Belki de ‘okumaktan’ değil ‘anlamaktan’ söz etmeli. Çünkü Almanya’nın 80. yaş gününü kutladığı Jürgen Habermas, 1923’te bir grup sosyal bilimci tarafından kurulan ve Frankfurt Okulu olarak bilinen düşünce akımının öncülerinden sayılıyor.


Habermas’ın öncülüğünü yaptığı akıma ‘eleştirel teori’ de denmekte...

‘Eleştirel teori’ ne yapıyor?

‘Eleştirel teori’, günümüzün kapitalist ve bürokrat toplumlarını inceleyerek onların değişim sürecine katkıda bulunmayı amaçlıyor.

* * *

Frankfurt Üniversitesi’nin Felsefe ve Sosyoloji bölümünde bir süre profesörlük yapan Habermas, emekli olduktan sonra da çalışmalarına devam etti.

Habermas, 1986 yılında Almanya’nın geçmişini inceleyen ve Alman gündeminde ‘tarih tartışması’ olarak yer alan sürece de aktif şekilde dáhil oldu.

Filozofa göre, Nasyonal Sosyalizm döneminin hiçbir şekilde hafife alınmaması gerekiyor. Habermas, Almanya’nın kendi tarihini tam olarak kabullenmesinin şart olduğunu savunuyor.

Alman basınında pek çok yazısı yayımlanan Jürgen Habermas, günümüzde de biyo-etik, gen teknolojisi, terörle mücadele, Körfez Savaşı veya küreselleşme gibi olgular üzerine düşünce üretiyor.

Mesela ‘anayasal yurtseverlik’ onun kavramı...

Yeryüzünün hiçbir ülkesinde bulunmayan ‘Askeri Yargıtay’a’ sahip bir ülkede, kısacası ‘hukuk’ olmayan bir toplumda, Habermas’dan söz etmek pek de anlamlı değil...

Bunu biliyorum, bu nedenle de, ‘okumaktan’ ziyade ‘anlamanın’ önemine değiniyorum.

* * *

Fransa, ulus-devlet kavramını 1789’da telaffuz ediyordu, bugün artık post-ulusal kimlikten söz ediyor...

1789’da ulus-devlet denince etnik köken ve kültürel özellikler anlaşılırdı...

Bugün post-ulusal kimlik denince ‘insan onuru, temel hak ve özgürlükler’ anlaşılıyor...

Bu fark nereden kaynaklanıyor?

* * *

1789 Anayasası ‘ulus’ kavramı etrafında örülmüştü, Avrupa Birliği Anayasası’nı oluşturan ise AB üyesi ülkelerin ortak hukuksal birikimleri...

Anayasal kültürleri...

Siyasal kavramların yerini hukukun aldığı, hukukun temel öznesinin de insan olduğu yeni bir çağ bu...

1789’da ulusa dayalı bir yurtseverlik söz konusuydu, bugün ise temel hukuksal değerlere bağlı bir yurtseverlik var...

Avrupa buna ‘anayasal yurtseverlik’ demekte...

* * *

1789’da siyasal birlik ulusallık üzerinden kuruluyordu, bugün ise öncelikle insanın yaşam kalitesini gözeten ve iyileştirilmesini hedefleyen ‘akılcı’ bir anlayışa oturuyor...

1789 sonrasında anayasalar ‘kurumlar arası ilişkileri, kuvvetler ayrılığını’ belirleyen belgelerdi...

Avrupa Anayasası sonrasında, ‘vatandaş-devlet arasında ilişkilerin tanımını yapan, yaptırım mekanizmaları ile güvenceye bağlanmış hak ve özgürlükleri düzenleyen’ belgeler haline geldi.

* * *

Biz ise bir yıl önce hepimizi ‘andıçlayan’ ve hiçbir hukuksal sürece takılmayan Albay’ın yeni ‘belgesini’ tartışıyoruz...

Utanç verici bir fark...

Almanya’da üst düzey siyasiler ve kilise mensupları da Habermas’ın doğum gününü tebrik etti.

Frankfurt’taki Alman Kütüphanesi’nde ise Habermas’ın eserlerini gösteren ve 8 Temmuz’a kadar sürecek olan bir sergi düzenlendi.

Sadece Almanya değil, Habermas tüm Avrupa’nın da baş tacı ettiği bir düşünür...

Biz ise hala 1930’lardayız...

Ankara’nın AB’ye sinsi muhalefeti de bu yüzden...

* * *

Ben kendi payıma bu ‘askeri vesayet’ rezaletinden çok sıkıldım...

Andıççılar...

Cuntacılar...

‘İç sömürge yurtseverleri’ ise hiç sıkılmadı...

* * *

Nerede olduğumuzu en iyi tespit eden, anlatan, somutlaştıran yöntem ‘kıyaslamadır’...

Şimdi 80. yaşını kutladığımız Habermas’a kulak verin...

Ve ‘post -modern kimlik ile anayasal yurtseverlik’ kavramını Türkiye’nin sefaletiyle kıyaslayın...

Bunu yaptığınızda, muhakkak ki...

Siz de benim gibi boşa giden yıllara ve Ankara’nın sefaletine isyan eden bir çığlık atacaksınız.

O çığlık...

Askeri vesayet rejimi altında ‘çağ’dan koparılmış bahtsız bir ülkenin kaderine isyan eden bir çığlık da sayılır...

Mehmet Altan - Star
mehmetaltan@stargazete.com