'Komşularla sıfır sorun' tam gaz devam

Betül Yurtseven'in çevirisi

2002'deki seçim zaferini izleyen yıllarda, Türkiye'nin Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti), hem iç hem de dış politikada kararlı bir reform programı başlattı. Son on yılda Orta Doğu dramatik bir şekilde değişti, ancak hükümetimizin dış politika felsefesi aynı kaldı. Bilhassa "komşularla sıfır problem" prensibimiz hala yaşıyor ve iyi gidiyor. Ayrıca bölgemizin yüz yüze olduğu sorunları çözmeye her zamankinden daha yakınız.

Ak Parti hükümeti kurulduğu andan itibaren dış politikada inanılmaz zorluklarla baş başa kaldık. Bir yandan, ABD'nin talihsiz Irak savaşı hızla yaklaşırken, Türkiye mevcut bir krizle yüz yüzeydi. Diğer yandan, Türkiye kronikleşmiş dış politikası yüzünden hemen hemen bütün komşularıyla çatışmaktaydı. Bu çatışma, bölgesel ilişkilerin normalleşmesine muazzam bir engel olarak durmaktaydı.

Bir çok yönden, Türkiye'nin Irak savaşı sırasındaki ve sonrasındaki, bütün büyük politik gruplar arasında arabuluculuk rolü üstlenen diplomasisi, bizim, Ak Parti'nin, gelecek yıllarının habercisiydi. Bizim hedefimiz, Türkiye'yi komşu ülkelerle problemli ilişkilerinden kurtarmak, fay hatlarını ve gerilimi bölgesel işbirliği yoluyla gidermek ve tepkisel yerine ileriye dönük politikalarla desteklenen açık bir dış politika vizyonuyla hareket etmekti.

Bir uluslararası ilişkiler hocası olarak, uzun zaman Türkiye ile komşuları arasına fiziksel, zihinsel ve politik engeller diken bir zihniyeti on yıllardır dayatan Türk dış-politika-elitlerinin bakış açısından kurtulmak için bir dizi neden ileri sürdüm. Yeni AK Parti hükümeti Türkiye'yi tekrar çevresi ile kaynaştırmayı umdu ve bu yeni strateji, eski dış politika kültüründen büyük bir ayrışmayı gerekli kıldı. Seçim platformu çerçevesinde kalarak, Ak Parti, Türkiye'nin komşularıyla ilişkilerini geliştirmeye ve daha dinamik ve çok boyutlu bir dış politika izlemeye karar verdi. Bu benim üniversitede savunuyor olduğum bir dış politika vizyonuydu ve bu yeni yaklaşımın gerçekleşmesine kendi katkımı yapmak için artık mutluluktan çok daha fazlasına sahiptim.

Dış politikada 6 temel prensip

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın dış politika danışmanı olduğumda, işim yalnızca Türkiye'nin dış ilişkileriyle ilgili uygulanabilir tavsiyeler vermek değildi; ayrıca yeni dönemdeki ülkemin dış politikasına rehberlik edecek yeni fikirler ortaya koymak için gayret etmekti. Dış politikamızın altı temel prensibe dayalı olmasını önerdim: Güvenlik ve özgülürk arasında denge, komşularla sıfır problem, çok boyutlu dış politika, ileriye dönük bölgesel dış politika, tamamen yeni bir diplomatik tarz ve ritmik diplomasi.

Velev ki, bu prensipler hiçbir şekilde durağan değil. Bunlar, kurumsal dış politika yaklaşımımız sayesinde ortaya çıkmıştı. Bir arada, dahili bir takım bağdaşık ilkeleri oluşturmaktadırlar. Adeta, bölgesel krizlere yaklaşımımıza rehberlik edecek ve Türkiye'nin uluslararası sistemde seçkin bir ülke olarak kendini tekrar ileri sürmesine yardımcı olacak bir plandır.

Bu taze ve yenilikçi düşünme şekliyle, Ak Parti hükümeti demokratik özgürlüğün kapsamını genişletmek için içeride bir takım ulusal reforma imza attı. Sonuçta, vatandaşlarının özgürlük taleplerini karşılamak için durağan bir yerel yolu izlemeden, Türkiye dışarıda ileriye dönük bir politika izleyemez. 

Eski ve yeni sorunlar çözülecek

Türkiye içte büyük bir barışı daha çok sağlamışken, ülkemiz dış politika vizyonunu gerçekleştirmeye daha muktedir hale gelmiştir. Hükümet, Kıbrıs sorununu çözmeyi, Suriye ile hasımlığa son vermeyi ve Ermenistan ile ilişkileri normalleştirmeyi amaçlayan bir çok ezber bozan girişimi üstlenmiştir. Benzer şekilde, Türkiye'nin Asya, Latin Amerika ve Afrika'nın gelişmekte olan aktörleriyle bağlarını güçlendirmek konusunda çabamızı genişlettik. Yeni ileriye dönük Türk diplomasisinin köşe taşlarından biri haline gelen yeni dış politika enstrümanlarımızı, arabuluculuktan kalkınma teşviğine kadar genişlettik.

Kronik düşmanlıklar artık hakim değil

Özellikle dışişleri bakanlığı görevini üstlendikten sonra, "komşularla sıfır sorun", Türkiye'nin dış politika ilkeleri arasında en çok benimsenen ilke haline geldi. Tam anlamıyla ele alındığında, bu bariz olarak en ideal modeldi, ancak Türk dış politikasında açık bir zihniyet değişimini temsil etmekteydi. İzleyen Ak Parti hükümetleri süresince, Balkanlar, Karadeniz bölgesi, Kafkas ve Orta Doğu ile yeniden temas kurmada bozuk bir zeminimiz vardı. Türkiye'nin dış politika gündemine, artık komşularıyla bölgesel ve uluslararası ilişkilerde kendi enerjisini tüketen kronik düşmanlıklar hakim değildi. Bu sayede, Türk insanı komşularını sorun ve potansiyel tehlike kaynağı olarak değil, bir işbirliği ve ortaklık alanı olarak görmeye başladı.

Arap Baharı bir hak talebidir

Son demokratik protesto dalgası Orta Doğu'yu sallamaya başladığında, yeni kavramsal çerçevemizin geçerliliği bir kez daha onaylanmış oldu. Bölgesel kargaşanın kökünde, Arap halklarının sivil haklarına, onurlarına ve bütünlüğüne saygı duyan iyi bir yönetim için gerçek bir talebi yatmaktadır. Daha önce, ekonomik ve politik sistemimizde sürekli reformlar gerçekleştirirken, Ak Parti Orta Doğu'nun yöneticilerinin benzer iç reformlar gerçekleştirmesi gerektiğini savunmuştur. Ne yazık ki, vatandaşlarının taleplerini gerçekleştirmek için zamanında adım atmamalarından kaynaklanan hataları, yalnızca masum insanların ölümüne ve acı çekmesine neden olmakla kalmamış, aynı zamanda bölgesel huzur ve istikrara tehlike düşüren bir hızlı değişim sürecine zorlamıştır.

...