Stresten uzak durabileceğinizi, stres faktörlerinizi kontrol edebileceğinizi söylüyorum ara ara sizlere. Bu gün yoğun istek üzerine tekrar hatırlatma yapayım ne dersiniz. Seçimler bitti, işler açılmaya başladı, çoğu insanın stresi niyeyse yatışmadı. Bu yazı toparlanmamıza vesile olsun diye ümit edelim.

"Vücudun çeşitli içsel ve dışsal uyaranlara verdiği otomatik tepki" şeklinde tanımladığımız stres, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.

Öyle çok nedeni var ki stresin. Hızlıca sayalım mı ne dersiniz?

Sevilen bir yakının ölümü, günlük koşturmacalar, taşınma, ayrılık, boşanma, göç, ekonomik zorluklar, bedensel hastalıkların uzun süre sizi tehdit etmesi, tabii afetler, çevrenizdeki insanların size yeterli sevgi ve ilgiyi göstermemesi, elinizden gelmeyen işlerin sizden beklenmesi, yakın çevrenizin karşılayamadığınız beklentileri, iş yoğunluğu ve başarı kaygısı, işsizlik, aşırı yorgunluk, kendine zaman ayıramama... ve daha bir sürü şey...

Stres altında uzun süre kaldığınızda genel huy ve davranış özellikleriniz değişiyor üstelik. Öyle ki yakın çevreniz bile sizi tanıyamamaya başlıyor neredeyse.

Kontrol edilemeyen stres sizlere ne yapıyor dilerseniz kısaca sıralayayım:

* Kontrol edilemeyen, uzun süre sizi etkisi altına alan stres kişide depresyona neden oluyor.

*Hayatı karşı isteksizlik,

*kişisel bakımda azalma,

*iş ve meslek motivasyonunda azalma,

*aileye ve sevdiklerine karşı ilgi azalması,

*uyku/iştah değişiklikleri (gereksiz azalmalar ve gereksiz çoğalmalar şeklinde)

* dikkat dağınıklığı, konsantrasyon bozukluğu,

*çabuk sinirlenme, tahammülsüzlük,

* yalnızlık eğilimi

* halsizlik, yorgunluk halleri, enerji düşüklüğü,

* aileye, sevdiklerine vakit ayıramama, en sevdiğiniz işleri yaparken bile zevk alamama

Bu uyaranlar tehdit edici olduğunda, vücut kendini korumaya çalışır, savunmaya geçer. Bu “savaş ya da kaç” durumunun yaşandığı zamandır.

Kontrol altında tutulduğunda hayatı daha üretken hale getirmek için motive edici bir etken olan stres, aşırı derecede yaşandığında zihinsel, ruhsal ve hatta fiziksel açıdan sağlığı olumsuz yönde etkileyen bir tehdide dönüşebiliyor. Strese neden olan faktörleri tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmasa da onunla mücadele etmenin yolları mevcut.

İnsanları strese sokan faktörler ve bunlarla mücadele yöntemleri kişiden kişiye göre değişiklik gösterse de evlilik, boşanma, hamilelik, doğum yapma, sevilen birinin ölümü, sağlık problemleri, işten çıkarılma, yeni bir işe başlama, farklı bir şehir ya da ülkeye taşınma gibi genellikle alışık olunmayan ve ilk kez karşılaşılan olaylar, çoğu insan üzerinde strese yol açabiliyor. Bununla birlikte, hipertiroid, aşırı hareketsizlik ve kötü beslenme gibi unsurların da strese sebep olan faktörler arasında bulunduğunu biliyoruz.

Sizleri stresten uzak tutmak için bazı kolay yöntemler öreniyoruz psikolojik destek hizmeti verirken. Bunlardan bazılarını sizler için sıralamak istiyorum:

- Dengeli ve sağlıklı bir beslenme programı uygulayın. Özellikle içinde bulunduğumuz mevsim kolay hastalandığımız, dikkatli beslenmezsek vücudumuzun zarar göreceği bir dönem. Dolayısıyla bol bol meyve ve sebze tüketmeye dikkat etmekte fayda var.

- Her gün düzenli olarak 1.5 Litre kadar Su için. Stres altındayken ise, terlemeden dolayı su kaybınız olacak ve ağzınız kuruyacaktır. Bu durumu önlemek için özellikle su için.

- Haftada 3 gün egzersiz yapın, en azından 1 Saat kadar yürüyün. Özellikle açık Havada yapılacak egzersizler, stresle başa çıkmada etkili olan hormonların salgılanmasına yardımcı olur. Yapılan bazı araştırmalar, haftada üç gün yürüyen kişilerin, antidepresan kullanımı kadar bedeni rahatlattığını gösteriyor çünkü.

- Her gün çok geç saatlerde olmamak kaydıyla belirli bir Saatte yatmayı ve sabahları belirli bir saatte kalkmayı alışkanlık haline getirin. Geceleri uzun süre tv veya bilgisayar karşısında oturmayın. Face veya benzer sosyal paylaşım ağları sizi uykusuz bırakıyor ve yaşam kalitenizi düşürüyor.

- Çok yoğun bir tempoda çalışıyorsanız; belirli aralıklarla mola verin, dik oturun, gözlerinizi kapatın ve 10 Dakika kadar zihninizi boşaltın. Sevdiğiniz şeyleri, olmak istediğiniz bir yeri hayal edin.

- Belirli aralıklarla iş yerinde dolaşın, yürüyün ya da merdiven inip çıkın. Hareket etmeniz kan dolaşımınızın da harekete geçmesine yardımcı olacaktır.

- Ne olursa olsun eve iş getirmeyin. Eşinizi, sevdiklerinize, çocuklarınıza mutlaka zaman ayırın. Bu süreleri dolu dolu, kaliteli bir şekilde geçirin. Aile birliğinin korunmasına ve aile bağlarının güçlendirilmesine önem verin. Düzenli aralıklarla aile büyüklerinizi arayın ve ziyaret edin.

- Gün içinde kendinize ve hobilerinize zaman ayırın. Bu, kitap okumak ya da müzik dinlemek, yürüyüş yapmak, sevdiğiniz bir arkadaşınızla bir kafede oturup sohbet etmek de olabilir.

- Evde ya da iş yerinde, yapabileceğinizden fazla sorumluluk almayın. İşlerinizi daima aciliyet ve önem sırasına göre yapın. Kimsenin aynı anda her şeye birden yetişemeyeceğini unutmayın. Zamanınızı iyi kullanın. Gerek evde gerekse iş yerinde günlük ve haftalık planlar, programlar yapmak size yardımcı olacaktır.

- "Hayır" demeyi mutlaka başarmalısınız. En yakınlarımız bile bazen içinde bulunduğumuz stresi ve koşuşturmacayı göz ardı ederek çok talepkar ya da bencil olabilir. Onlara ''hayır'' demeyi öğrenin.

- Gerek evde gerek iş yerinde, eğer ihtiyacınız varsa mutlaka yardım ve destek isteyin. Siz bunu dile getirmedikçe insanların farketmesini beklemeyin.

- Sizi zorlayan, samimiyetine inanmadığınız ve size keyif vermeyen kişilerle birarada olmayın. Bu, eskiden çok samimi olmanıza rağmen şimdi sizin için hiçbir şey ifade etmeyen bir okul arkadaşınız bile olabilir.

- İnsanların boş yere vaktinizi çalmasına izin vermeyin.

- Sağlıklı bir beslenme programı uygulayın.

- Sizin için stres kaynağı olan olaylara ya da sizi öfkelendiren durum tünüzden ve giyim şeklinizden hoşnut olmamanıza lara farklı açılardan bakmayı deneyin. Neden-sonuç ilişkileri üzerinde düşünün. Empati kurmayı öğrenin. Unutmayın ki her zaman siz haklı olamazsınız.

- Stresiniz ve öfkenizle başa çıkmayı öğrenin. Acele karar vermeyin, nefes alma tekniklerini deneyerek sakinleşmeye çalışın, daha sonra pişman olacağınız sözler sarf etmeyin. Gerekirse bir süre bulunduğunuz ortamı terk edin ve sakinleştikten sonra durumu yeniden değerlendirin.

- Gülümsemeyi, iyimser ve esprili olmayı ihmal etmeyin.

- Sıkıntılı anlarınızda kendinize başarılarınızı hatırlatın ve gelecek için neler yapmak istediğinizi listeleyerek planlayın.

- Şu anda sizi çok üzen ya da kızdıran bir olayı 1 yıl sonra muhtemelen hatırlamıyor olacağınızı unutmayın.

- Geçmişte olanlarla çok fazla uğraşmayın. Gelecek için planlar yapın, ancak bunun için kafanızı çok yormayın. En önemlisi, içinde bulunduğunuz anı yaşayın.

- Belirli aralıklarla tatile çıkın, özellikle de doğa ile içiçe olabileceğiniz yerlere gidin.

- İnançlarınızı güçlü tutun. Bu, iç huzurunuz açısından önemlidir.

- İhtiyacı olanlara maddi-manevi yardım edin. Bu, kendi gözünüzdeki değerinizi arttıracaktır.

- Her yolu denemenize rağmen stresle başa çıkamıyorsanız, mutlaka bir uzmandan yardım alın.

Yıllardır bireysel olarak işyerimde ve kurumsal çalışmalar şeklinde işyerlerindeki personele "Stresle başa çıkma yolları" eğitimi veriyorum.

Bu eğitimleri almanız inanamayacağınız kadar işe yarıyor sakın unutmayın!

İnsan günlük hayatının akışına kendisini kaptırıyor ve kendi sağlığı için neler yapması gerektiğini unutabiliyor. Dahası, yaptığınız davranışlar bir süre sonra reflekse dönüyor.

Ben de diyorum ki kendinize ve sevdiklerinize zarar verecek reflekslerinizden sizleri uzaklaştırmak lazım.

Gevşeme teknikleri ve otohipnoz yöntemleriyle ve tabii ki yukarıda sıraladığım temel yaşam prensiplerinin hayatınıza uygulanmasıyla stresten uzak kalmanız mümkün.

Tek başınıza başaramıyorsanız, ben size yardım ederim...

Sevgiler...

Not: 9 Aralık Çarşamba günü (yani bugün) saat 14.00'de Zeytinburnu Aile Danışmanlık Merkezinde seminer vereceğim. Seminerimizin konusu "Hayır Diyebilme Sanatı"

Dinlemek, tanışmak isteyen herkesi beklerim.

Mehtap KAYAOĞLU (Psikolojik Danışman &Psikoterapist)