Mukaddime

Bismillâhirrahmânirrahîm

İslâm araştırmaları sahasında bize tevdi edilen bu köşenin ilk yazısına Peygamber Efendimiz (s.a) tarafından özellikle evinden çıkarken yapılan ve tavsiye edilen şu dua ile başlamak istiyorum:
“Allah’ın adıyla Allah’a dayandım. Allahım, dalâlete düşmekten veya dalâlete düşürülmekten, ayağımın kaymasından veya kaydırılmasından, zulüm yapmaktan veya zulme uğramaktan, bilgisizce davranmaktan veya bilgisizce muameleye maruz kalmaktan sana sığınırım” (Ebû Dâvud, Edeb 112;
Tirmizî, Deavât 35; İbn Mâce, Duâ 18; Nesâî, İstiâze 30; Ahmed b. Hanbel, VI, 306).

Meşhur hadis âlimi Ebû Dâvud, kayda geçirdiği binlerce hadisten özellikle şu dördünün dinin özünü ve esaslarını oluşturduğundan onları insana yeterli görür:

1. “Ameller niyetlere göredir. Herkes yaptığı işin karşılığını niyetine göre alır. Kimin hicreti (niyet ve maksat bakımından) Allah’a ve Rasûlüne ise onun hicreti (hüküm ve sonuç itibariyle) Allah’a ve Rasûlüne olur. Kimin hicreti, elde edeceği bir dünyalığa veya evleneceği bir kadına ise onun hicreti, hicret ettiği şey için olur” (Buhârî, Bed’ü’l-vahy 1; Müslim, İmâret 155; Ebû Dâvud, Talâk 11; Tirmizî, Fezâilü’l-cihâd 16; Nesâî, Tahâret 60; İbn Mâce, Zühd 26).

2. “Helâl apaçıktır, haram da apaçıktır. Fakat bu ikisinin arasında, pek çok insanın bilmediği şüpheli şeyler/konular vardır. Kim şüpheli şeylerden sakınırsa, dinini, şeref ve haysiyetini” koruma altına almış olur. Kim de şüpheli şeylere düşerse, bunun durumu yasak bölgeye düşebilecek şekilde koyun otlatan çoban gibidir. Şunu bilin ki, her hükümdarın bir yasak bölgesi vardır. Allah’ın yeryüzündeki yasak bölgesi de haram kıldığı şeylerdir. Şunu iyi bilin ki, vücutta bir et parçası vardır. Eğer o iyi olursa, bütün vücut iyi olur. Eğer o bozulursa bütün vücut bozulur. Bakın, bu et parçası kalptir” (Buhârî, İman 39; Müslim, Müsâkât 107; Ebû Dâvud, Büyû’ 3; Tirmizî, Büyû 1; Nesâî, Büyû 2, Kudât 11; İbn Mâce, Fiten 14).

3. “Kişinin mâlâyaniyi terk etmesi, onun iyi bir müslüman olduğunun göstergesidir” (Muvatta, Husnü’l-huluk 3; Tirmizî, Zühd 11; İbn Mâce, Fiten 12).

4. “Sizden biriniz, kendisi için arzu edip sevdiği şeyi, (din) kardeşi için de arzu edip istemedikçe, gerçek anlamda iman etmiş olmaz” (Buhârî, İman 7; Müslim, İman 71; Tirmizî, Kıyâmet 59; Nesâî, İman 19; İbn Mâce, Mukaddime 9).

Kuşkusuz, sıralanan bu dört hadisten son iki hadise alternatif başka hadisleri tercih eden âlimler de olmuştur. Bu hadisler şunlardır: “Size herhangi bir şeyi yasakladığım zaman ondan kesinlikle sakınınız, bir şeyi emrettiğimde de gücünüz yettiği ölçüde onu yerine getiriniz”.

 “Din samimiyettir; ilkeli ve tutarlı duruştur”. Kimin için? diye sorduk, Peygamber (s.a) bize şu cevabı verdi: “Allah için, Kitabı için, Rasûlü için, Müslümanların yöneticileri ve bütün Müslümanlar için ”.
“Zarar vermek ve zarara zararla mukabele etmek yoktur”.

İyi Niyetli Olmak 

“Ameller niyetlere göredir” hadisinin vürud sebebi şudur: Bir sahâbî, Medine’ye hicret etmek isteyen Ümmü Kays adlı bir hanımla evlenmek ister. Ümmü Kays, kendisiyle evlenmek isteyen sahâbîye Medine’ye hicret edeceğini ve orada evlenebileceğini ifade eder. Sahâbî, kadınla evlenmek arzusuyla Medine’ye hicret etmek zorunda kalır. Bu durumu bilen sahâbîler ona, “Ümmü Kays’ın muhâciri” diye lakap takarlar ve onun hicret sevabı kazanıp kazanmadığını konuşurlar. İşte bunun üzerine Rasûl-i Ekrem, her insanın taşıdığı niyete göre muamele göreceğini sevap belirtir.

Bu hadisiyle Peygamberimiz (s.a), hâlis niyete dayanmayıp “görsünler, duysunlar ve desinler” diye yapılan bir ibadet ve iyiliğin, Allah nezdinde hiçbir değer ifade etmediğini açıklar. el-Câmiu’s-sahîh adlı eserine söz konusu hadisle başlayan İmâm Buhârî, kitap yazmak isteyen bir müellifin bu hadisle eserine başlaması gerektiğini ifade eder. Böylelikle yazar, samimi duygu ve düşüncelerle doğruların ve gerçeklerin peşinde olduğunu ve yaptığı işi ibadete dönüştürmek istediğini ima eder.

İyi niyet, dürüstlük ve samimiyet, bir müslüman kişilik için olmazsa olmaz bir değerdir. Çünkü ibâdetle âdet arasını ayıran temel kriter niyettir. Söylenen bir sözden veya yapılan bir iş ve icraattan sevap kazanabilmek için her şeyden önce insanın içten, samimi, dürüst ve niyetinin sağlam olması gerekir. Allah rızasının gözetilmeyip gösterişin öne çıktığı, kamu yararının düşünülmeyip bencilliğin gösterildiği bir tutum ve davranışta kesinlikle hayır ve bereket yoktur. Tebe-i tâbiînden Abdullah İbnü’l-Mübârek’in şu uyarısı bu açıdan anlamlıdır: “Nice küçük ameller (iş, plan ve projeler) var ki, niyet onları Allah katında büyütür. Nice büyük ameller de var ki, (gösteriş, desinler-duysunlar ve şöhret gibi) niyet onları Allah katında küçültür”.

Yüce Rabbimiz,  “Ey iman edenler! Allah’a itaat edin, Peygamber’e ve sizden olan yetkililere (yöneticilere, ilim ve hikmet sahiplerine) itaat edin. Ve bir konuda anlaşmazlığa düştüğünüzde, eğer Allah’a ve âhiret gününe inanıyorsanız onu Allah’a ve Peygamber’e götürün. Şüphesiz ki bu yöntem, en hayırlısı ve sonuç olarak en güzelidir” (Nisâ 4/59) âyetiyle tartışmalı bir konunun çözümünü Kur’an ve Sünnetin hakemliğine havale ederek hak ve hakikatin ortaya çıkmasını ister. Hak, “Kitap ve Sünnetin doğrudan veya dolaylı olarak getirdikleri” diye tarif edilir. Ortaya çıkan problemlerin çözümünü Kur’an ve Sünnetin ilkelerinde arayıp hakkı tesbit edebilmek için de tevfîk-i ilâhî son derece önem arz eder.

Bu itibarla, siz okurlardan gelecek suâllere cevap ararken Yüce Rabbimizden tevfîk niyaz ediyorum. Zira tevfîk, Allah’ın, bir kulunun fiil ve davranışını sevdiği ve râzı olduğu şeylere uygun kılması anlamına gelir. Başka bir deyişle bu, cüz’î irâdenin küllî irâdeye denk düşerek kulun Allah nezdinde başarılı olması demektir. Bu durum, bir kulun ulaştığı en büyük mazhariyet ve saadet vesilesidir.
Tevfîke refîk eyleyen yalnız Allah Teâlâdır.

Prof. Dr. Zekeriya Güler - Haber 7
zguler59@hotmail.com

Not: Prof. Dr. Zekeriya Güler, dini konularla ilgili sorularınızı bu sütundan cevaplandırırken ve her hafta sizlere farklı konularla manevi hayatın içinden ilginç tablolar sunacaktır...

Sorularınızı zguler59@hotmail.com adresine gönderebilirsiniz... 

Ayrıntı haber ve Prof. Dr. Zekeriya Güler'le ilgili bilgileri görmek için bu linki kullanabilirsiniz