Amacımız felaket tellallığı yapmak değil, hemen hemen tüm ekonomistlerin üzerinde hem fikir olduğu bir saptamayı aktarmak. Kriz kaçınılmaz olarak görülüyor. Ama şimdi ama 2 sene sonra. Belki devletler son bir gayretle 2 sene önce olduğu gibi bir kurtarma operasyonu yapabilirler. Bu da krizi ancak öteler, engellemez. Hatta olası kurtarma operasyonuyla kamu borçları daha da artacağı için, beklenen krizin etkileri daha derin olacaktır.

Gözlemlediğim kadarıyla bu gerçek Türk halkı tarafından tam manasıyla algılanamıyor. Önemli bir kesim, yaşam tarzı ve tüketimden yola çıkarak kriz beklentisinin şişirilmiş bir balon olduğunu düşünüyor. Bu yanlış algılama büyük ölçüde Türkiye'nin makroekonomik dengelerinin ABD ve Avrupa'yla kıyaslanmıyacak derecede iyi olmasından kaynaklanıyor. Diger ülkeleri de kendimiz gibi sanıyoruz. Oysa krizin ayak seslerini duyabilmek için batı ülkelerinden birine gitmek ya da en azından dış haberleri seyretmek yeterli olacaktır.

Batıda gündemin büyük bölümüne kriz beklentisi damgasını vurmuş durumda. Kaldı ki bu beklentiyi sokakta dahi görmek mümkün. Tutsat sistemi çöktü, içlerinde devlerinde olduğu bir çok banka ve şirket battı. İnsanlar evlerini, işlerini kaybetti. O derece ki, bu gün batı sokaklarında 68 kuşağını anımsatan görüntülere şahit oluyoruz. Bu noktada, tam bir dönüm noktasındayız demek hiç de abartılı bir saptama olmıyacaktır. Tabi tüm bunlar daha kriz gelmeden oluyor. Beklentisi bile bu kadar etki oluşturabiliyor. Kendisinin olabilecegi etkileri gelin siz düşünün.

Peki kriz, bu sefer de bizi teğet geçer mi? Her şeyden önce şunu söylemek gerekir. Beklenen kriz, Türkiye'nin kendi iç yapısından ziyade, ABD ve Avrupa'dan kaynaklı olacak. Önceleri daha farklı olurdu. Dünya büyürken biz bir senede iki kriz yaşardık. Şimdi ise tam tersi. Batı hızla krize doğru sürüklenirken, Türk ekonomisi tarihinde olmadığı kadar sağlam ve gelecek vaad ediyor.

Makroekonomik verilerimiz bize bir dönem dayatılan Maastrich kriterlerinin koydugu hedeflerin çok daha ötesinde. Türkiye'nin en büyük kozu, kamu maliyesinin çok iyi durumda olması. Bu konuda en önemli gösterge olan, kamu borçunun gayr-ı safi milli hasılaya oranı, batı ülkelerine kıyaslandıgında devede kulak kalıyor. Diger önemli gösterge olan büyümede ise, iki çeyrektir rekor kırıyoruz. Avrupa eksilerle boğuşurken Türkiye % 10 gibi hayal gibi gelen rakamlara ulaştı.

Üstelik, Batı, krizden çıkış için özel sektöre trilyonlarca dolar pompalarken, Türk Devleti, bu konuda, ne hazineden bir kuruş para harcadı ne de İstanbul sermayesinin israrla istediği gibi IMF'den kredi aldı. Kısacası, Türk kamu maliyesi tüm dünyanın örnek alacağı kadar iyi durumda. Bu tablonun tek olumsuz göstergesi olan çari acık ise finanse edilebilir durumda. Kaldı ki enerji maliyetinin azalmasıyla birlikte çari açıkta sorun olmaktan çıkacaktır.

Tabi ki tüm bunlar krizin bizi etkilemiyeceği manasına gelmez. Küreselleşmenin dünyayı bir köy haline dönüştürdügü düşünüldüğünde, etkileşimin kaçınılmaz olduğu görülecektir. Türkiye ihracatının yarısından fazlasını Avrupa Birligi'ne yapıyor. Avrupa pazarın daralması, küresel mali kriz, Türk ihracatını, dolayısıyla, Türk ekonomisini olumsuz şekilde etkiliyecektir. Ama kamu maliyesinin sağlamlığı ve Merkez Bankası'nın alacağı kararlar bu olumsuz etkiyi minimize edecektir.

Krizler aynı zamanda kullanmasını bilenler için birer fırsattır. Mesela Sovyetler, 1929 buhranından önemli ölçüde yararlanmasını bilmiştir. Aynı durum şimdi Türkiye için gecerli. Türkiye bu krizi fırsata dönüştürebilir. Bu sayede batıyla arasındaki farkı kapatması ve küresel bir güç haline gelmesi içten bile degildir. Türkiye bunun için gerekli olan potansiyele fazlasıyla sahiptir. Arap baharının şekillendirecegi yeni Ortadoğu, atacağı dev adımlar için Türkiye'ye önemli bir hinterland sağlayacaktır. Kazan kazan esasına dayanacak bu ittifak, iki tarafı da tarihte hak ettigi yere getirecektir.

Ömer Turan - Haber 7

turanomer72@hotmail.com