Tarhan Erdem’in yönetimindeki Konda’nın 12 bölgeyi kapsayan 44 ilde 7000 denekle, Hürriyet için  yaptığı “Biz kimiz” araştırması, İngilizlerin ünlü Guardian gazetesine pek de iftihar edebileceğimiz bir biçimde yansımadı.

51 milyon yetişkinin durumunu açıklayan araştırmayı, Guardian “Türk erkeği kitap okumaz, yabancı düşmanı ve kıskanç” diye özetledi.

Bu betimleme üzerine elin keferesine kızmak yerine kendi halimize bakmak daha doğru.

Ülke insanının üçte ikisini aşkın bölümünün hiçbir zaman kitap okumadığı, İngilizlerin uydurması değil araştırmadan çıkan sonuç.

Araştırmadan çıkan ilginç ve çoğunluğun bildiği sonuçlar da alt alta konunca pek iç açıcı olmayan bir görünüm çıkıyor ortaya. Her şeyden önce  nüfusun yüzde 45’i 15 - 34 yaşlarında, yani çok iftihar ettiğimiz gibi genç bir nüfusumuz var.

Evet genç ama aynı zamanda da cahil bir kalabalık. Yani nüfusun yarıdan çoğu, ilkokul ve daha altı eğitim düzeyinde. Üniversite mezunlarının oranı  yüzde 8.5. O üniversitelerin de düzeyleri ayrı bir tartışma konusu.

Yani genç ama eğitimsiz, okumayan, kadını ikinci sınıf vatandaş olarak görüp horlayan bir toplum olduğumuz görüntüsü çıkıyor ortaya. Üstelik de eğitimsiz, okumayan kadını ikinci sınıf görüp bu toplum geleneklerinden kopmaktan yani değişmekten korkuyor. Ayrıca da kafası fena halde karışık, yüzde 57’si kadınların kısa kollu giysiyle sokağa çıkmasına karşıyken yüzde 88’i demokrasiyi istediğini söylüyor ama yüzde 48’i de ordunun gerektiğinde müdahale etmesinden yana. Tabii çoğunluğu da kadınların başını örtmesini savunuyor ve uyguluyor.

***

Bu kadar cahil, okumaya kapalı, kadın düşmanı ve kavram kargaşası içinde şaşkın bir toplumu, verdiği cevaplara bakarak okumak da son derecede güç.

Kadını dışlayan, ikinci sınıf gören, eğitimsiz ve okumayan bir toplumun yüzde 88’inin istediği demokrasi ne menem bir demokrasi olabilir ki?...

Zaten toplumun yarısının gerektiğinde asker müdahalesinden yana olması da kendi demokrasisine inanmadığının bir kanıtı.

Görüntü gerçekten korkunç ve ülkemizde artık 1. Cumhuriyetin bitip 2. Cumhuriyet döneminin açıldığının en güzel göstergesi.

29 Ekim 1923’te kurulan Cumhuriyet, arkasında bir sanayileşme ve burjuvazi olmadan, elden geldiğince etapları yakarak, sanayileşmeyi sermaye birikimi olmadan, kendi kıt imkânlarıyla ve devlet eliyle gerçekleştirerek,  temeldeki boşlukları aydınlanmanın ışığını yurt düzeyine yayarak (Köy Enstitüleri bu çerçeve içinde ele alınmalıdır), çağın uygarlık düzeyini yakalamayı amaçlamıştı.

Milli Eğitim, Cumhuriyetin en büyük silahıydı.

Konda anketi, O cumhuriyetin amacına ulaşamadığını gayet güzel gösteriyor.

Artık o amaçlara ulaşmaya çalışanların da geriye itildikleri, bugünün mimarlarının öne çıktıkları yeni bir Cumhuriyeti yaşıyoruz.

***

Herhalde “İkinci Cumhuriyet” dedikleri, kadına, yabancıya karşı hoşgörüsüz, eğitimsiz, cahil kitlelerin kutsandığı bu yönetim olsa gerek.

Türkiye Cumhuriyeti tek partililikten çok partililiğe geçmeyi becermiş, ama demokrasiyle karıştırdığı, demokrasi sandığı, aslında ise demokrasi benzeri “quasi democratie”den başka bir şey olmayan çok partili rejimiyle, ne çağdaş bir toplum yaratmayı ne de  çağdaşlaşma alanında rejimin ilk yıllarında elde ettiği kazanımları korumayı başarabilmiştir.

Araştırmanın bir ilginç yönü de yabancıya karşı hoşgörülü olmayan toplumun üçte ikiye yakın bölümünün (yüzde 63.6’sı) AB’ye girmekten yana olması.

Ancak yukarıdaki tabloyu ve onun  Guardian örneğinde de olduğu gibi Avrupalılar tarafından algılanış biçimini gördükten sonra, böyle bir toplumun AB’ye nasıl olup da tam üye olabileceğine verilebilecek  yanıt bulmak zordur.

AB bu Türkiye’yi kendi içine almaz.

İzan sahibi hiç kimse de AB’yi, bu Türkiye’yi üyeliğe almıyor diye kınayamaz.

Ali Sirmen - Cumhuriyet
asirmen@cumhuriyet.com.tr