Turizmin farkındalık sahibi 6 akımı

Dünya değiştikçe insan değişiyor ve dönüşümün etkileri turizmde de kendisini gösteriyor. Geçmiş zaman alışkanlıklarını geride bıraktığımız pandemi dönemi bize farklı yönelişler, yeni hobiler, yeni algılar ve daha bilinç odaklı bireyler olmamız gibi birçok ‘yeni normal’ kattı. Bu durum turizmde de farklı durumları beraberinde getirse de pandemiden daha önce ortaya çıkan ve şimdiler de daha bilinçli olmamızın verdiği etkiyle hızlanan bazı akımları yeniden konuşmamızı ve üzerinde düşünmemizi getirdi. Bilenlerin bu akım doğrultusunda uzun zamandır hayatlarını şekillendirdiği, yeni duyanların deneyimlediği tatil akımlarından bazılarını gelecek senelerde adını duyacağız.

AŞIRI TURİZM (OVERTOURISM)

Aşırı kalabalığın getirdiği bir turizm akımı olan overtourisme en iyi örnek hiç kuşkusuz Venedik olacaktır. Kapasitesinden fazla turist ziyaretinden dolayı paralı olacağı ve girişlere kota konacağı belirtilen Venedik, mevsimsel olarak aşırı kalabalıklaşma ve yüksek oranda ziyaretçi akınına uğramasıyla overtourism yani ‘fazla turist’ sorununu yaşıyor. Bu yüzden çoğu turist Venedik’e İtalya ziyaretlerinde gitmemeyi ya da düşük sezonda gitmeyi tercih ediyor. Çünkü aşırı kalabalıklaşmanın, yerel halkın yaşam tarzlarına müdahale ederek onların yaşamlarında kalıcı değişikliklere neden olacağı ön görülüyor.

Daha izole tatillere merhaba dediğimiz pandemi döneminden önce de izole olmayı tercih eden tatil severler ‘overtourism’e karşı olarak kalabalık destinasyonları tercih etmiyor; farklı rotaları keşfetmek için planlarını yapıyordu. Covid-19 döneminden sonra da aşırı kalabalık destinasyonlar bir süre tercih edilmeyeceğe benziyor.

SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de sürdürülebilir turizm uzun zamandır üzerine çalışmalar yapılan bir akım. Aslında bir akımdan öte ihtiyaç. Doğaya, çevreye, kültürel miraslara saygıyı temel alan sürdürülebilir turizmde turist memnuniyeti de aynı sürdürülebilirlik içerisinde yer alıyor. Sürdürülebilirlik projeleri ile turizm alanında birçok faaliyetin yer aldığı bu modelde farklı turizm türlerinin geliştirilmesine yönelik faaliyetler yürütülüyor ve benimsenmesi gereken ilkeleri tanımlıyor. 

Kainatı koruyan, kültürel bütünlüğü sağlayan, biyolojik ve ekolojik süreçlerin ve doğanın döngüsünün devam ettirildiği kaynaklara sahip çıkan sürüdürülebilir turizm anlayışında yerel halk desteklenirken geçmiş zanaatler geleceğe aktarılıyor ve kuşaklararası gereksinimlerin karşılanması hedefleniyor. 

SORUMLU TURİZM

Sürdürülebilir turizme benzer özelliklere sahip sorumlu turizm, tüketimde sorumlu olmaya dayanıyor. Yerel halkı desteleyen, ev sahibi toplulukların refahını artıran ve olumsuz çevresel, ekonomik ve sosyal sorunların etkilerini aza indiren sorumlu turizmde bölgesel kararlara yerel toplulukların da katılımı sağlanmaktadır.

Çeşitliliğe saygı duyan, doğal ve kültürel mirasın korunmasına katkı yapan sorumlu turizmi benimseyen sorumlu turistler, yerel halkla daha anlamlı bağlantılar kurar ve yerel kültürel, sosyal ve çevresel sorunları daha iyi anlayarak daha keyifli deneyimler yaşıyor. 2020’de yayımlanan Cape Town Bildirgesi’nde yer aldığı tanımlamada ise sorumlu turizm kültürel olarak hassas, turistler ve ev sahipleri arasında saygıyı teşvik etmek, yerel gurur ve güven oluşturmak olarak anlatılıyor.

EKOTURİZM

Sürdürülebilir turizmin bir kolu olan ekoturizm, doğanın ve kültürel mirasların keyfini sürmeyi ve onları ayrı ayrı incelemeyi temel alıyor. Ekoturizm, turistlere fayda sağlamak, onlara seyahat zevki vermek ve bozulmamış çevresel gezi rotalarına yönlendirmek üzere amaç benimser ve buna yerel nüfusun sosyo-ekonomik katılımını sağlar.

Doğal alanlara duyarlı turizm akımı olan ekoturizm bu özelliği ile sürdürülebilir kalkınma aracı olarak da görülüyor. İlk kez 1992 Rio Çevre Zirvesi'nde sürdürülebilir bir dünya ve çevre için ortaya konan kriterlerle şekillenen ekoturizm kavramı etik turizm konusunda da önemli bir vurgu yapıyor. 

JEOTURİZM

Tıpkı ekoturizm gibi jeoturizm de sürdürülebilir turizm ile benzerlik gösteriyor. National Geographic Traveler'ın getirdiği bir tanım olarak jeoturizm endüstrinin çabalarından ziyade bir 'yer hissine' odaklanıyor.

Jeoturizm turistlere jeolojik ve jeomorfolojik oluşumları göstererek yer küreyi tanıtmayı hedef alıyor. Doğa dostu turizm akımlarından biri olan jeoturizm bu bakımdan sürdürülebilir yerel kalkınmayı destekliyor ve önemli bir konumda yer alıyor. Bu turizm akımıyla ortaya çıkan jeoparklar ise geleceğin tatil trendlerinden biri olarak şimdiden yerini alıyor.

GÖNÜLLÜ TURİZMİ (VOLUNTOURISM)

Birçok alanda olduğu gibi turizmde de gönüllülük kavramının esas alındığı anlar yaratılıyor. Topluma geri dönen projelerde gönüllü olarak yer alınmasını esas alan seyahat şekli olan voluntourism emek karşılığı maddi bir çıkarım olmadan tatil yapılmasını sağlıyor.

Yani bir işe yardımcı olmanız o işin karşılığında tatil yapmanız anlamına geliyor. Bu kimi zaman bir çiftlik işi kimi zaman da eğitim ya da çevre üzerine oluyor. Verdiğiniz emek karşılığında ise konaklama, yeme içme ve ulaşım gibi hizmetlerden ücretsiz olarak yararlanabiliyorsunuz.