Bu domuz denilen hayvan ne biçim canlıdır ki her şeyi sorun teşkil ediyor...

Etinde tenya ve pek çok sakıncalı bakteri taşımasının yanında diğer sakıncaları bir türlü sona ermiyor… Gaitası, kusmuğu, pisliği, kokusu ve ona dair ne varsa hepsi mide bulandırıyor… Önceleri onun yağından yapılan her şey midemizi ayağa kaldırıyordu… Şimdi onun adının geçtiği her konu ve artık hastalık canımızı sıkmaya moralimizi bozmaya başlamış durumdadır… Sadece bireylerin mi hayır artık ülkeler bile domuz adından irkilmeye başlamışlardır…

İnançlarımıza göre yenilmesinin haram olması bir yana şimdi de domuz gribinin Meksika’dan başlayarak tüm dünyaya yayılması, sevmediğimiz bu hayvanı iyice çekilmez hale getirdi… Hıristiyanlar için yenilmesinde sakınca bulunmayan bu hayvan Müslüman toplumlar ve milletler için asırladır hoş karşılanmayan ve sevilmeyen bir canlıydı… Türklerin kültürel geleneklerinde de her zaman bu hayvana soğuk bakılmış ve hiçbir dönemde sevgi ve ilgiyle karşılanmamıştır…

Eskiden domuz gibi adam ne kadar da hantal diyerek eleştiri amacıyla kullanılan domuz kelimesi birkaç yıl önce ülkemizde yasal olmayan domuz çiftliklerinin faaliyetleri sayesinde adını popüler olarak duyurmayı başarmıştı… Şimdi farklı bir şekilde ‘yeni moda yine domuzla birlikte’ popüler kültürümüzde ve sağlık sistemimizde domuz gribi hastalığı hızla adını duyurmaya başlamıştır…

Domuz gribi hakkında önümüzdeki günlerde çok şey duyup öğreneceğe benziyoruz. Bunların mutlaka bilinmesi, toplumsal bir bilinç kazanılması, bu hastalık hakkında tutarlı davranılmasını sağlayacaktır…

Domuz gribi nedir?*

Domuzlarda hastalığa yol açan bir mikrorganizma olan influenza tip A virüsünün insanlarda oluşturduğu solunum yolu hastalığıdır. Virüs şimdiye kadar insanlarda hastalığa yol açmamakta, sadece domuzlarda görülmekteydi. Ancak, mikroorganizmadaki değişime bağlı olarak ortaya yeni bir formu ( influenza tip A H1N1) çıkmıştır ve solunum yolu ile özellikle yakın temas, öksürmek ve hapşırmak suretiyle insandan insana bulaşabilmektedir.
 
Belirtileri nelerdir?
Belirtiler normal insan gribi belirtilerine benzer ve
- ateş,
-öksürük,
  -boğaz ağrısı,
  -burun akıntısı,
  -vücut ağrıları,
  -baş ağrısı,
  -titreme halsizlik bazı vakalarda kusma ve ishal bildirilmiştir
geçmişte zatürre ve solunum yetmezliği gibi ciddi hastalık ve ölümlere neden olduğu bildirilmiştir. 

Kış aylarında görülen gripten (mevsimsel influenza)  farkı nedir ?

H1N1, kış aylarında görülen grip etkeni ile benzer özelliklere sahiptir. Hastalığın bulaşma yolu ve belirtileri de benzerlik göstermektedir. Ancak, yeni H1N1 tipinde virüs, insanları, kuşları ve domuzları etkileyen bir genetik özelliğe sahiptir. 
 
Domuzlarda hastalık en sık ne zaman görülmektedir ?

Domuzlar arasında salgınlar bütün yıl boyunca görülmekle birlikte, ılımlı bölgelerde sonbahar ve kış aylarında görülme sıklığı artmaktadır. Birçok ülke domuz topluluklarını domuz gribine karşı aşılamaktadır. İnsanlarda kullanılabilecek uygun aşı henüz mevcut değildir.
 
Domuz gribinin insan sağlığına etkileri nelerdir?

İnsanlar arasında domuz gribi enfeksiyonu,  tek tek vakalar olarak ya da salgınlar halinde görülebilir. Klinik belirtileri gribe (mevsimsel influenzaya) benzerdir. Bunlar; ateş, baş ağrısı, boğaz ağrısı, öksürük, genel vücut ağrısı, halsizlik ve bitkinlik şeklindedir. Ancak bazı vakalarda hiçbir belirti görülmezken bazıları ölümle sonuçlanabilmektedir.
 
İnsan domuz gribi vakaları nerelerde görülmüştür?

26 Nisan 2009’da Meksika laboratuar tarafından doğrulanmış 18 vaka bildirmiştir. Halen araştırılmakta olan şüpheli vakalar ülkenin 32 eyaletinin 19’undan bildirilmiştir. Meksika Başkanı Felipe Calderon 81 ölümün salgından kaynaklandığından şüphelenildiğini ve halen 374 kişinin hastanelerde yatmakta olduğunu bildirmiştir. 929 kişinin ise solunum yolu hastalığı nedeniyle hastanelere başvurduğunu ve yapılan inceleme sonunda evlerine gönderildiği bildirilmiştir .

26 Nisan 2009’da ABD, laboratuarda doğrulanmış 20 vaka bildirmiştir. Bunların 8’i New York, 7’si Kalifornia, 2’si Teksas, 2’si Kansas ve 1’i Ohio eyaletlerindendir. Şu ana kadar ölüm bildirilmemiştir. Ayrıca İspanya’da 2 vaka ve Kanada’da 6 vaka bildirilmiştir.
 
İnsan domuz gribi virüsü nasıl bulaşır?

İnsanlar domuz gribini genellikle enfekte olmuş domuzlardan almaktadır. Ayrıca şu anki salgında insandan insana bulaşmanın olduğu düşünülmektedir. İnsandan insana bulaşmada yakın temas, hastalığı taşıyanlarla aynı ortamı paylaşmak önemli rol oynamaktadır.
  
Domuz gribinin belirtileri nelerdir ?

Domuz influenza A virüs enfeksiyonunda; ateş, öksürük, boğaz ağrısı, vücutta ağrı, yorgunluk/ kırgınlık, baş ağrısı, üşüme görülebilir. Bazı domuz gribi vakalarında kusma ve ishal de görülmektedir. Mevsimsel gribe benzer şekilde, insandaki domuz gribinin şiddeti hafiften ağıra değişebilmektedir. Ağır vakalarda pnömoni, solunum yetmezliği ve bazen de ölüm görülebilmektedir. Hastalık özellikle genç ve orta yaş grubunu tutmaktadır. Kronik sağlık sorunu olanlar gibi bazı gruplarda domuz gribi ağır seyredebilmektedir.
 
Domuz eti ve domuz ürünlerini yemek güvenli midir?

Domuz gribinin, usulüne uygun hazırlanan domuz eti veya diğer domuz ürünlerinin yenmesiyle bulaştığına dair bulgumuz yoktur. Domuz influenza virüsü,  70 º C derece ısıtılınca ölmektedir.    
 
Hastalığın görüldüğü ülkelere seyahat edeceğim. Neler yapmam gerekir?
 
Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanmış seyahat kısıtlaması yoktur. Mümkün olduğunca kapalı ve kalabalık ortamlarda bulunulmaması, bulaşma riskini azaltacaktır. Solunum yoluyla bulaşan tüm hastalıklar için olduğu gibi başta sabunla el yıkama gibi kişisel hijyen önlemlerini uygulamak son derece önemlidir. Gidilen ülkelerin yerel otoritelerinin öngördüğü tedbirlere uyulması ve gerektiği durumlarda basit cerrahi maske kullanılması hastalığın bulaş riskini azaltacaktır. Ayrıca grip belirtileri görüldüğünde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
 
Hastalığın görüldüğü ülkelere seyahat ettim. Ne yapmam gerekir?
 
Hastalık şu ana kadar Meksika, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve İspanya’da görülmüştür.

Son 2 hafta içinde hastalığın görüldüğü ülkelere ziyarette bulunmuşsanız ve başta 38 º C’den yüksek ateş, öksürük, boğaz ağrısı, vücutta ağrı, yorgunluk/ kırgınlık, baş ağrısı, üşüme, kusma ve ishal gibi grip benzeri belirtileriniz varsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekir. Böyle belirtiler sadece grip yada domuz gribi hastalıkları sonucu ortaya çıkmaz. Zatürre, nezle, bronşit gibi başka birçok solunum yoluyla bulaşan hastalık da benzer belirtiler gösterebilir. Bu durumların ayırt edilebilmesi için en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak gereklidir.
 
Uluslararası seyahate çıkmayı planlıyorum, hastalıktan korunmak için neler yapmalıyım?
 
Halen Dünya Sağlık Örgütü yetkilileri, seyahatin yada ticaretin kısıtlanması gerekmediğini bildirmektedirler. Genel olarak kişisel temizlik önlemlerinin alınması, kalabalık ve havasız ortamlardan mümkün olduğunca kaçınılması şu an için yeterli önlemlerdir.
 
En etkili önlem el yıkamadır. Öksürürken ya da hapşırırken ağız ve burnunuzu tek kullanımlık mendil ile kapatın ve mendili atın. Özellikle hapşırma yada öksürme sonrasında ellerinizi su ve sabunla yıkayın. Alkol bazlı el dezenfektanları kullanılabilir. Hastalığın başlıca insandan insana, hapşırma, öksürme gibi yollarla bulaştığı düşünüldüğünden hasta kişilerle temastan kaçınmak uygun bir korunma yöntemidir. Kirli ellerle gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmak buradaki virüslerin elleriniz yoluyla yayılmasına neden olabilir. Bol sıvı gıda tüketin, iyi beslenin, dinlenmeye dikkat edin.
 
Maalesef yayılma artıyor…

Meksika’dan sonra bazı ülkelerde de grip vakalarına rastlandığı ve maalesef hızla yayılmakta olduğu tespit edilmiştir…Örneğin İsrail, İngiltere, Almanya gibi ülkelerde hastalığa rastlanılmıştır…

Bu durum ülkelerin önlemlerini hızla arttırmalarını sağlamış olsa da yapılacak çalışmalar kısıtlıdır…Özelikle havaalanlarında ve sınır kapılarında yapılan çalışmalar önem kazanmıştır ve buralarda görevlendirilmek üzere hekim atamaları yapılmaya başlanmıştır…

Hastalığa yakalanmamak için ne yapmak gerekir?

İnsanlar için geliştirilmiş bir aşısı henüz yoktur. Hastalıktan korunmak için rutin önlemleri uygulamak gerekir. Bu önlemler:

  Öksürdüğünüzde ya da hapşırdığınızda ağzınızı ve burnunuzu bir kağıt mendille kapatınız. Kullandığınız mendili hemen çöpe atınız.

  Öksürdükten veya hapşırdıktan sonra ellerinizi bol su ve sabunla yıkayınız. En az 15 ila 20 saniye yıkama önerilir. Alkolle temizleme de tercih edilebilir.

  Ağzınıza, burnunuza ve gözlerinize dokunmaktan kaçının. Çünkü virüs ellerinizle başka kişilerle tokalaşma yoluyla da bulaşabilmektedir.

- Hasta kişilerle yakın temastan kaçının. 

- Genel sağlığınıza dikkat ediniz.

- İyi uyuyun, fiziksel aktivitelerde bulunun, stresten kaçının, bol sıvı alın ve iyi beslenin
 
- Bu hastalıkla kontamine olmuş olabilecek yüzeylere temas etmekten kaçının.

Grip olunduğunda mutlaka yatak istirahati yapılması gerekir…Gribe özel bir tedavi yoktur…Antibiyotik kullanmak faydalı değildir…Antigripal ilaçlar kullanılabilir…Toplu taşıma araçlarında tavanlarda asılı duran askılıklara tutunduktan sonra ellerin temizlenmesi gerekir…El temizliğinin alışkanlık haline getirilmesi son derece önemli…Bağışıklık sisteminin güçlenmesi için meyve ve sebze tarzındaki beslenme alışkanlığına daha ağırlık verilmesi önemli…

Yurt dışında bulunulması durumunda daha dikkatli olunmalı…Güney Amerika kıtasındaki ülkeler birinci derecede risk altında bulunan ülkelerdir…Özellikle kapalı alanlarda ve kalabalık yerlerde bulunmamaya özen gösterilmesi gerekir…

Unutulmamalıdır ki bu tavsiyeler genel olarak diğer grip salgınları içinde yapılabilecek tavsiyeler olup korunma amaçlıdır…

Sonuç

Domuz gribi şu anda ülkemizde kesinlikle bulunmamakla birlikte dünyada hızla yayılma eğiliminden dolayı çeşitli önlemler en yüksek duyarlılıkla alınmaya başlanmıştır…Sağlık Bakanlığı bu konuyla ilgili olarak Havaalanlarında gerekli önlemleri almış olup konu hakkında yakından gelişmeleri takip etmekte ve değerlendirmektedir…İlk olarak beden ısılarını algılayan termal kameralar ülkeye yoğun olarak giriş yapılan yerlere yerleştirilmiş ve süreç takip edilmeye başlanmıştır…

Dolayısı ile panik haline gelerek korkup çekinmek ve hafif bir grip nedeniyle hemen doktorlara koşmak gereksizdir…Değerlendirmeler ve tüm kamu sağlık kuruluşlarıyla birlikte özel sağlık kuruluşlarının yetkilileri çeşitli toplantılara davet edilerek konuyla yakından ilgilenmeleri ve ayrıntılı bir şekilde bilgilenmeleri sağlanmaktadır…

Geçmişte yaşadığımız kuş gribinden ülkemiz etkilendi…Çünkü kuşların göç yollarının üzerinde yoğun konaklama alanlarının ülkemiz sınırları içinde bulunması dış kaynaklı bu hastalığın ülkemizde bazı sıkıntılı sonuçlara neden olduğunu gözlemledik…

Domuz gribinde böyle bir sakıncalı durumun oluşması ihtimali çok daha zayıf görünmektedir…Merak edilmesin domuz gribi bize bulaşmayacaktır…Fakat bu konuda yetkili ve görevli olan tüm sağlık personeli görevini tüm hassaslığını koruyarak yapamaya devem edecektir…

* Sağlık Bakanlığı Web sitesi

 Dr. Recai YAHYAOĞLU
www.tamtip.com
dryahyaoglu@hotmail.com