Günümüzde küresel sömürgeci anlayışın izleri hafızalarda yerini korumaktadır. 1839 yıllarında afyon savaşlarına baktığımızda Batının toplumları nasıl uyuttuğunu ve sömürgeciliği nasıl hakim kıldığını tarihsel olarak not etmemiz açısından önemli buluyorum. Gelin İngilizlerin Çin’i nasıl afyon bağımlısı yaptığına bakalım.

Çin imparatorluğu; birçok ritüeli, düşünceyi, sistemi barındıran tarihsel kökenine en üst düzeyde bağlı olan geleneksel bir yapıdır. Avrupa’nın coğrafi keşiflerden sonra dünyayı tanıma merakı, ekonomik refaha ulaşma arzusu bu geleneksel yapıyı, dünya ekonomisi ile bütünleştirerek farklı bir hale dönüştürmüştür.

Dünyanın batısını ve doğusunu Avrupa’nın ihtiyaç bölgeleri haline getirmesi, dünyadaki sömürgecilik zihniyetini farklı bir boyuta taşıdı. Kendi ülkelerinin çıkarlarını amansızca koruma duygusu olan birçok Avrupalı simsar, farklı kıtalara yönlendirerek dünyadaki altın, gümüş rezervlerini Avrupa’ya taşımak için bir şekilde el koymuştur.

Hindistan bölgesinin İngilizler tarafından işgaliyle başlayan Uzak Doğu sömürgeciliği bölgedeki çay, baharat vb. birçok ürünün Avrupa’ya taşınmasına neden oldu. Böylelikle Batılılar bu ticareti ele geçirdi. Bölgede şirketleşme yoluna giden Batı dünyasının sistemli bir şekilde bu toprakları sömürmeye başladığı zaman dilimidir.

Hindistan’ın ekonomisini çökerttikten sonra kendi içerisinde üretici olan durumunu, tüketen toplum haline getiren Anglosakson aklı, amacına uygun bölgeden alınan hammaddenin Avrupa topraklarında işlenerek tekrardan bu ülkeye satılmasıyla yüksek kazancın da yolunu bulmuştur.

18. yüzyılda İngilizlerin Çin ile iyi ilişkiler kurmasıyla beraber başlayan çay ticareti iki ülke için de önemli gelişmelere neden olmuştu. İngilizlerin Çin’den aldıkları çayın karşılığında nakit olarak Çin’e yapılan gümüş ithalatının bölgede bulunan İngiliz şirketleri gümüş kıtlığına sevk ettiği bilinmektedir.

Bu nedenle ticari açığı kapatmak için İngiliz şirketleri bölgede afyon ticaretine başlamış ve Afyon türü ürünleri kaçak yollarla ülkeye sokmuştur. Bu entrika İngilizleri vergi durumundan kurtarmıştı fakat Çin için bu durum tam bir felaketti. Vergi duvarlarının yıkılması kısa zamanda vergi yükünü halkın üzerine yüklenmesiyle sonuçlanmış, beraberinde bu durum toplumda infiale neden olmuş, afyon bağımlılığından dolayı milyonlarca Çinli hayatını kaybetmiştir.

Çin’e yakın adalarda başlayan ticari dolaşım zamanla Kanton limanına taşındı. Belli bir alanda etkili olan şirketler daha fazla büyümek adına başka şirketlerle (Cohong) işbirliği içerisine girerek bölgede ticari alan elde etti. Ticari ilişkilerin yanında Avrupa bölgede misyonerlik faaliyetlerine başlayarak toplumda batı düşüncesini yaymaya başlamasıyla, Çin için felaket senaryoları çizilmiş olan tarihtir.

Bu durum daha sonraları Çin’de büyük ayaklanmaların (Beyaz Lotus) fitilini ateşleyecekti. Yaşanan olaylardan bir türlü ders çıkarmayan Pekin hükümeti hâlâ dünyanın merkezinde olduğu görüşünü sürdürmekteydi. Batılı devletler kargaşa ve savaş çıkarmak için planlı bir yol izlemekteydi, Çin’e savaş açan İngilizler için afyon müptelası konumuna düşen Çinliler onurları beş paralık konumdaydı ve Batı’nın esaretine çoktan girmeye başlamıştır.

Batı’nın Çin’e savaş açması, Çin orduları açısından bir dönüm noktasıydı. Çünkü yapılan bu savaşta Batı, Çin ordularının zayıf yönleri biliyor ve madde bağımlıları konumunda olduklarını da görüyordu. Ticari spekülatörlerin ön plana çıktığı bu dönem Çin’i adeta sömürülen ülke durumuna düşürmüştü. Yapılan savaşta mağlup olan Çin; İngilizlere Hong Kong başta olmak üzere büyük imtiyazlar vermek zorunda kalmış varlıklarına el koydurmuştu.

İmtiyazlar doğrultusunda bu ayrıcalıklardan diğer Avrupalı devletler de yararlandı. Bu şekilde Çin, Avrupa’ya bağımlı bir imparatorluk durumuna düştü. Gelenekçi yapısından ödün vermeye başlayan Gök Krallık bir taraftan zarar görürken diğer taraftan da Avrupalı tacirlerin yatırımlarıyla dış pazarlara açılma imkânı bulmuştur.

Sonuç olarak, ekonomik gerçeklikler ve sürtüşmeler göz önüne alındığında, İngiltere ve ABD’deki yaşam standartları ve yaşam kalitesi muhtemelen düşecek. ABD Hükümeti ve Batılı devletler, muhtemel bütün kötü senaryolara göre, hazırlık yapmaktadır. 1839, yılında İngilizlerin Çinlileri afyon manyağı yaptığı gibi bugün Çinliler batıyı afyon manyağına çevirmiştir.

Bazı araştırmacılara göre, Çin doğrudan Fentanil ve sentetik kimyasalı ABD’ye ihraç ederek, ABD’de her gün 150’den fazla kişinin ölümüne neden olarak gösteriliyor. ABD doğrudan Çin’i suçluyor. Sentetik ağrı kesici olarak kullanılan Fentanil’in, morfinden 100 kat daha güçlü olduğu ve 2 miligram alındığı takdirde ölümcül olabileceği belirtiliyor. Dün Çin’i sömürenler, bugün Çin tarafından sömürge tarlasına dönüşmüştür. Zaman her şeyin ilacıdır.

Vesselam…

Yeni Akit