Bazı kavramlar vardır ki bir tanıma sığmaz, adeta insana bir sığınak, bir mesken, bir ocak, bir mektep, bir vatan olur. Aile işte böyle bir kavramdır. İnsan, doğduğu evi unutabilir ve fakat çocukken sığındığı kucağı, başını yasladığı omzu, gözyaşını silen eli unutmaz. Aile; duvarlardan örülen bir ev olmaktan öte kalpten kurulan bir yuvadır. Tabelalara yazılan bir adres yerine, geçmişi taşıyan canlı bir hafızadır. Dört duvarla sınırlı bir yapıdan çok, hayatı besleyen köklü bir kaynaktır.

İnsanın hayatındaki en temel, en etkileyici ve en belirleyici dönem, çocukluk dönemidir. Onun içindir ki bu dönem anavatana benzetilir. Anavatan, bir insanın doğup büyüdüğü, kendini ait hissettiği, köklerinin bulunduğu yerdir. Bu vatan, sadece bir toprak parçası olarak görülmez; aynı zamanda insanın ruh ve zihin dünyasının temelinin atıldığı, kişilik ve kimlik kazandığı yerdir. Bu yüzden çocukluk, geçmişte kalmış bir zaman dilimi olmanın ötesinde insanın şuuraltında yaşayan ve onun düşüncelerini ve hislerini şekillendiren bir nevi iç vatandır.

Çocuk önce ailede sevilir, orada kendini değerli hisseder. Güven, şefkat, paylaşma, affetme, sabır, edep, iffet gibi erdemleri ilk kez o çatı altında tadar. Aynı şekilde, dua etmeyi, Allah’ın adını anmayı, secdeyi, ezanı, şükretmeyi; bir annenin merhamet ikliminde, bir babanın vakur duruşunda hisseder.

İnsanın hayata bakışı, değer yargıları, korkuları ve hayalleri büyük ölçüde çocuklukta şekillenir. Aile, insanın karakterinin yoğrulduğu ilk yuvadır. Anne babalar ahlaki erdemleri, sözden ziyade bakış, hâl ve davranışla öğreten ilk öğretmenlerdir.

Zihinler ve gönüller, çocuklukta alınan terbiye ve görülen davranışlarla şekillenir. Bu dönemde ihmal edilen bir şefkat, eksik bırakılan bir güven duygusu, hoyratça söylenen bir söz, şiddet içeren bir tavır yalnızca kişinin değil, toplumun geleceğini de yaralar. Çocukluğunu sevgiyle, huzurla, güvenle yaşayamadan büyüyen kişiler; öfke biriktirir, sevgiyi tanımadan hayata karışır, vicdan yerine boşlukla yaşar. İç dünyasında onarılmamış yaralar taşıyan fertlerin olduğu bir yapıda ise toplumsal barış kalıcı hâle gelemez. Bu sebeple çocukluk, geleceğin mayasının tutulduğu en kıymetli devredir. Bu hakikat, anne babalara, öğretmenlere ve rehberlik eden herkese; yarını düşünen bilinçli adımlar atma sorumluluğu yükler.

Bugün yeryüzünde huzuru arayan her insan, aslında çocukluğunun o sade sofrasına, annesinin sessiz duasına, babasının yorgun ama vakur bakışına özlem duyar; çünkü insanın en köklü duyguları, çocuklukta yeşerir ve o köklerin salındığı yerin adı çoğu zaman annedir, babadır, yuvadır. Köklerimiz oradadır, aidiyetimiz oradadır.

İnsan nereye giderse gitsin, hangi dili konuşursa konuşsun, kalbinin en derin yerinde hep ailesine döner; çünkü insanın anavatanı ailesidir.

VATANIN MAYASIDIR AİLE

Bir toprağın “vatan” oluşu, üzerinde yaşanan bir bölge olmaktan ziyade orada yoğrulan duygulardan, dökülen mübarek üç damladan kaynaklanır: ter, gözyaşı ve kan. Annelerin gözyaşı ve duası, babaların alın teri ve emeği, şehitlerin kanı ve fedakârlığı o toprağı mukaddes kılar. Böylece o toprak sadece bir yurt değil; hürriyetin, inancın ve sadakatin mührünü taşıyan bir emanete dönüşür.

“Vatan” ve “ana” kelimeleri bir araya geldiğinde sadece bir kavramsal birlik değil, derin bir ruh yakınlığı da oluşur. Ana nasıl sığınılacak bir limansa, vatan da öyledir. Ana nasıl koruyucuysa, vatan da bağrını açandır. Ana nasıl insanı köklerine bağlarsa, vatan da insanı kimliğine bağlar.

Bu bağın ilk düğümü ailedir. İnsan, annesinin sesiyle hayata uyanır, ilk adımını evde atar, ilk sözü orada söyler. Bu bağlamda anavatan; ana gibi şefkatli, sahip çıkan, barındıran bir yerdir; çünkü toprak da ana gibi kök verendir, doyurandır, koruyandır. Bir çocuğun gözünde vatan, ev gibidir. Ev ise annenin sesi, babanın nasihati, sofranın bereketidir. Bu hisler ailede mayalanır; zamanla millete ve vatana duyulan sadakate dönüşür. Anavatan yalnızca sınırlarla değil; annelerin yüreği, babaların vakar dolu bakışı ve çocukların neşesiyle şekillenir.

Her ev, anavatanın bir çekirdeğidir. Bu çekirdek ne kadar sağlam olursa, vatan da o kadar güçlü ve dirençli olur.

Kalbin bedenin merkezinde sessizce ama hayati bir görev üstlenmesi gibi aile de toplumun kalbidir. Tıpkı kalbin kanı bedenin her hücresine ulaştırması gibi ailede kazanılan değerler de toplumun her katmanına yayılır. Görünmeyebilir ama ruhu ve değerleri oradan besler. Ailede sevgi, edep, sadakat ve merhamet varsa bu duygular milletin hukukuna, vicdanına ve adaletine yansır.

Kalp hastalandığında bedenin zayıf düşmesi gibi aile çözülürse milleti bir arada tutan bağlar gevşer. Vatan, yalnızca sınır ihlalleriyle değil, ailedeki kopuşlarla da sarsılır; çünkü aile, ahlakın, kimliğin, kültürün ve inancın taşıyıcısıdır.

Aile aynı zamanda meskendir; yani yalnızca bir barınak değil, kalbin sekinete kavuştuğu, ruhun sükûna erdiği, insanın kendini emniyette hissettiği yerdir. Meskende mukim olan sadece bedenler değil, gönüllerdir. Orada suskunluk bile huzur verir, sessizlik bile anlam taşır.

Bugün huzuru arayan her insan, aslında çocukluğunun yuvasına, annesinin şefkatli kucağına, babasının vakur sessizliğine dönmek ister; çünkü özlenen, gürültüsüz bir güvenin, söze ihtiyaç duymayan bir aidiyetin yurdudur.  Bu bakımdan aile, vatanın kalbidir ve o kalbin attığı her yerde, millet emniyet ve huzur içerisinde birlik ve dirlik halinde yaşar.

İLAHİ KUDRETİN TECELLİSİ: AİLE OLMAK

Kur’ân-ı Kerîm, ailenin sadece insani bir ihtiyaç değil, ilahi bir lütuf ve hikmetli bir düzen olduğunu bildirir. Allah Teâlâ şöyle buyurur:

“Kendileriyle huzur bulasınız diye sizin için kendi (cins)inizden eşler yaratması ve aranıza sevgi ve merhamet koyması, O’nun (varlığının ve kudretinin) delillerindendir. Şüphesiz ki bunda düşünen bir toplum için ibretler vardır.” (Rum Suresi, 21)

Bu ayet-i kerime, aile olmanın sadece biyolojik bir ihtiyaç değil, aynı zamanda bir rahmet ilişkisi olduğuna işaret eder. Meveddet, eşler arasındaki yakınlığı ve bağlılığı beslerken merhamet, birlikte geçirilen zor zamanların yükünü hafifletir. Aile, bu yönüyle Cenab-ı Hakk’ın kudretine işaret eden en müşahhas yapılardan biridir.

İslam’a göre aile, yalnızca bir birliktelik değil, aynı zamanda bir terbiye ocağı, bir ahlak mektebi ve bir değer taşıyıcısıdır. Evlilikle kurulan bu birliktelik, zamanla kültürü, inancı ve erdemi yeni nesillere aktaran bir ocak hâline gelir. Ailedeki sevgi bağı, çocukların duygusal güvenliğini tesis eder; merhamet ve sadakat, karakterin sağlam temeller üzerinde inşa edilmesini sağlar.

Kur’an-ı Kerim’de başka bir ayet grubunda Cenab-ı Hakk hem kendi zatına kulluk etmeyi hem de aile bağlarını korumayı en yüce sorumluluklar arasında zikreder:

“Rabbin, sadece ve sadece kendisine kulluk etmenizi ve anne babaya iyi davranmanızı emretti. Onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlılığa erişirse, onlara ‘öf!’ bile deme; onları azarlama, onlara güzel söz söyle. Onlara merhametle ve alçak gönüllülükle kol kanat ger ve şöyle dua et: ‘Ey Rabbim, onlar beni küçükken nasıl terbiye ettilerse, sen de onlara öylece merhamet et.’” (İsrâ Suresi, 23-24)

Cenab-ı Hakk’a kulluktan sonra en önemli bağın aile bağı olduğunu belirten bu ayet-i kerime, ailenin kutsallığını ve ebeveyne hürmet, hizmet ve nezaketin hem ibadet hem de birlik ve dirlik vesilesi olduğunu açıklar. Yaşlanan anne babaya karşı gösterilecek saygı, yalnızca bir nezaket değil, Rabbimizin emridir. Bu sorumluluğun ihmal edilmesi, insanın manevi ve ahlaki duyarlılığını zedeler.

Aile; şefkat, merhamet ve muhabbetle yoğrulan çocukların karakter mayasını oluşturur. O mayanın bozulması, değil bir çocuğun, bütün bir milletin ruh haritasının bozulması anlamına gelir.

AİLENİN TEMEL DİREKLERİ: ANNE VE BABA

Her sağlam yapının taşıyıcı sütunları olduğu gibi, her ailenin de temel direkleri vardır: anne ve baba. Onlar, hayatın yükünü birlikte taşır, çocuğun dünyasını birlikte inşa ederler.

Anne, insanın dünyaya gözünü açtığı andan itibaren şefkatin ve fedakârlığın ilk adıdır. Sadece besleyen değil; koruyan, yön veren bir rahmet kaynağıdır. Çocuk ilk sevgiyi, sükûnu ve dua dilini anneden öğrenir. Onun tebessümünde güven, dokunuşunda huzur vardır. Bakışı evladına yön olmuş bir rehberdir.

Bu yüzden Peygamber Efendimiz, “Cennet annelerin ayakları altındadır.” (Nesâî, Cihâd, 6) buyurmuştur. Bu hadis-i şerif, annenin emeğine, sabrına ve özverisine bir hürmettir. Anneyi gözetmek, cennete giden yolun ilk basamağıdır.

Baba, çatının koruyucusu ve yön vericisidir. Evi dış tehditlerden korur; iç huzuru ise adalet ve vakar ile inşa eder. Sadece geçim sağlayan değil, aynı zamanda davranışıyla ahlakı öğreten kişidir.

Peygamber Efendimiz, “Hiçbir baba, çocuğuna güzel ahlâktan daha değerli bir miras bırakmaz.” (Tirmizî, Birr, 33) buyurarak bu sorumluluğun büyüklüğüne işaret eder. Babasının vakarını gören çocuk, duruşunu da ondan alır. Ailesini maddi ve manevi olarak koruyan baba, cennetin orta kapısı olur. “Baba, cennetin orta kapısıdır.” (Tirmizî, Birr, 3) hadisi, bu rolün derinliğini vurgular.

Evlat için anne, ilk dua; baba, ilk kıbledir. Anne, gölgesine sığınılan bir şefkat ağacıysa baba, yönünü tayin eden sabit bir yıldızdır. Bu sebeple evlat, her iki rızayı da gözetmekle yükümlüdür. Cennete varmak isteyen, annenin izini sürerken babanın gölgesinde yürümelidir.

AİLE, MEDENİYETİN İLK MEKTEBİDİR

Bizim medeniyetimizde aile, insanın şahsiyetinin yoğrulduğu; sevgi, merhamet, adalet ve edep gibi değerlerin kök saldığı ilk okuldur. Medeniyet, binalarda değil; ev içlerinde, kalplerin şekillendiği mekânlarda başlar.

Aile, bilginin görgüyle buluştuğu, sevginin saygıyla yoğrulduğu, davranışın ahlakla anlam kazandığı bir mekteptir. Çocuk, iyi insan olmanın inceliklerini ilk kez aile ocağında yaşar. Her ev, yalnızca barınılan bir mekân olmakla kalmaz; vicdanın, karakterin ve şahsiyetin mayalandığı yerdir. Anne ve baba hem sığınak hem de örnektir. Çocuk, duyduklarından çok gördüklerini kalbine yazar. Tebessüm şefkatin dili olur, bakış sınırı gösterir, davranış ise ölçüyü öğretir.

Adaletli tutum hakkaniyet hissini, ikram ve fedakârlık ise cömertliği kazandırır. Sabır, özür dileme, affetme, helalleşme gibi erdemler evin içinde yaşandıkça çocuğun vicdanında yer bulur. Hasta bir büyüğe hizmet, yetime merhamet, komşuya ilgi gibi davranışlar, evde yaşanarak öğrenilir. Böylece çocuk, iyi insan olmayı ve daha da önemlisi iyi insan kalabilmeyi öğrenir.

Ailedeki her tutum, çocuğun toplumla kurduğu ilişkiyi belirler. Evdeki merhamet dışarıda nezakete, vefa büyüklerine hürmete dönüşür. Aile fertleri ve toplumun ahlaki yapısını inşa eder. Evde yaşatılan her erdem, toprağın bereketine dönüşür. Gönüllere yerleşen her iyi haslet, milletin vicdanında yankı bulur.

Günlük hayatın içinden süzülen sade ama etkili davranışlar, çocukların ruhuna derin izler bırakır. Selam vermek, sofrayı paylaşmak, büyüğe yer vermek, ekmeği bölüşmek, misafiri ağırlamak, hasta ziyareti, komşuya ikram… Her biri birer eğitim vesilesidir.

Ev, insanı şekillendirir; insan, hayatı inşa eder. Ahlaklı fertler, ahlaklı toplumları; adaletli nesiller, adaletli düzenleri doğurur. Her evde yaşatılan bir erdem, milletin hukukuna, sanatına, ticaretine yansır.

Bir anne sabırla evladını terbiye ettiğinde bir çocuk değil sadece, bir çağ da şekillenir. Bir baba alın teriyle ailesini doyurduğunda hakkı, hukuku, iffeti ve vakarı da sonraki nesillere aktarır. Ailede atılan küçük bir adım, zamanla medeniyetin kaderini belirleyecek bir yürüyüşe dönüşür.

Her büyük medeniyetin arkasında terbiyeli bir evlat, vakur bir baba, ferasetli bir anne vardır. Bizim medeniyetimizde her ev bir okuldur. Bu okulda yazılı bir müfredat yer almaz; fakat her an bir derstir. Aile, insanı yetiştiren ve insanlığı yoğuran mayanın taşındığı ilk ocaktır.

MENSUBİYET MESULİYETİ DOĞURUR

Aileye mensup olmak, sadece bir bağ kurmak anlamı taşımaz; aynı zamanda bir yükümlülük üstlenmektir. Her fert, bu yuvaya ait olmakla birlikte ona karşı sorumluluk taşır. Sevgiyle kurulmuş bu yapının devamı, mensubiyet bilinciyle mümkündür.

Anne, ailesinin merhamet kaynağıdır. Gönlünden taşan şefkatle yuvayı ısıtır. Onun mensubiyeti, sadece çocuk doğurmakla sınırlı kalmaz; sabırla, fedakârlıkla, duayla büyütülen hayatlara dönüşür.

Baba, evin sükûnetini omuzlar. Güvenle yürütülen bir hayatın temelidir. Onun mensubiyeti, yalnızca geçim temin etmekle açıklanamaz; ahlâkla, vakarla, örnek olmakla anlam bulur.

Evlat, geçmişin mirasını geleceğe taşıyan köprüdür. Ait olduğu ailede öğrendiği değerlerle büyür; zamanla o yuvanın devamı ve koruyucusu hâline gelir. Onun mensubiyeti, hatıralarla şekillenir, sadakat, edep ve vefa ile olgunlaşır.

Kardeş, birlikte yürünmüş yolların şahididir. Aynı sofraya oturmanın, aynı teri dökmenin, birbirini büyütmenin, aynı gözyaşına sessizce ortak olmanın kıymetini bilir. Onun mensubiyeti, dayanışmayla, paylaşmayla, birbirine sahip çıkmakla güçlenir.

Dede, geçmişin sesi, sükûnetin temsilcisidir. Yaşanmışlıklarıyla yuvaya hikmet katar, vakarıyla huzur dağıtır. Onun mensubiyeti; gelenekleri aktarmak, duasıyla ocağa bereket katmakla görünür.

Nine, yuvanın duası, rahmeti ve hatıralarla yoğrulmuş kalbidir. Sessizce öğüt verir, gölgesiyle serinletir, tebessümüyle dertleri hafifletir. Onun mensubiyeti, merhametiyle, sabrıyla ve sükûnetiyle derinleşir.

Amca, dayı, hala ve teyze, geniş ailenin taşıyıcı direkleridir. Birlik duygusunu canlı tutar, kökleri genişletir, aidiyeti güçlendirir. Onların mensubiyeti hem hatır sormakta, hem hüzünlere ve sevinçlere ortak olmakta hem de ailenin yükünü birlikte omuzlamaktadır.

Her fert, aileye olan aidiyetini davranışlarıyla ifade eder. Mensubiyet, sadece soy adını taşıdığın bir aileye ait olmak değildir; o yuvaya sahip çıkmak, onun yükünü omuzlamak, değerlerini yaşatmak demektir.

Bir ailede mensubiyet bilinci ne kadar güçlü olursa, mesuliyet duygusu da o kadar derin kök salmış olur ve bu erdemin dalları topluma, millete, ümmete ve insanlığa uzanıp meyve verir.

AİLEDEN İNSANLIĞA UZANAN MEDENİYET HALKASI

İnsan, yalnızca bir hanede büyüyen fert değildir; milleti, ümmeti ve insanlık ailesiyle bağ kuran sosyal bir varlıktır. Ailede kazanılan her erdem, zamanla millete oradan ümmete ve insanlığa taşınır; çünkü aile milletin ruhunu, ümmetin vicdanını ve insanlığın ortak ahlakını şekillendiren ilk halkadır. Her evde konuşulan bir söz, milletin diline; yaşanan bir erdem, ümmetin vicdanına; beslenen bir merhamet, insanlığın ortak değerlerine dönüşür.

Millet, sadece sınırlarla çevrili bir sosyal yapı değildir elbette; aynı dili konuşan, aynı inancı taşıyan, aynı tarihi, aynı coğrafyayı paylaşan geniş bir manevi ailedir. Bir milletin direnci, onu oluşturan ailelerin sağlamlığına, yani ailelerin terbiyesi, ahlakı ve adalet duygusuna bağlıdır. Anne babasına saygı gösteren bir evlat, milletine de sadakatle bağlanacak; ailede hissedilen adalet duygusu, toplumun hukuk anlayışına yön verecek; evdeki tevazu, milletin vakarını besleyecektir.

Bizim medeniyetimizde toplumsal bağlar, aile değerlerinin geniş halkalar hâlinde yayılmasıyla inşa edilir. Tanımadığımız birine amca, teyze, dayı, abla diye seslenmemiz, bizi kardeşlik diliyle yakınlaştırır. Bu hitaplar, toplumda güveni, sıcaklığı ve karşılıklı hürmeti diri tutar. Saygı, sadece ev içinde değil mahallede, sokakta, çarşıda yaşanır. Bu kültürel sıcaklık, milletin canlılığını ve birliğini koruyan temel unsurlardandır.

Aileden doğan bu değer halkası, ümmet bilinciyle genişler. Ümmet, coğrafyaları ve renkleri aşan bir inanç ailesidir. Aynı kıbleye yönelen, aynı kitaba sarılan, aynı Peygambere tâbi olan Müslümanlar, bir bedenin azaları gibi birbirine bağlı, tuğlaları sapasağlam kenetlenmiş bir bina gibi birbirini tamamlayan bir yapıdır. Ailesinde merhameti öğrenen kişi, ümmetin acılarına da kayıtsız kalmaz. Evinde sorumluluk bilinciyle büyüyen fert, ümmetin yükünü de taşır. Ümmet şuuru; büyük İslam ailesine mensup olmanın sorumluluğunu kuşanmak, kendisi için dilediğini kardeşleri için de içtenlikle dilemek ve bunun gerçekleşmesi için gayret göstermekle anlam kazanır.

Bu halkaların en genişi, insanlık ailesidir. Ahlak, adalet, merhamet ve iyilik; sadece aile içinde ya da millet ve ümmet düzeyinde değil, tüm insanlık için gözetilmesi gereken değerlerdir. Zira dünya hepimizin evidir. Kâinat, birlikte yaşadığımız ortak vatandır. Zulmün kimden geldiğine bakılmadan karşısında durmak, mazluma kimliğine sorulmadan sahip çıkmak, örgütlü ve organize kötülük karşısında iyiliği çoğaltmak için birlikte saf tutmak, dünyanın daha adil ve erdemli hale gelmesi için ortak paydalarda buluşmak insanlık ahlakının bir gereğidir.

Bizim medeniyet anlayışımız işte bu halkalar üzerine kuruludur: Ailede başlayan bir edep, milletin karakterine dönüşür; ümmetin ruhunda vicdan olur; insanlıkta merhamet ve adalet olarak yankılanır. Bir evde yakılan iyilik kandili, insanlığın karanlığını aydınlatacak bir meşale hâline gelebilir; zira zincirin ilk ve en sağlam halkası hep aynıdır: aile.

AİLE VARSA MEMLEKET VAR, YAŞANABİLİR BİR DÜNYA VAR

Aile, insanın ilk yurdu; sığındığı ilk mesken, kök saldığı ilk menzildir. Yurt, barınılan bir çatıdan öte, kalbin huzur bulduğu, aidiyetin yerleştiği iklimdir. Ailede kurulan bağ sayesinde memleket şuuru yeşerir; zira memleket, sınır çizgilerinden fazlasını, değerlerin yaşandığı, aidiyetin hissedildiği geniş bir varlık alanını ifade eder. Ailede öğrenilen sorumluluk, merhamet, adalet ve sadakat; kişiyi yurduna ve memleketine karşı bilinçli bir şekilde yetiştirir.

Aile çözülünce fertlerin ötesinde toplumun özü de zayıflar. Sabır ailede kök salmadığında sokaklar öfkeyle dolar. Adalet evde yaşanmadığında vicdanlar susar, zulüm kol gezer. Paylaşma ruhu ailenin içinde can bulmadığında dış dünyada bencillik çoğalır. Görgü ve adap aile ocağında kazandırılmadığında toplumun kalbi soğur, dili sertleşir. İffet ve haya ailede yeşermezse, göz perdesi kalkar, söz perdesi yırtılır, mahremiyet kalmaz, edep unutulur, toplumun ruhu çıplak kalır; arsızlık ve hoyratlık sokaklara taşar, ekranlara sızar, zihinleri ve kalpleri istila eder.

Bir milletin dirliği, askerî tedbirlerden önce inancın yaşandığı evlerde, sevgiyle bağ kuran ailelerde, sadakatle ayakta duran yuvalarda saklıdır. Vatanın bağımsızlığı, evlerin huzuruyla güçlenir. Bağları kopmuş aileler, geçmişle bağı azalmış nesillerin doğmasına sebep olur. Kültürel hafıza silikleşir, manevî damarlar kurur.

Evet aile, bir milletin kalbidir. Kalp düzenli attığında beden can bulur. Aileyi yaşatmak; yalnızca ev içindeki huzuru korumak anlamı taşımaz; aynı zamanda bir milletin yarınlarını inşa etmek, bir medeniyetin temel taşlarını sağlamlaştırmak anlamına gelir. Sağlam aileler kökleşmiş toplumlar meydana getirir; kökleşmiş toplumlar ise güçlü, dirayetli milletlerin taşıyıcısı hâline gelir.

AİLE ÇATIRDARSA, MEDENİYET SARSILIR

Her ev bir ocaktır; bu ocakta sevgiyle pişer muhabbet, sabırla yoğrulur anlayış; ancak bazen bu ocağın ateşi azalır, kıvılcımı sönmeye yüz tutar. Aile içinde yaşanabilecek muhtemel sorunlar arasında iletişim eksikliği, kuşak çatışmaları, maddi sıkıntılar, sorumluluk paylaşımındaki adaletsizlik ve dijital bağımlılık gibi problemler yer alır. Bu meseleler, sadece bir evin iç huzurunu değil, uzun vadede toplumun ahlaki yapısını ve medeniyetin direncini de etkiler.

İletişim eksikliği, aile fertleri arasında yanlış anlaşılmalara, kırgınlıklara ve içe kapanmalara sebep olur; oysa sağlıklı bir iletişim, yalnızca konuşmak değil, birbirini anlayarak dinlemektir. Empatiyle yaklaşmak, gönül diliyle konuşmak, düzenli aile toplantıları yapmak bu problemin çözümünde etkili adımlardır.

Kuşak çatışmaları ise gençlerin yenilik arayışı ile büyüklerin gelenek vurgusu arasındaki dengeyi sarsabilir. Farklılıkları tehdit değil, tamamlayıcı birer zenginlik olarak görebilmek; karşılıklı saygı ve anlayışla bu çatışmaları köprüye dönüştürebilmek gerekir. Bir çocuğun hayali ile bir dedenin hikmeti buluştuğunda, o evde köklü bir gelecek doğar.

Maddi sıkıntılar da aile içindeki dayanışma duygusunu zorlayabilir. Ancak burada mesele paranın çokluğu değil, paylaşımın adaletidir. Birlikte çorba içilen, yoklukta bile güvenin hissedildiği bir ev, zenginliğin huzur veremediği köşklerden daha değerlidir.

Sorumlulukların adil paylaşılmaması, aile fertleri arasında yorgunluğa, kırgınlığa ve uzaklaşmaya sebep olabilir; oysa aile, yükün tek kişiye değil, gönüllülükle omuzlanan bir beraberlik olduğunda güçlenir. Ortak alınan kararlar, ortak emekle kurulan düzenler daha sağlam ayakta durur.

Dijital bağımlılık ise günümüzde en sinsi tehditlerden biridir. Herkesin ekranına çekildiği, yüz yüze bakmanın yerini sanal seslerin aldığı evlerde sessiz bir kopuş başlar. Bu sebeple birlikte geçirilen ekran dışı zamanlar; yürüyüş, kitap okuma, sohbet, oyun gibi doğal temas alanları, ailedeki bağları onaran en güçlü araçlardır.

Bir evde sarsılan güven, bir milletin temelinde çatlak oluşturur. Aile ne kadar sağlam olursa, medeniyetin taşıdığı yük de o kadar güçlü olur. Bu yüzden ailedeki her mesele, sadece ferdî bir sorun değil; toplumsal bir sorumluluktur. Aile çatırdarsa, medeniyet de sarsılır.

AİLE KURUMUNU TEHDİT EDEN KÜRESEL RİSKLER

Günümüzde aile yapısını sarsan birçok küresel tehdit giderek daha karmaşık bir hâl alıyor. Toplumsal değişimler, ekonomik zorluklar, teknolojik gelişmeler ve kültürel dönüşümler, aile kurumunun karşı karşıya olduğu riskleri artırıyor.

Evlilikleri Zedeleyen Unsurlar

Öncelikli sorunlardan biri, boşanma oranlarının yükselmesidir. Modern hayatın getirdiği stres, bireyselleşme eğilimleri, iletişim kopuklukları ve sorumluluk bilincinin zayıflaması, evliliklerin sürdürülebilirliğini zorlaştırıyor. Sabır, sadakat ve fedakârlık gibi erdemlerin eksikliği, evlilikleri yıpratırken aile birliğinin korunmasını güçleştiriyor.

Oysa evliliğe bilinçli bir şekilde hazırlanmak, iletişim becerilerini güçlendirmek ve kültürel değerleri kuşanmak, evlilikleri sağlam temeller üzerine inşa etmek için hayati önem taşır. Allah korkusu, iffet, mahremiyet bilinci, sadakat, sabır ve tahammül gibi ahlaki değerler, evliliği yalnızca birlikte yaşanan bir hayat olmaktan çıkarır; birbirine emanet edilen iki canın birlikte büyüdüğü bir irade ve inanç yolculuğuna dönüştürür. Bu değerler yerleştiğinde zorluklar ayrılıkla değil, dayanışmayla aşılır; kırgınlıklar sessizlikle değil, merhametle onarılır. Ayrıca, aile içi dayanışmayı artıran sosyal destek mekanizmaları, rehberlik hizmetleri ve manevi danışmanlık imkânları geliştirilerek bu sürecin daha sağlıklı ve güvenli ilerlemesi sağlanabilir.

Dijitalleşmenin Gölgesinde Aile

Dijital bağımlılık ve sosyal medyanın aşırı kullanımı da aile içi ilişkileri tehdit eden en büyük unsurlardan biri hâline gelmiş durumda. Teknolojinin bilinçsiz kullanımı, aile fertleri arasındaki yüz yüze iletişimi azaltarak duygusal mesafeyi artırıyor. Özellikle çocuklar ve gençler, sanal dünyanın sunduğu yapay ve yüzeysel ilişkiler içinde kaybolabiliyor, aile değerlerinden uzaklaşabiliyor.

Bu noktada, bilinçli teknoloji kullanımı ve dijital farkındalık, aile bağlarının korunmasında önemli bir rol üstlenir. Gerçek hayatta gözetilmesi gereken mahremiyet hassasiyeti, dijital dünyada daha büyük bir dikkat ve özen ister. Sosyal medya platformlarında paylaşılan her görüntü, her söz, yalnızca kişiyi değil, aileyi ve değerleri de ilgilendirir. Bu sebeple dijital ortamlarda da bir 'mahremiyet ilmihali' gözetilmeli; ölçü, edep ve sorumluluk bilinciyle hareket edilmelidir.

Medya ve Popüler Kültürün Yıkıcı Etkisi

Ahlaki ve kültürel erozyon, küreselleşmenin en büyük risklerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Geleneksel aile değerleri giderek zayıflıyor, kişiler arasındaki dayanışma azalıyor. Medya ve popüler kültür, bireyselliği, bencilliği ve haz odaklı hayat tarzını öne çıkarırken aile kavramı ve sorumluluk bilinci geri planda kalıyor.

Özellikle televizyon dizileri ve dijital platformlardaki içerikler, aileyi küçümseyen, sadakati zedeleyen, sorumluluktan kaçınmayı özendiren mesajlarla toplumsal yapıyı olumsuz etkiliyor. Evliliği sıradanlaştıran, evlilik dışı gayri meşru ilişkileri normalleştiren ve ahlaki değerleri aşındıran bu tür yapımlar, toplumda aile kavramının önemini gölgeleyerek gelecek nesillerin aileye bakış açısını da değiştirme riski taşıyor.

Aile kurumunu koruyabilmek için medya okuryazarlığını geliştirmek, bilinçli içerik tüketimini teşvik etmek ve aileyi güçlendiren yapımlara destek vermek büyük önem taşıyor.

Küresel Dayatmalar ve Fıtrata Müdahale

Son yıllarda giderek daha fazla gündeme gelen cinsiyetsizleştirme projeleri, aile yapısını tehdit eden en büyük küresel dayatmalardan biri olarak öne çıkıyor. Kadın ve erkek arasındaki yaratılış farklarını ortadan kaldırmayı amaçlayan bu ifsat projesi, toplumsal rolleri belirsizleştirerek insan fıtratını hedef alıyor.

Medya, eğitim sistemleri ve popüler kültür aracılığıyla nesillerin zihinlerine aşılanmaya çalışılan bu anlayış, aileyi ve toplumu derinden sarsabilecek bir tehlike barındırıyor. İnsanları kimlik bunalımına sürükleyen bu dayatma, sadece ferdî düzeyde değil, toplumsal çöküşün de zeminini hazırlıyor.

Bu tehditlere karşı en etkili cevap, fıtrata dönüşü esas alan bir bilinç inşasıyla verilebilir. Her şeyden önce kadın ve erkeğin yaratılış hikmetini esas alan sağlıklı bir insan tasavvuru ve aile modeli hem korunmalı hem de bilinçli biçimde nesillere aktarılmalıdır. Okullarda, medyada ve aile içi eğitimde insanın yaratılışına uygun rol ve sorumlulukları tanıyan, kadın ile erkeği rakip değil birbirinin refiki ve tamamlayıcısı olarak gören bir bakış açısı güçlendirilmelidir. Gençlere, kimliklerini iftiharla taşıyabilecekleri sağlam bir şahsiyet zemini hazırlanmalı; anne baba eğitimleriyle evler, dernekler, vakıflar hikmet ve değer temelli birer mektebe dönüştürülmelidir.

Fıtrat dostu bir toplum inşası için her ailenin, kendi evini bir bilinç ve iffet yuvası hâline getirmesi hem küresel dayatmalara karşı en sağlam kale hem de ümmetin geleceğine dikilen en sağlam fidan olacaktır.

Ekonomik Baskılar ve Göç Gerçeği

Maddi zorluklar, ekonomik dengesizlikler ve işsizlik gibi etkenler de aile yapısını sarsan diğer büyük tehditler arasında yer alıyor. Gelir eşitsizlikleri ve hayat pahalılığı, ebeveynler üzerindeki yükü artırırken, aile içi huzursuzluklara sebep olabiliyor. Ekonomik sıkıntılar yalnızca kişisel hayatı değil, çocukların eğitimi ve gelişimini de doğrudan etkiliyor.

Göç ve yer değiştirme ise aileleri sarsan bir başka etken. Ekonomik ya da siyasi sebeplerle göç eden aileler, gittikleri toplumlara uyum sağlama sürecinde kimlik kaybı, kültürel çatışmalar ve sosyo-ekonomik sıkıntılar yaşayabiliyor. Göç, aile fertlerinin birbirinden uzaklaşmasına ve aile içi destek sistemlerinin zayıflamasına yol açabiliyor.

Bu sorunların üstesinden gelebilmek için hem devletin hem sivil toplumun hem de ailelerin sorumluluk alması gerekir. Ekonomik adaletin gözetildiği, gelir dağılımının dengelendiği, aileyi merkeze alan sosyal yardım politikaları geliştirilmelidir. Aile dostu şehirler, mahalleler ve ortak alanlar inşa edilerek insanlar yalnızlığa itilmekten kurtarılmalıdır. Özellikle dar gelirli ailelere yönelik eğitim, sağlık ve barınma desteği; sadece maddi yükü hafifletmekle kalmaz, aynı zamanda aile içi huzuru da güçlendirir. Göçle yerinden olan ailelerin sosyal hayata uyumlarını kolaylaştırmak için ise kültürel bağları koruyan ve aidiyet duygusunu pekiştiren destek programları oluşturulmalıdır. Çocukların kimliklerini muhafaza edebileceği eğitim modelleri, gençlerin kökleriyle bağlarını sürdürmesini sağlar. Unutulmamalıdır ki yurtlarını kaybedenler, kimliklerini de kaybetme riski taşırlar. Bu sebeple hiçbir aile, göç yolculuklarında yalnız bırakılmamalı, bulunduğu her yerde değerleriyle birlikte yaşamasına imkân tanınmalıdır.

AİLEYİ KORUMAK, İNSANLIĞI KORUMAKTIR

Aile, insanlık için kurulmuş ilk sığınaktır hem ferdin iç huzurunu hem milletin direncini koruyan son kaledir. O kalede atılan her sağlam harç, medeniyetin bedenini ayakta tutar. Aile çatısı altında yaşatılan değerler, bir milletin en derin damarlarında akar. Bu yüzden aileyi ayakta tutmak, mahrem bir hayat alanını muhafaza etmenin çok ötesinde insanlığın vicdanını ve irfanını korumak demektir.

Küresel akımlar, medya baskıları, dijital bağımlılıklar ve kültürel yozlaşma; aileyi kuşatan görünmez ordular gibi dört bir yandan yaklaşıyor. Ancak evin içinden doğan bir dirilişle bu kuşatma aşılabilir. Her evde yaşatılan sevgi, sabır, şükür ve sadakat; hem o evin huzurunu hem de vatanın bekasını güvence altına alır.

Aileyi korumak, sınırda nöbet tutmakla eşdeğer bir görevdir. O nöbet kalplerin, akılların ve nesillerin muhafazası için tutulur. Her anne, her baba bir cephe komutanı gibi evladını hayata hazırlar; her çocuk, o yuvada öğrendiği değerlerle milletin yarınını şekillendirir.

Devletin yasaları, sosyal politikalar ve eğitim sistemleri; bu nöbette destek kuvveti olur; ancak asıl savunma hattı, evin içinde kurulur. Aile fertleri arasında kurulan sağlam bağlar, bir milletin ruhunu taşır. Sevgiyle dokunulan her kalp, merhametle büyüyen her çocuk, geleceği onaran bir tuğla olur.

Aile ayakta kaldığında değerler kök salmaya devam eder. Evler güvenle dolduğunda milletin direnci artar. Kalplerde şefkat var oldukça insanlık yolunu şaşırmaz. Bir mıh bir nalı, bir nal bir atı, bir at bir yiğidi, bir yiğit bir orduyu ve bir ordu bir milleti ayakta tutar.
Ailede tutulan her nöbet, milletin de sınırlarını korur. O hâlde aileyi korumak; bir medeniyeti, bir geleceği ve bütün insanlığı muhafaza etmek demektir.

AİLE, ERDEMLİ TOPLUMUN TEMEL TAŞIDIR

Medeniyetimizde inançlı, ahlaklı ve kültürlü aileler; inançlı, ahlaklı ve kültürlü toplumların temelini oluşturur. Bilinçli aileler, çocuklarına dinî ve ahlaki değerleri kazandırmanın yanı sıra, onlara hayata karşı sorumluluk almayı, hak ve adalet duygusuyla hareket etmeyi, insanı insan yapan faziletleri kuşanmayı da öğretirler.

Aile içinde sevgi, saygı ve sorumluluk bilinciyle büyüyen çocuklar, yalnızca iyi insanlar olmakla kalmaz; aynı zamanda yaşadığı toplumda huzurun, güvenin ve adaletin taşıyıcıları hâline gelirler. Onlar, hakkı hukuku gözeten vicdanlarıyla adaleti tesis eder, nezaketleriyle toplumsal huzuru güçlendirir, çalışkanlıklarıyla üretimi artırır, paylaşmayı bilen gönülleriyle topluma bereket taşırlar. Böylesi iyi insanlardan oluşan yapılar hem refah içinde yaşar hem de insanlığın şerefini ve itibarını yücelten medeniyetler inşa ederler.

Aile, insana yalnızca doğduğu yeri değil; ait olduğu değerleri ve taşıdığı sorumlulukları da hatırlatır. Eğer bir aile inançlıysa, çocuklar manevi değerlere sahip olur; ahlaklıysa, toplumda güven ve huzur iklimi hâkim olur; kültürlüyse, medeniyetin gelişmesine katkıda bulunur.

Daha erdemli bir toplumun inşası, ancak aile yapısının korunması, aile kurumuna hak ettiği değerin verilmesi ve aile bilincinin kuşaktan kuşağa aktarılmasıyla mümkündür; çünkü aile, medeniyetin hem köküdür hem meyvesidir.

AİLENİN İLİM VE İRFAN MEKTEBİNE DÖNÜŞMESİ İÇİN…

Her evde, her gün bir sayfa da olsa Kur’an-ı Kerim okumayı vird hâline getirenler olsa bu bilinç haftalık aile buluşmalarında birlikte tilavet ve tefekküre dönüşse, o evde yalnız zihinler değil, ruhlar da gıdalanır. Bu ahenkle yetişen çocukların aklı berrak, kalbi huzurlu olur; çünkü zihni ve gönlü zehirlenmiş bir çocuk, midesi bozulmuş bir çocuktan çok daha büyük bir risk taşır. Gönül gıdası olmayan evlerde, sadece mideleri doyurulan çocukların bedenleri gelişir belki fakat ruhları çoraklaşır, vicdanları körelir, yabanda biten acı bir meyve gibi söylem ve eylemlerinden topluma zehirler yayılır.

Çocuklar henüz ekranların sahte kahramanlarıyla tanışmadan önce onların ruhuna sükûnet veren hakikat pınarlarıyla buluşturulması gerekir. Hz. İbrahim’in teslimiyeti, Hz. Yusuf’un ve Hz. Meryem’in iffeti, Hz. Asiye’nin direnci, Hz. Hatice’nin vefası, Selahaddin’in adaleti, Nene Hatun’un cesareti, Akşemseddin’in hikmeti, Peygamberimizin örnek ahlakıyla ve daha pek çok önder ve örnek şahsiyetle tanışan bir çocuk; sahte kahramanların peşine düşmeyecek, ekranların hayalî dünyasında kaybolmayacaktır.

İrfan halkaları, sadece geçmişte tekkelerde yahut dergahlarda kurulmadı. Bugün de aile evleri bu halkaların çağdaş mekânı olabilir. Sofralardan sonra bir kitap, bir hayat hikâyesi, bir dua paylaşımı; çocuklar üzerinde kalıcı izler bırakır. Ailece sürdürülen okuma saatleri, yalnız bilgi değil, birlikte geçirilen anlamlı vakitlerle güven duygusunu da besler. Kitap, sadece bilgi taşımaz; aynı zamanda aile içi sohbetin, ortak düşünmenin, birlikte büyümenin anahtarıdır.

Her hafta, kısa bir hadis halkası kurulsa evin bir köşesinde… Belki bir Esma-i Hüsna dersi, mesnevi okumaları yapılsa akşam namazı sonrası… Küçük bir ilmihal meselesi, bir güncel olayla birlikte konuşulsa… O ev, ilmiyle amel eden, irfanı hayatına yansıtan fertlerin yetiştiği bir hikmet ocağına dönüşür.

Bu iklimde edebiyatın inceliği, tarihin derinliği, güzel sanatların zarafeti ve musikiyle duygu terbiyesi de bu yapının parçası olsa… Evin bir köşesinde kitapların sesi yankılansa, bir diğer köşesinde anlamlı sohbetler yapılsa… Böyle bir mekânda yetişen çocukların sadece aklı değil, estetik zevki, tarih şuuru ve insanî derinliği de gelişir; çünkü insanı bütünüyle inşa eden, bilginin yanı sıra görgü, zarafet, tefekkür ve duygudur. Her duygunun, her düşüncenin yerli yerine oturduğu, kelimelerin özenle seçildiği böyle bir evde; aklı selîm, kalb-i selîm ve zevk-i selîm sahibi şahsiyetler yetişir. Onlar hem bilgili hem de kültür taşıyıcısı, medeniyet temsilcisi olurlar.

Ve unutulmamalıdır ki İlim, bilgiyle başlar; ama hikmetle hayat bulur. O hikmetin ilk nefesi ise evde alınır. Anne-baba rehber olur, evlatlar iz sürer. Söz yerini davranışa bırakır, bilgi hikmetle birleşirse o ev artık bir insan mektebi ve bir irfan mektebidir.

HER EV BİR MEDENİYET EMANETİDİR

Her ev, taş ve tuğladan oluşan bir yapıdan öte; inancın, ahlakın, sevginin ve sorumluluğun yoğrulduğu bir hayattır. Her ev, bir insanın karakterini şekillendiren, bir toplumun istikametini belirleyen, bir medeniyetin tohumlarını taşıyan ilk mekândır.

Evde sarf edilen her söz, çocukların ruhuna kazınır. Evde sergilenen her davranış, yarının yapısını örer. Bu sebeple ev, sadece bir okul gibi işlemez; orada hikmet kök salar, edep yeşerir, milletin yarını şekillenir.

Ailede kurulan her sağlam bağ, medeniyetin temelinde taş olur. Her vakur baba, her şefkatli anne, her edepli evlat; insanlığın istikbâline ışık tutan bir kandildir; çünkü aile hem fertleri hem toplumu hem de insanlık mirasını taşıyan en güvenilir yapıtaşıdır.

Evinde adaleti yaşatan kişi, topluma da adalet taşır. Kendi yuvasında barışı soluyan, dünyaya da huzur götürür. Bu sorumluluk yalnızca anne babaların omzuna bırakılmaz; her fert, her kardeş, her evlat bu emanette pay sahibidir; zira hepimiz, aynı çatının altında yoğrulan bir medeniyetin hem taşıyıcısı hem bekçisiyiz.

Ve bazı evler vardır ki…

Allah’ın adı o evlerde anılır.
Secdeyle güzelleşen alınlar, sabırla şekillenen gönüller, infakla zenginleşen sofralar bulunur.

Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulur:

“Allah’ın yüceltilmesine ve adının anılmasına izin verdiği evlerde, sabah akşam O’nu tespih eden kimseler vardır. Ne ticaret ne alışveriş onları Allah’ı anmaktan, namazı dosdoğru kılmaktan ve zekâtı vermekten alıkoymaz. Onlar, kalplerin ve gözlerin dehşetten döneceği bir günden korkarlar.” (Nur, 36–38)

Ezana hürmet, dua, Kur’an okuma, namaza hazırlanma gibi ibadetler; sadece ritüel değil, aynı zamanda şükür, sabır, mahremiyet, sorumluluk ve adalet gibi yüksek değerlerin yaşanarak öğrenilmesini sağlar. Bu değerleri evde öğrenen çocuk, topluma ve insanlığa karşı daha vicdanlı bir kişi hâline gelir. Evet sabah ezanıyla uyanılan bir ev, şükürle oturulan bir sofra, hürmet ve tazimle eda edilen bir namaz, Kelâmullah’ın tilavet edildiği bir iklim… tüm bunlar hayatın merkezinde ilahî buyrukların yer aldığına ve o evin bir barınak değil bir mabet hükmünde olduğuna işarettir. Böyle bir ev, geçmişle gelecek arasında köprü kurar. Bu köprüden geçen her fert, karakterini sağlam taşlarla örer. O taşlar, medeniyetin temelini oluşturur.

İşte bu evler, yalnızca dünyalık düzenler için değil; ebedî kurtuluş için de kurulmuştur. Hayatlarını Allah’ın rızasına yönelten bu yuvalarda, çocuklar iyilikle büyür; sabırla, merhametle, edep ile yoğrulur. O evlerde millet doğar, medeniyet yeşerir.

O hâlde:

• Her ev bir kıblegâh olsun.
• Her ev bir mabet gibi korunsun.
• Her ev değerlerin kandilini taşıyan bir irfan ocağı ve bir insan mektebi olsun.

Unutmayalım ki:

Her ev, bir medeniyet emanetidir; çünkü aile, insanı inşa eder; insan da medeniyetin omurgasını kurar. Emanete sadakat hem dünyada dirilişin hem ahirette kurtuluşun anahtarıdır. Yeniden bir inşa umudu taşıyorsak ilk adımı aileyle atmalı, ilk taşı kendi evimizde yerleştirmeli, ilk sözü kendi yuvamızdan yükseltmeliyiz.

Ahmet Türkben / Haber7