Müge İplikçi'yle Kafdağı üzerine söyleşi

Çağdaş Edebiyatımızın kadın eksenli hikayeleri merkezine alan kalemi Müge İplikçi ile Everest yayınlarından çıkan Kafdağı romanı ve yazın dünyası üzerine söyleştik. Kafdağı, politik eleştirel duruşuyla, iddialı bir roman.

Eserlerinde kadına ait duyarlılıklarını bildiğimiz İplikçi, bu kez insan psikolojisini, acılarından yola çıkarak çözümleme arayışına da giriyor. Bir macera romanı olma özeliğinden son sayfaya kadar vazgeçmeyen okumalar sunuyor. Müge İplikçi kurgusunda, ilerlerken her satırda görünmez bir virajı dönüyor olabilirsiniz.

 

> Güçlü olabilmek benim sözcük dağarcığımda koşullar ne olursa olsun devam edebilmekle eşdeğerde. Güçten anladığım hiyerarşiler kurmak ya da bir dizi kurnazlığa başvurarak engelleri aşmak değil. Kısaca umulanın tersine kırılganlığınız ya da mağlup edilmişliğiniz güçsüz olmanız demek değildir ki! Hayatın savurduğu nice insan tanıyorum; buna karşın hayata coşkuyla sarılmaktan vazgeçmiş değiller. Gerçek güç budur. Bugüne kadar kahraman olarak çoğunlukla bu tür insanları seçtim. Yenilmiş, bir köşeye atılmış insanlardı bu karakterler. Transit Yolcular adlı kitabımın sonunda Zarife şöyle der: İstersek o gücü kullanırız, bizi bunu kullanmaya zorlamayın! Sistem için az buz tehdit değildir bu...

 

 

> Daha yolun başında olduğumu düşünüyorum. Türkiye gibi ülkeler sanata, özellikle de edebiyata potansiyel bir umut mekanıdır. Ancak bu potansiyel, sanatçısına ya da yazarına kendi özgün sesini arama fırsatını verme konusunda tam tersine işler. Yeteneğe inanan biriyim; ancak zamanın, emeğin ve tecrübenin kudretine de inanan biriyim. Şu ana kadar yazdıklarımda erkek kahramanlarımı tiplemeden ileriye taşımadığımı düşünüyorum. Ama zamanla bunun da yerine oturacağına inanıyorum. Bu üslubum için de geçerli. Hâlâ o üslubun arayışı içersinde olduğumu söyleyebilirim. Bu bana heyecan veriyor gelecekte yazacaklarım için. Kısaca karakterlerimden ve yazacaklarımdan yana umudunuzu yitirmeyiniz.

 

 

> Yenilmişlikleri... Bu yenilmişliklerinde sistemin payı kaydadeğer ama en önemli yenilgi nedenleri kendileri. Kadın kahramanlar üzerinde bu denli durmamın nedeni de bu. Kadınların sistemi, bu sistemin işleyiş biçimini net bir biçimde gördükleri halde hayatlarını yazgılarına teslim etmeleri her zaman çarpıcı gelmiştir bana. Hem Zahide hem Emel’de gördüğüm buydu.

 

> Yazdıklarıma biçilen perspektifle söyleyecek olursak: Postmodern bir cümle! Bana soracak olursanız televizyon ya da gazetelerdeki haberleri izlemeniz yeterli olacaktır.Kafdağı’ndaki belgesele de bu yüzden uygun gördüm söz konusu tanımı.

 

 

> Pek bir şey yapmazdım; ya da yapamazdım. ABD gibi devletlerin dış politikaları insanların insiyatifleriyle çözülebilir mi, emin değilim. Teslimat programı Bill Clinton başkanken hayata geçirilmiş bir proje. Ancak suçun yüzde yüzü Bill Clinton’a mı aittir, onu düşünmek gerekiyor. Hillary Clinton’un da mucizevi bir manevra alanı olduğuna inanmıyorum.

 

> İnanın bilmiyorum. Belki Platon’un öngördüğü Devlet’te.

 

 

> Olayın insan boyutu beni ilgilendiriyor bu noktada. Yaşama karşı güvensiz, dolayısıyla karşısındakine karşı güvensiz, mikro düzeyde insan ilişkilerinde, makro düzeyde devletler bazında şiddetini artıracak olan yeni bir faşizm dalgası bekliyorum. Ürkerek.  

 

 

> Yazmanın kendisi politik bir tavır. Yaşamı ve insanı anlattığınız müddetçe edebiyatla politikayı birbirinden ayrı tutamazsınız gibi geliyor bana. Elbette dozunu ayarlayarak!

 

 

> Ben terörün her türlüsüne karşı şefkatli bir demokrasiye inanmış ortasınıf değerleriyle yetişmiş bir insanım. Ancak insanların çaresizliğini doğuran nedenleri görmezden gelemeyeceğimizi de düşünüyorum. Bana göre edebiyatçının bir işlevi de budur: Taraf tutmaksızın anlamaya çalışmak. Kitaptaki Zahide kadar Richard karakterine de yakın olduğumu düşünüyorum, bu yüzden.

Kuru ya da yaşlar değil de şöyle düşünmekten yanayım: Devlet yapısı hantallaştığı ve nihai amacına yabancılaştığı müddetçe vatandaşına sadece işkence yapan değil, aynı zamanda onu yoksul, sağlıksız ve cahil bırakan yanıyla da benzer bir şiddet uyguluyordur zaten. Asıl sorun burada çöreklenmiş bekliyor bizi. Örneğin Amerikan Anayasası gibi ne badireler atlatmış ve temel prensiplerini net, sarsılmaz biçimde belirlemiş bir anayasa bugün neden bu hallere düşmüştür. Bu savrulmanın nedeni nedir; bunu görmek gerekiyor bence. Elbette bunu Türkiye için de sorabiliriz-rahatlıkla. 

 

> Belirttiğim gibi, devlet yapısındaki çürümenin kaynağını ve bu çürümenin topluma sirayet eden yanını gerçekten bulamadığımız müddetçe bu sorulara gebe bir dizi insanlık ayıbını ekleyebiliriz.  

 

 

> Bence asayiş sağlanmamıştı. Hepimiz bal gibi bastırıldık. Sanırım koca bir ülke olarak ruhumuzun tamamını da satılığa çıkardık 12 Eylül sonrasında. Korkum ne biliyor musunuz? Büyüyemeden ölüp gideceğiz...

Bu haldeyken bile barışın geleceğine inanıyorum, inanmak istiyorum.

Barış ortamından anladığım şey şu: Barışı gerçekten istersek, ona ulaşabiliriz. Öncelikle de kendi içimizde. Büyümekten, birey olmaktan anladığım da bu zaten. Hemen her şey elimizin altından alınmış olsa da bunu inatla istemeli ve sabırla ilk önce iç barışımızı bulmalıyız.

 

 

> İnsan iktidarı, egosunu seven bir yaratık. Az önceki sorunuza tekrar dönecek olursak iktidarı güç ve güce tabii olanlar biçiminde algılayan bir yapı için her yol mübahtır. Önemli olan içinde bulunduğunuz koşullarda ‘ben neredeyim ve ne yapıyorum’ sorusunu sorabilmekte saklıdır. İktidarda olmak bir yana sürekli mağdur edebiyatı içersinde yaşamanın da kendi içinde yeni iktidar alanları yaratacağını unutmamalıyız. Kanaatimce 12 Eylül’ün en büyük yanılgısı devlet terörü değil, terörün her anlamda kazandığı meşruiyetti. Yargısız infaz sadece devlet tarafından uygulanmamıştı o dönemde. O halde soru ‘şiddetin her türlüsüne karşı mıyız?’ sorusudur. Ancak bunun içinde şiddetin her boyutu var.

 

> Kendine güven... Edebiyat ortamı son derece zalim bir ortamdır. En iyi üniversiteleri bitirmiş olun, hiç farketmez. Böylesi bir güveniniz yoksa devam edemezsiniz.

 

 

> Şu ara katmanlı ama hacimsiz kitaplar yazmayı seviyorum. Hiç kuşku yok ki Kafdağı çok daha hacimli bir kitap olabilirdi. Başka bir kitaba artık!

 

 

> Hepsi. Ancak hayalgücü işin dinamosudur, bence.

 

 

> İçinizde bunu gerçek bir sevda olarak algılıyorsanız, gerçek sevdanın karşılığı neyse onu yapmanızı öneririm. İnat ve sabır... Ötesi zaman içersinde gerçekleşir. Yazdıklarınıza inancınızı yitirmemeniz ve korkmamanız önemli.         

 

 

> Bazen. Konuşma imkanım yoksa mimiklerine dikkat ederim. Ellerini kullanış biçimi, kıyafeti vb. Karakterimin bir parçasına ekleyebileceğim özellikleri keşfetmeye çalışırım. Konuşma şansı olursa geçmişine yönelik izler bulmaya çalışırım. Perende’de Lizet diye bir kadından bahsederim; onunla otobüste karşılaşmıştım. Narin, güzel bir kadındı; epey sohbet etmiştim onunla.

 

 

> Var. Ancak onları bir yazar olarak değil bir okur olarak eleştirdiğimi belirtmem gerekiyor.

 

 

> İngiliz Dili ve Edebiyatında okurken, bu konuların tartışması yapılırdı. Örneğin Conrad’ın İngilizce yazarken kaç kelimeyle metinlerini oluşturduğunu tartışmıştık. Yanlış hatırlamıyorsam size şunu söyleyebilirim: Yaklaşık 600-1000 kelimeyle bir toplum içersinde barınabiliyorsunuz. Ama konumuz edebiyatsa bu sayının epey üstüne ulaşmanız gerekiyor. Yazarın kendine ait ürettiği kelimeleri de düşünmemiz şart burada.

 Kitapla ilgili teknik bilgiler ve internet üzerinden sipariş şartlarını görmek için bu linki kullanabilirsiniz