Bu yazı, ekran karşısında kaybolan çocukluğa ilişkin olarak ebeveynlerin farkındalığını arttırmayı amaçlıyor. Aynı zamanda konuyla ilgili tespitleri ve somut çözüm önerilerini içeren sonraki iki yazının da (26 Eylül ve 03 Ekim tarihli yazılar) öncüsü durumunda.  Öncelikle aşağıdaki ifadelere göz atarak, her bir ifadeye dönük “Hiçbir zaman”, “Nadiren”, “Bazen”, “Çoğunlukla”, “Her zaman” şeklinde yanıtlar oluşturunuz. Yanıtlarınızı sonraki 2 yazı bağlamında değerlendirmek ve kendiniz için uygun önerileri belirlemek amacıyla kayıt altına almanız yararlı olacaktır.

1.           Çocuğum elektronik cihazlarla (Tablet, Telefon, TV, Bilgisayar vb.) daha fazla vakit geçirmek için sabah diğer aile üyelerinden erken kalkıyor.

2.           Çocuğum eve geldiğinde hemen elektronik cihazlara (Tablet, Telefon, TV, Bilgisayar vb.) yöneliyor.

3.           Çocuğum oyun ya da ekran süresi karşılığında benimle öğün yemekleri konusunda pazarlık yapıyor.

4.           Çocuğum oyun ya da ekran süresi karşılığında benimle ders çalışma konusunda pazarlık yapıyor.

5.           Çocuğum gün içinde ekran süresini sadece oyun oynamak ve video izlemek için kullanıyor.

6.           Çocuğum, ekran süresi için koyduğum sınıra uyum göstermiyor.

7.           Çocuğum dijital oyun oynamak ya da YouTube vb. platformlardan video izlemek için temel ihtiyaçlarını (tuvalete gitmek, yemek yemek, uyumak vb.) erteliyor.

8.           Çocuğum, daha fazla ekran süresi alabilmek için görevlerini (örneğin ödevini bitirdiğini, kitabını okuduğunu vb.) tamamladığını söylüyor.

9.           Çocuğumun elektronik araçlarla (Tablet, Telefon, TV, Bilgisayar vb.) fazla zaman geçirmesi aramızdaki iletişimi/etkileşimi azaltıyor.

10.        Çocuğumun, ekran karşısında kalma süresi arttıkça (Tablet, Telefon, TV, Bilgisayar vb.) dikkat dağınıklığı yaşamaya başladığını gözlemliyorum.

11.        Çocuğum elektronik cihazlarla (Tablet, Telefon, TV, Bilgisayar vb.) vakit geçirirken çevresinde olup bitenlere karşı duyarsız (ilgisiz, tepkisiz) görünüyor.

12.        Çocuğumu ekran süresi konusunda uyardığımda agresif davranışlar sergiliyor.

13.        Dijital oyunlardaki yarışma ve kazanma hırsı çocuğuma zarar veriyor.

14.        Çocuğum, dijital ortamlar dışında herhangi bir oyun veya aktiviteyi daha az heyecanlı buluyor.

15.        Çocuğum oynadığı dijital oyun ya da YouTube vb. platformlardan izlediği videolardaki karakterlerin olumsuz sözlerini ve davranışlarını taklit ediyor/gerçek hayatta kullanıyor.

16.        Çocuğum, çizgi filmlerde veya oyunlarda gördüğü korkutucu karakterlerin gerçek hayatta da var olduğunu düşünüyor.

17.        Çocuğum herhangi bir sebeple ağladığında ya da üzgün olduğunda telefon, tablet ya da bilgisayara bakmak istiyor.

18.        Çocuğum dijital ortamlarda başkaları tarafından rahatsız edildiğini söylüyor.

19.        Çocuğum dijital ortamlarda başkalarını rahatsız edebilecek davranışlar sergileyebiliyor.

20.        Çocuğum ekran başında uzun süre hareketsiz kalıyor.

21.        Uyku öncesi uzun süre ekran karşısında kalan çocuğumun uykuya dalmakta zorlandığını fark ediyorum.

22.        Çocuğum yemek yerken ekrana bakmak (Tablet, Telefon, TV, Bilgisayar vb.) istiyor.

23.        Telefon veya tablet kullanırken çocuğumun duruşu (ekrana yakınlık, baş, boyun eğikliği vb.) beni endişelendiriyor.

24.        Uzun süre ekran karşısında kalan çocuğumun gözlerinin kızardığını/sulandığını gözlemliyorum.

25.        Çocuğum, dijital ortamlarda oyun oynarken veya video-çizgi film izlerken yaşına uygun olmayan reklamlara maruz kalıyor.

26.        Çocuğum, dijital ortamlarda oyun oynarken veya video-çizgi film izlerken gördüğü reklamlardaki ürünleri talep ediyor.

27.        Çocuğum ücretsiz olarak indirdiği oyunları oynarken kazanma hırsıyla benden oyun içi satın almalar (karakter, enerji, puan vb.) talep ediyor.

28.        Çocuğum, dijital ortamlarda oyun oynarken karşısına çıkan reklamlarda gördüğü oyunları indirmek istiyor.

29.        Çocuğum, dijital oyunları benim haberim olmadan rastgele indiriyor.

30.        Çocuğum, dijital ortamlarda oyunlar oynarken haberim olmadan oyun içi ürün satın alıyor.

31.        Çocuğum, özel bilgilerinin (şifre, kimlik no vb.) internet ortamında başkalarıyla paylaşılmaması gerektiğini bilmiyor.

32.        Çocuğum, telefonumdaki uygulamaları kullanarak ekran süresine veya oyun indirmeye dönük izinleri kendine göre düzenleyebiliyor.

33.        Çocuğum 13 yaş altı olmasına rağmen bir sosyal medya hesabının (Facebook, YouTube, X, Instagram, TikTok vb.) olmasını istiyor.

34.        Çocuğum, sosyal medyada gördüğü fenomenlerin lüks yaşamlarına ilgi duyuyor.

35.        Çocuğum sevdiği sosyal medya fenomenlerini bir rol model olarak benimsiyor.

36.        Çocuğum sosyal medya fenomeni olmak istiyor.

Soruları inceledikten sonra, yanıtlarınız çerçevesinde Safe-You Projesi kapsamında üretilen Dijital Riskler kısa film setine göz atabilir hatta çocuğunuzla birlikte izleyebilirsiniz.

Prof. Dr. Hakan Aydın / Haber 7