noktadayız?
 
Geçen kış İran’la gaz problemi yaşandı. O problemden sonra bu sene gerek bakanlar düzeyinde benim, gerekse de cumhurbaşkanları düzeyinde çeşitli vesilelerle bir araya geldiğimde en değişmez gündem maddelerimizden biri hep bu oldu. Tedarik sürekliliği, arz güvenliği konusu. Onlar da bize cevaben; biz tedbirlerimizi aldık, inşallah bu kış böyle bir sıkıntı yaşamayacaksınız dediler. Biz de takip ediyoruz, inşallah böyle bir problemi bu kış yaşamayız. Ama depolarımız dolu. Depolarımızın kapasitesini de artırdık. Daha rahatız.
 
TANAP’ın kapasitesinin iki katına artırmayla ilgili olarak hem boru tarafında hem de arama-üretim tarafında da önemli paydaşlardan birisiyiz. Orada yönetimlerde bunlar konuşuldu. İki katına artırmayla alakalı prensip kararları verildi. Hem boru hattı üzerinde kapasiteyi artırmaya dönük birtakım çalışmaların yapılması gerekiyor hem de üretim tarafında sahanın geliştirilmesi gerekiyor. Bize verilen bilgiler; üç-dört yıl içerisinde iki katına üretim seviyesinin çıkabileceği şeklinde. Bu kademeli olacak, yani her yıl bir miktar artarak gidecek.
 
Akdeniz’deki durumumuz nedir? Yakın zamanda hakikaten böyle önemli bir açıklamanız olabilecek mi orayla ilgili? Bir de, Rusya’yla ilgili özellikle AB ülkelerine enerjinin, ürünün geçiş noktasının Türkiye üzerinden olabileceği yönündeki haberler var. Bununla ilgili ne düşünüyorsunuz, ne söylerseniz, var mı değişik gelişmeler?

 
Rusya’nın konusunu, aslında AB’ye Türkiye’den geçişi onu demin de hat konusunda söyledim. Bunlar da bu uzun dönemli işler. Yeni bir boru hattı yapılmasını kastediyorsanız, onun için şu anda sıcak gündemimizde bir konudur. Mevcut boru hatları üzerinden bir kapasite artışını söylüyorsanız, Türkiye’ye geleni zaten Türkiye olarak biz kullanıyoruz.
 
Komşu ülkelerin potansiyelinden bahsettiniz, İsrail bölgede önemli bir potansiyele sahip. Böyle normalleşme sürecine de girmişken enerji konusunda da bir proje konuşuluyor mu, bir program da söz konusu olabilir mi?

 
İsrail’de yeni bir hükümet değişikliği yaşandı. Biz bundan önceki hükümet döneminde de diplomasiyi işletmeye başlatmıştık. Pozisyonumuzda ve söylemimizde bir değişiklik yok. Biz şunu iddia ediyoruz: Doğu Akdeniz gazının pazarlara en ekonomik, en hızlı şekilde gidebileceği en iyi rota Türkiye. Hele bir de Türkiye’de böyle bir doğal gaz ticaret merkezinin yakın bir tarihte hayata geçirileceği düşünüldüğünde bu onlar için de bir fırsat olacaktır, bunu bu şekilde değerlendiriyoruz.
 
Bu çevre ülkeler, hani enerjide komşu ülkelerimize yakın olduğumuz bölge olarak, Türkiye’nin de enerjide daha farklı bölgelerde daha fazla enerjinin çıkabileceğini düşünüyor musunuz? Yani böyle hani bizim bilmediğimiz bir bilgi var mı sizde?
 
2022’de 94 arama kuyusu, 56 üretim kuyusu açmışız. 2023’te 134 arama, 73 üretim toplam 207 kuyuya çıkacağız. Bunu daha da artırma kararı verdik dün arkadaşlarla da. Bu rakamları en az 2 kat daha artırmamız lazım. Türkiye’deki sondaj kule sayısı, personel, insan kaynağı, yetişmiş insan, bu tip şeyleri öyle bir anda bulmak kolay değil. Türkiye’deki kurulu kapasiteyi de endüstrinin sahip olduğu kapasiteyi de geliştirmemiz, insan kaynağı tecrübesini geliştirmemiz gerekiyor. Ama 150’den 200’e çıkmamız gerekiyor önce. Geçen sene de bu rakam 120’lerdeydi. Dolayısıyla her yıl zaten üzerine koyarak geliştiriyoruz.

DOĞAL GAZDA YÜZDE 80’İN ÜZERİNDE BİR ERİŞİM İMKANI SAĞLADIK
 
Doğal gaz abone sayısı 19,2 milyon olmuş ve nüfusa baktığınızda da yüzde 80’in üzerinde bir erişim imkânı sağlamışız. 703 yerleşim biriminde şu anda aktif doğal gaz kullanılıyor.

Geçtiğimiz yıl yaklaşık 60 milyar metreküp doğal gaz üretmişken, bu yıl tahminimiz 53-54 milyar metreküp arasında gerçekleşecek, yani yüzde 10 daha az tüketeceğiz. Nedeni ne diye sorarsanız; yenilenebilirin payı giderek artıyor, dolayısıyla doğal gazın elektrik üretimindeki payı azalıyor. Biz yerli yenilenebilir kaynaklara öncelik verdiğimiz için doğal olarak ithal kaynaklara parayı azaltmış oluyoruz.

 
ENERJİDE DIŞA BAĞIMLILIĞI YÜZDE 50’NİN ALTINA ÇEKECEĞİZ

Gelecek vizyonumuzu da şöyle özetleyebiliriz. Yakın bir gelecekte yılsonuna kadar inşallah Türkiye ulusal enerji planı uzun dönemli kamuoyuna açıklayacağız. 2021 yılında yüzde 71 olan birincil enerjideki dışa bağımlılığımızı önümüzdeki 10 yılda yüzde 50’nin altına, 2053 ise yüzde 13’ler seviyesine çekeceğiz. Enerji bağımsızlığı yolunda karada ve denizde yapılan ve yapılacak petrol ve doğal gaz keşifleri bizim en kritik, temel belirleyici unsurlarımızdan birisi olacak. Dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına girme hedefiyle uyumlu olarak dünyada en fazla enerji arzı sağlayan ilk 10 ülke arasına gireceğiz. Nükleer enerji elektrik üretiminde önemli bir yere sahip olacak. Sektörlerin enerji verimliliği konusundaki dönüşümü artarak devam edecek. Elektrik ve ısı üretimi kaynaklı emisyonları 2053 net sıfır emisyon hedefiyle uyumlu olacak şekilde azaltacağız. Enerji üretiminde fosil yakıtların payını önemli ölçüde azalırken, yenilenebilir enerjinin payı da artacak.