Kırk kare fotoğrafla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın belgeseli yapılacaksa, önemli karelerden birisinin Erdoğan Mursi kucaklaşma fotoğrafı olacaktır: Erdoğan Mursi dostluk fotoğrafını anlamlı kılan özellik, iki lider arasındaki ilişkinin sıcak ya da iyi oluşundan çok, Türkiye Mısır ilişkilerinin düzelmiş olmasını göstermesidir; Erdoğan ile Mursi’nin söz konusu kucaklaşma fotoğrafı, Türkiye Mısır kardeşliğinin ifadesi olmuş, ilişkilerinin altın çağının sembolü olarak tarihe geçmiştir.

Ne zaman Ankara-Kahire ekseninde bir düzelme ihtimali belirse, dünya güçleri hemen harekete geçmekte, iki tarafa da müdahale etmekteler. İlişkilerin geleceği, orta ve uzun vadede iki ülkeye bırakılmaz ve iki ülkenin liderlerinin ilişkilerine de bağlı değildir. Eldeki siyasal ilişkiler ağı ile verilere bakılınca, sürekli bozuk kalmış Türkiye Mısır ilişkilerinin en büyük kaybedeni hem Türkiye hem de Mısır olmuştur. Açıktır ki Akdeniz’deki güç ilişkilerinde Türkiye-Mısır ilişkilerinin kilit öneme sahip olması nedeniyle iki ülkenin liderlerinin ilişkileri de anlamlı bir yerde durmaktadır.

21. yüzyılın başındaki Türkiye-Mısır ilişkilerinin dökümü yapıldığında, genel anlamda ilişkilerin doğası, çerçevesi ve tarzı itibarıyla üç farklı dönemden bahsedilebilir: Mursi öncesi Mübarek Dönemi;  Mursi Dönemi ve Mursi sonrası Sisi Dönemi.

Türkiye Mısır ilişkilerinin ilk dönemi, Mısır’ın devrik Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek’in iktidarda olduğu yıllar kabul edilecek olursa, 25 Ocak 2011 Devrimi’ne kadar sürmüştür. Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, 2002 yılında Türkiye’de AK Parti’nin iktidara gelmesinden itibaren ikircikli bir politika izlemiştir; bir yandan ilişkileri geliştirme niyetini gösterirken, diğer yandan birçok anlamda ilişkilerin derinleşmesini istemeyen bir tavır içerisinde oldu. Mübarek’in Ankara Kahire arasında özellikle ekonomik ilişkilerin gelişmesini isteyen fakat siyasal anlamda her türlü ilişkinin önünü kapayan  tavrı, Mısır’ın Türkiye’ye yönelik ana politikasını şekillendirdi. Ankara’nın karşılıklı olarak vizelerin kaldırılması dâhil birçok konuda yaptığı öneriye Kahire hiçbir zaman net şekilde hayır demedi. Ama süreci uzatarak alınan kararların uygulanmaması için her türlü engeli çıkarmaktan da geri durmadı.

İkinci dönem olarak adlandırılabilecek Mursi Dönemi; 25 Ocak 2011 Devrimi ile başladı ve Türkiye-Mısır ilişkilerinde kısa süreli balayı ya da altın çağ denilebilecek bir sürecin önünü açtı. 3 Temmuz 2013 Darbesi'ne kadar süren bu dönemde, ekonomik ve kültürel ilişkilerin tüm boyutlarıyla derinleşmesi için her iki taraf ciddi irade ortaya koydu.

Türkiye Mısır ilişkilerinde dönemin özelliği, siyasal anlamda beraber hareket etme ve bölgesel konularda ciddi işbirliği için gösterilen çabaydı. Kuşkusuz Mursi döneminde siyasi işbirliği ve dayanışma, uluslararası ilişkilerde ortak politika ve birlikte hareket etme diğer gelişmelerden daha fazla ön plana çıktı.

Dönemin T.C. Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 13 Eylül 2011 tarihindeki Mısır seyahati sırasında kahraman gibi karşılanması unutulmaz elbette görüntülerdi.

T.C. Başbakanı Erdoğan, Mısır’ın demokratik seçimlerle yönetime gelen ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’yi, 30 Eylül 2012’de düzenlenen AK Parti’nin 4. Olağan Büyük Kongresi’nde onur konuğu olarak ağırladı. Orada oluşan Erdoğan Mursi dostluğunun doruk noktası kucaklaşma fotoğrafı, ortak siyasal vizyon ve beraber hareket etmenin görüntüsünden başka bir şey değildi.

Sisi Dönemi olarak adlandırdığım üçüncü dönem ise; Mısır’da 3 Temmuz 2013 tarihinde gerçekleşen askeri darbe sonrasında başladı.

3 Temmuz Darbesi’ni gerçekleştiren General Abdulfettah Sisi, Mısır devlet başkanı olduktan sonra Türkiye-Mısır ilişkileri, 1950’lerden beri, siyasal anlamda en  gergin günlerini yaşıyor: Karşılıklı büyükelçilerin çekilmesi yanında her iki ülke tarafından kullanılan sert retorik, ilişkilerin düzelmesini daha da zorlaştırmaktadır.  

Bu süreçte Türkiye ve Mısır, ticari ve kültürel ilişkilerin tamir edilemeyecek seviyede zarar görmemesi konusunda gerekli hassasiyeti göstermektedir. Siyasal anlamda iletişim ve bölgesel sorunlar konusunda ortak hareket etmeyi, Doğu Akdeniz’deki gelişmelerden sonra her iki taraf da yavaş yavaş gündemine almaktadır.

Yakın gelecekte Türkiye ile Mısır arasındaki ilişkileri şekillendirecek en temel mesele, iki ülkenin Doğu Akdeniz’de ekonomik münhasır bölge anlaşması yapma zorunluluğudur. İlerde Türkiye’nin 27 Kasım 2019’da Libya ile imzaladığı mütabakat gibi Mısır ile de MEB Anlaşmasını imzalayacak olması, iki ülke için de Erdoğan ile 3 Temmuz Darbesi’ni gerçekleştiren General Sisi arasındaki çıkmazı aşmayı mümkün kılacaktır.

3 Temmuz’dan beri ilkeli duruşu gereği Mısır’daki darbe yönetimine karşı sert bir söylem kullanan Cumhurbaşkanı Erdoğan ile söz konusu eleştirilerinin merkezinde bulunan Cumhurbaşkanı Sisi’nin arasındaki gerginlik belli bir seviyeye gelse de yakın gelecekte ülkelerin Akdeniz’deki menfaatlerini koruma çabası Erdoğan-Sisi çıkmazını aşma imkanı sağlayacaktır; çünkü ne Türkiye ne de Mısır, ilişkileri düzeltecek adımları karşı taraftan bekleme lüksüne sahiptir.

Mısır Cumhurbaşkanı Sisi’nin muhalefete alan açması halinde, parlamentolar üzerinden kurulabilecek bir bağlantı ile ilişkiler belli oranda yumuşatılabilir; yakın gelecekte, Türkiye ile Mısır parlamentoları, elbette onurlu çıkış yolunu kolayca bulabilir.

Erdoğan Mursi dostluk fotoğrafı bugün Türkiye ile Mısır’a ne söylüyor diye sorulursa benim cevabı çok açık: Güney kıyısı boyunca dizili bulunan İslam ülkeleri, Türkiye ve Mısır da dahil, birlikte Akdeniz’deki haklarını korumalıdır ve bu hususta dayanışma içinde olmalıdır. ABD’nin dışardan gelip Akdeniz’de hükümranlık kurması ya da Doğu Akdeniz’i İsrail’e peşkeş çekmesi kabul edilemez.

Şu müjdeyi de vermek isterim: Türkiye Mısır anlaşması, Mursi’nin ruhunu şad edecektir. Bu başarı, emperyalizmin Mısır’a 3 Temmuz müdahalesini etkisiz hale getirecek ve Sisi projesini de bozacaktır.

Erdoğan Mursi dostluk fotoğrafı, Türkiye Mısır kardeşliğini belgelemekte ve ilişkilerinin aydınlık geleceğini müjdelemektedir.