HER MÜSLÜMANIN BİR KUR’AN ÖDEVİ OLMALI 

Soru 24: Yaz tatili münasebetiyle çocuklarımızın neden Kur’ân-ı Kerîm okumaları gerektiğine dair teşvik edici bilgi verirseniz büyük bir memnuniyet duyacağım. Umarım veliler de motive edilmiş olur. Selam ve hürmetlerimle.

Cevap 24: Öncelikle altı çizilmelidir ki, Kur’an ile meşgul olan, onun bilgi, hikmet ve ahlâkına sahip olan mümin, Allah’ın özel bir kuludur. Mümin, ölmeden evvel mutlaka Kur’an okumayı öğrenip mümkün olduğu kadar anlamalı, özümsemeli, bireysel ve toplumsal hayatında uygulamalıdır. Bunun için de her yaştan Müslümanın mutlaka bir Kur’an dersi ve ödevi olmalıdır. Nitekim Peygamberimiz (s.a) şöyle buyurur: “Kim hizbini veya onun bir kısmını okumadan uyur, sonra da onu sabah namazı ile öğle namazı arasında okursa, böyle bir kimse için onu geceden okumuş gibi sevap yazılır”(Müslim, Müsâfirîn 142; Ebû Dâvud, Tatavvu’ 19; Tirmizî, Cum’a 56; Nesâî, Kıyâmu’l-leyl 65; İbn Mâce, İkâmet 177; Dârimî, Salât 167; Muvatta’, Kur’ân 3).

Bu hadiste geçen hizb kelimesi, kişinin, gece veya gündüz Kur’an okumak, namaz kılmak, dua, tefekkür ve tesbihâtta bulunmak gibi kendine vazife telakki edip alışkanlık haline getirdiği tâat ve ibadetler anlamına gelir. Bundan dolayı İmam Mâlik bu hadisi “parça ve bölümlere ayırmak suretiyle Kur’an okumak” anlamında tahzîbü’l-Kur’ân başlığı altında zikreder. Bu demektir ki, her gün az veya çok ama kesintiye uğratmadan düzenli bir şekilde Kur’ân-ı Kerîm’den bir bölümün okunması, ders yapılması, onun evrâd ve ezkâr edinilmesi, bir Müslüman için günlük ev ödevidir. Bu ödevin ne kadar olması gerektiği, okuyucunun bilgi seviyesi, ruh hali, yer ve zaman faktörüne göre değişebilir.

 Şüphesiz, Kur’an âyetlerinin yalnız lafız olarak okunmasında dahi ecir ve sevap vardır. Ne var ki, bununla yetinmek, yani hüküm ve hikmetlerini hayata geçirmek üzere mânasını anlamadan ve öğrenmeden Kur’an okumak, eksik ve yetersiz bir okumadır. Bunun telafisi, Kur’an sohbetiyle veya bir meâl ve tefsirle mümkündür. Yüce Rabbimiz şöyle buyurur: “(Ey Muhammed!) Sana indirdiğimiz mübarek bir kitaptır ki, insanlar onun âyetlerini iyice düşünsünler ve akıl sahipleri ondan ders alsınlar”(Sâd 38/29). Bu ve benzeri âyetlerden yola çıkan İmam Nevevî diyor ki: “Bilesiniz ki, Kur’an okumak en faziletli zikirdir. Lâkin istenen ve beklenen, onu anlayıp düşünerek okumaktır”.

Rasûl-i Ekrem’in şu hadisleri, Kur’an okumaktan uzak duran, onun ahlâk ve terbiyesinden mahrum kalan insanı şöyle tasvir eder:

“İçinde Kur’an’dan bir şey olmayan kimse, harap eve benzer”(Tirmizî, Fedâilu’l-Kur’ân 18; Dârimî, Fedâilu’l-Kur’ân 1; Ahmed b. Hanbel, I, 223).

“Kur’an okuyan mü’min portakal gibidir: Kokusu hoş, tadı güzeldir. Kur’an okumayan mü’min hurma gibidir: Kokusu yoktur, tadı ise güzeldir. Kur’an okuyan münâfık fesleğen gibidir: Kokusu hoş fakat tadı acıdır. Kur’an okumayan münâfık Ebû Cehil karpuzu gibidir: Kokusu yoktur ve tadı da acıdır”(Buhârî, Fezâilü’l-Kur’ân 17; Müslim, Müsâfirîn 243; Ebû Dâvud, Edeb 16; Tirmizî, Edeb 79; İbni Mâce, Mukaddime 16). 

Sonuç itibariyle, kendisiyle barışık ve üyesi bulunduğu topluma faydalı olmak isteyen genç-yaşlı her insan, Kur’an ödevini kesinlikle ciddiye almalıdır.

CENNETLİK ÜÇ SINIF İNSAN

Soru 25: Cenneti hak eden insan gruplarına dair hadisler var mıdır, bir örnek vermenizi istiyorum, selam ve saygı ile.

Cevap 25: Bu konuda pek çok hadis-i şerif vardır. O hadislerden birinde Rasûl-i Ekrem, cennete girmeye aday üç grup insanın övgüye değer özelliklerini şöyle sıralar:

“Cennet ehli üçtür: Âdil, sadaka-zekât veren (hakkı gözeten, yardım eden) ve başarılı bir yönetici, bütün yakınlarına ve müslümanlara karşı merhametli ve ince kalpli kimse, iffet ve namusuna düşkün, bakmakla yükümlü ve sorumlu olduğu kimseler olmakla birlikte istemekten çekinen (malî konularda iffetli duruş sergileyip başkasına yük olmayan) kişi”(Müslim, Cennet 63; Ahmed b. Hanbel, II, 425, IV, 162, 266).

TARIM ARACI VE HZ. PEYGAMBER

Soru 26: Bir sohbette Peygamberimizin (s.a) bir evin önünde gördüğü tarım aracını yadırgadığı anlatıldı. Hadis kitaplarında böyle bir bilgi var mıdır? Şayet var ise mahiyetini belirtmenizi istirham ediyorum. Allah'a emanet olunuz.

Cevap 26: Bu bilgi Sahîh-i Buhârî’de mevcuttur. Meselenin aslı şudur: Meşhur sahâbî Ebû Ümâme el-Bâhilî (r.a), bir gün demir bir sapan ve bir ziraat aleti görür. Bunun üzerine Rasûlullah’tan (s.a) şu hadisi işittiğini söyler: “Bu âlet bir kavmin/ailenin evine girerse, Allah oraya zilleti (esaret ve mağlubiyeti) sokar”(Buhârî, Hars 2).

Bilindiği gibi ziraat, teşvik edilen geçim yollarından biridir. Bu sebeple, hadiste geçen “Allah oraya zilleti sokar” şeklindeki tehdidin, ziraat işiyle meşguliyetin diğer dinî görev ve sorumlulukların yerine getirilmesine engel teşkil etmesi halinde söz konusu olabileceği anlaşılmaktadır. Endülüslü çok yönlü âlim İbn Hazm’ın ifadesiyle bu, “cihaddan; dinin beka ve hayatiyeti için cehdü gayret göstermekten alıkoyan ziraî meşguliyettir”. Nitekim cihadı unutturan geçim yollarının, dinî hüküm ve ahlakî değerlere ters düşen ticarî işlerin zillet ve sefalete maruz bırakacağını, izzet, diriliş ve kurtuluşun gerçek anlamda dine dönüş yapmakla ancak mümkün olacağını ifade eden hadisler vardır(bkz. Ebû Dâvud, İcâre 54).

Söz konusu hadisteki zilletle tehdit ifadesi, bazı âlimler tarafından sınır boylarında vatanî görevini yapanlara yönelik bir uyarı diye de yorumlanır.

TİCARET, ZİRAAT VE SANATTAN HANGİSİ DAHA FAZİLETLİ?

Soru 27: Geçmiş İslâm âlimleri, bir geçim yolu olarak ticaret, ziraat ve sanattan hangisinin daha üstün olduğunu tartışmış mıdır, bir değerlendirme yaparsanız minnettar kalırım. Saygılarımla.

Cevap 27: İlgili kaynaklarda ticaret, ziraat ve sanatın üç ana kazanç yolu olduğu dile getirilir. Bazı âlimler, bir rızık kapısı olarak ticaretin, diğer kazanç yollarından daha faziletli olduğu görüşündedir. Onların delillerinden birisi de şu hadistir: “Rızkın onda dokuzu ticarettedir. Onda biri ise sığır ve deve gibi büyük veya (daha çok) koyun ve keçi gibi küçük baş hayvanlardadır”(bkz. Münâvî, Feydu’l-kadîr, III, 244-245).

Öte yandan, başka delillerden yola çıkan diğer bazı âlimler ise, ziraat ile sanatın, ticaretten daha üstün olduğu görüşündedir. Bu âlimlerden İmam Nevevî şu değerlendirmeyi yapar: “Ziraat ile sanat, ticaretten önde gelir. Çünkü ziraat ve sanat, kişinin el emeği, göz nuru ve alın teridir. Bu ikisinden de ziraat, tercihe daha şayandır. Zira onun faydası daha geneldir, insanlara ve hayvanlara yöneliktir”. Bu vesileyle Anadolu ve Trakya bölgesinde tarım ve hayvancılığın yeniden canlandırılması gerektiği hususu burada bir kez daha vurgulanmalıdır. Çünkü tarım ve hayvancılık, bereketin sembolüdür.

Bununla beraber, üç ana kazanç yolundan, yani ticaret, ziraat ve sanattan (aynı kelime kökünden gelen sanayi de burada hesaba katılmalıdır) hangisi olursa olsun, el emeği ve alın teri ile meydana gelen kazanç, mukaddes bir değer ve en faziletli geçim yoludur. İnsanın değerini belirleyen de onun emeği ve alın teridir. Nitekim kendisine “Ey Allah’ın Rasûlü! Hangi kazanç daha helâldir/temizdir?” suâli sorulan Peygamberimiz (s.a), “Kişinin elinin emeği ile her makbul ve meşru alımsatım, en temiz/helâl kazançtır”(Ahmed b. Hanbel, IV, 141) diye cevap verir. Ayrıca Peygamberimiz (s.a), “Hiçbir kimse, asla kendi kazancından daha hayırlı bir rızık yememiştir. Allah’ın Peygamberi Dâvud (aleyhisselâm) da kendi elinin emeğini yerdi”(Buhârî, Büyû 15).

Prof. Dr. Zekeriya Güler - Haber 7

SORULARINIZ İÇİN: zguler59@hotmail.com