Türkiye’de boşanma son yirmi yılda istikrarlı bir artış gösteriyor. TÜİK verilerine göre 2001 yılında 91.994 olan boşanma sayısı, 2024’te 187.343’e yükseldi. Kaba boşanma hızı da aynı dönemde binde 1,4’ten binde 2,19’a çıkmış durumda. 

Evliliğin ilk yıllarında (ilk 10 yıl) boşanmalar daha fazla olsa da artık uzun yıllardır evli olanlarda da (50 yaş üstü) boşanmalar artıyor.

Yani maalesef artık Türkiye’nin boşanma gerçeği var! İstesek de istemesek de “Allah’ın sevmediği helal olan boşanma” gerçeği ile karşı karşıyayız. 

Elbette bu artışta tek sebep yok; ekonomik, kültürel, bireysel pek çok etken var. Ancak bir faktör özellikle gözden kaçı(rı)lıyor: Medya ve özelde televizyon dizileri.

RTÜK verilerine göre diziler, Türkiye’de en çok izlenen ikinci program türü. “Ben hiç izlemem” diyene “sen istisnasın” denebilir!

Bu dizilerin içeriğine baktığımızda ise “aile dizisi” kılıfıyla sunulan yapımların popüler kültürün (aslında kültürsüzlüğün) etkisi altında şekillendiğini görüyoruz. Baba, baba değil; anne anne değil! 

Şiddet, ihanet sarmalı, yasak aşk (aslında şehvet), tüketim çılgınlığı ve entrika gibi temalar artık neredeyse her yapımın temel unsuru ve baştacı. Şahsi çıkar, maddiyat ve hırs ön plana konulmuş durumda. Sevgi, saygı, sadakat ve fedakârlık hak getire. 

Dizilerdeki ideal eş profilleri ise meseleyi daha da zorlaştıran cinsten: Erkek için kadının güzelliği (aslında bedeni ve çıplaklığı), kadın için erkeğin zenginliği ve kariyeri ön planda. Böylece diziler, “iyi bir evlilik”in sevgiyle ve saygıyla değil, güzellik ve statüyle kurulabileceği mesajını bilinçaltımıza işliyor. Bu diziler sadece izleyiciye güya “hoş vakit” sunmuyor; aynı zamanda değerler sistemimizi alt üst ediyor; dinamitliyor!

İzleyiciler de aslında bu durumun farkında. Araştırmalar, izleyicilerin % 62’sinin dizilerin çocuk ve gençlere olumsuz örnek oluşturduğunu, % 46,3’ünün ise aile yapısına zarar verdiğini düşünüyor. 

Bu, tesadüf değil. Çünkü (Dallas’la başlayan furyayla) diziler, Türk kültüründe “ayıp” veya “mahrem” sayılan konuları “teşhirci” biçimde sunarak toplumsal hadleri/sınırları yıkma eğiliminde. Utanmamız gereken her ne varsa, övündürme vazifesi icra ediyor diziler. Ar damarlarını çatlatıyor!

Ortada bir nevi “dramatik cazibe” var; bal görünümlü zehir! Bu nedenle, ekranlarda “normalleşen sadakatsizlik”, gerçek hayatta da aile ilişkilerindeki sabır ve fedakârlık anlayışını zayıflatıyor hatta yok ediyor. “Sana mı katlanacağım” vesveseleri kaplıyor eşleri böylece. 

Bugün televizyon dizileri bir yandan “eğlence” üretirken, diğer yandan da toplumsal norm üretme mekanizması haline geldi. Bu yapımlar, aileyi merkeze alıyor “gibi görünse de” aslında aileyi çözülmenin eşiğine getiren bir “model” sunuyor. Boşanma normalleşiyor yani. 

İşte boşanmanın bu kadar artmasının nedeni sadece ekonomik sıkıntılar ya da bireyselleşme değil; ekranlarda her gün yeniden kurgulanan “aşk (şehvet) ve ihanet” hikâyeleri de bu süreci meşrulaştırıyor; eşeğin aklına karpuz kabuğu düşürülüyor!
Sonuçta diziler, sadece izlenmiyor; içselleştiriliyor. Ve her gün milyonlarca izleyicinin evine giren bu şerli hikâyeler/diziler, boşanmayı “son çare” değil, “doğal bir seçenek” haline getiriyor. Üstüne, dizilerde boşanmış bir kadın veya erkek “bağlarından kurtulmuş” güçlü ve saygın bir figür olarak sunulunca, geri dönüşü de zor oluyor. Gerçek hayatta da aklıselim insanların yerine “boşan da kurtul” vesvesesini telkin edenler çok olunca, boşanma kaçınılmaz oluyor.

Ne mi yapılmalı?

Çok basit (ama bir o kadar da nefse zor gelen): Aileye (doğrudan veya dolaylı/sinsice) saldıran dizileri, bu dizileri yayına alan kanalları, hatta bu dizilerde oynayan oyuncuları boykot!

“Lekum dînukum veliye dîn”.

Prof. Dr. Faruk TAŞCI / Haber7