Ekran süresi

Çocukların telefon, tablet, televizyon, bilgisayar gibi araçları kullanarak geçirdiği süreyi ifade eder.

Ekran süresinin sağlıksız bir biçimde artışı,

• Uyku ve beslenme bozuklukları (obezite vb.),
• Duruş ve omurga bozuklukları
• Akademik başarıda düşüş,
• Duygu durum bozuklukları,
• Yetersiz sosyalleşme,
• Dil ve beceri gelişiminde gecikmeler,
• Şiddet, Agresiflik,
• Dikkat ve Odaklanma Sorunları,
• Yararlı aktivitelere daha az zaman ayırma (daha az kitap okuma, spor, açık hava aktivitesi, sosyalleşme vb.) gibi pek çok olumsuz sonuç üretmektedir.

Çocukların bu cihazlarda ne kadar zaman geçirdikleri kadar hangi içeriklerle ve nasıl zaman geçirdikleri de önemlidir ve dikkatle takip edilmelidir.

Sosyal ve Duygusal Gelişim

Çocuklarda sosyal ve duygusal gelişim, duygusal farkındalık, empati, ilişki kurma becerileri, problem çözme yetenekleri ve uyum gibi unsurları kapsayan bir süreçtir.

Bu süreç, çocukların duygularını tanıma, ifade etme ve başkalarının duygularını anlama yeteneklerini geliştirir. Aynı zamanda, sosyal becerileri, arkadaşlık kurma yeteneklerini, işbirliği yapma ve çatışma çözme becerilerini geliştirmeye yardımcı olur.

Sosyal ve duygusal beceriler, çocukların okul ve yaşam başarısını olumlu yönde etkiler ve uzun vadede sağlıklı ilişkiler kurmalarına yardımcı olur.

Ancak günümüzde doğru kullanılmadığında çocukların sosyal ve duygusal becerilerini olumsuz etkileyen unsurlardan biri de sorunlu dijital medya kullanımıdır. Bu çerçevede aşağıdaki sorunlar ortaya çıkabilir;

• Ebeveyn-Çocuk İletişiminin Azalması
• Çevreye ve İlişkilere Dikkat ve Odaklanma Sorunu
• Sosyal İzolasyon-Tek Başına Oynama İsteği ve Yetersiz Akran Sosyalleşmesi
• Agresif Davranışlar
• Arkadaşlık İlişkilerinde Sürekli Yenme, Kazanma Hırsı
• Motivasyon Sorunu-Çevrimdışı Aktivitelere İlginin Azalması
• Dijital Ortamlarda Karşılaşılan Karakterlerin Olumsuz Söz ve Davranışlarının Taklit Edilmesi ve Gerçek Hayata Taşınması
• Gerçeklik ve Hayal Dünyası Karmaşası
• Rahatlama ve Kaygıyı Azaltmak İçin Dijital Araçlara Başvurma
• Zorbalık (Çocuğunuz Saldırgan, Kurban ya da İzleyici) posizyonunda olabilir.
• Akademik Başarıda Düşüş
• Duygusal Kontrol Eksikliği ve Stresle Başa Çıkamama

Fiziksel Sağlık

Dijital araçların fiziksel sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini aşağıdaki şekilde ifade etmek mümkündür.

Fiziksel inaktiviteye bağlı sorunlar (Uzun Süreler Hareketsiz Kalma): Obezite, Kas Zayıflıkları, Kalp Damar Sağlığı Sorunları, Metabolizma Sorunları, Düşük Enerji ve Yorgunluk

Uyku Düzeni Problemleri ve İlişkili Sorunlar: Uyku Kalitesinde Azalma, Uykusuzluk, Günlük Yaşam Performansının Azalması

Beslenme Bozuklukları ve İlişkili Sorunlar: Obezite, Metabolizma Sorunları, Beslenme Yetersizlikleri

Duruş Bozuklukları ve İlişkili Sorunlar: Kamburlaşma, Eklem Sorunları, Kas Zayıflığı,

Göz Sağlığı Sorunları: Göz yorgunluğu, Kuruluk, Bulanık Görme, Kızarıklık, Hassasiyet, Kaşıntı vb.

Güvenlik-Gizlilik, Zararlı İçerik ve Temel Farkındalık

Yaşlarına uygun olmayan içeriklere maruz kalan çocuklar;

- Korku, kaygı, stres ve kafa karışıklığı gibi duygusal sorunlara,

- Sosyal etkileşimlerin zayıflaması, sağlıklı arkadaşlık kuramama, empati eksikliği gibi sosyal sorunlar ve bu sorunların beraberinde getirdiği düşük özgüven ve özsaygı ve dolayısıyla sağlıklı bir benlik algısı geliştirememeye;

- Kimlik hırsızlığı veya dolandırıcılık gibi dijital güvenlik risklerine maruz kalmaya,

- Tüketim kültürüne adaptasyonla birlikte mutluluk ve başarının maddi şeylerle ilişkinlendirilmesi gibi önemli sorunlara yatkın hale gelmektedir.

Sosyal Medya, Sosyal Psikolojik ve Kültürel Etkiler

Çocukların sosyal medya kullanımıyla ilgili endişe kaynağı olan hususlardan biri de sosyal psikolojik ve kültürel etkilerle ilgilidir.

Sosyal medyanın bilinçsiz kullanımı çocukların yaşlarına uygun olmayan içeriklerle karşı karşıya kalarak olumsuz etkilenmelerine, yanlış bilgi ve örnekler yoluyla kendi kültür ve değerlerinden uzaklaşmalarına, zararlı alışkanlıkları taklit etmelerine sebebiyet verebilmektedir.

Çocukların, sosyal yaşamın gerçekliğinden koptuğu, kişisel göreve sorumluluklarını yerine getirmek noktasındaki temel becerilerden yoksun kaldığı, geçmişten ders almak ve geleceğe dönük planlar yapmak yerine ana ve anlık duygu, haz, kazanç gibi getirilere yöneldikleri görülmektedir. Burada en temel sorun çocukların gerçekliği yeterince kavrayamaması ve ona uygun davranışlar gerçekleştirmek noktasında yetersiz kalmalarıdır.

Prof. Dr. Hakan Aydın / Haber 7