Batı sokaklarında neden başıboş köpek yok?

Türkiye, son yıllarda sokak hayvanlarına karşı bir dizi yeni uygulamayı hayata geçiriyor. Birçok ülkedeki benzer gelişmeler ve Avrupa'ya uyumlu yasalar çıkarılıyor. Ancak mama lobileri gibi oluşumlar, uygulanacak kararlara karşı direniyor. İstanbul Valiliği'nin kararıyla sokak köpeklerinin beslenmesinin yasaklanmasıyla tartışmalar da yeniden alevlendi diyebiliriz. Batı'da ise durum çoğu kişinin düşündüğü gibi değil.

Türkiye'de başıboş sokak hayvanı sorununun çözümüne yönelik alınan her karara karşı çıkan "mama lobileri" gibi oluşumlar Batı ülkelerinde seslerini bile çıkaramıyor. Avrupa ve ABD'de sokak hayvanlarıyla ilgili düzenlemeler katı biçimde uygulanıyor. Kurallara uymayanlar kesin ve yüklü para cezaları alıyor, hayvan sahiplenmek için de belli koşulları yerine getirmek gerekiyor.

Aslında Avrupa'da sokak hayvanlarına yönelik genel bir düzenleme yok. Ancak sorunun kontrol altına alınmasında temel bazı kriterler göz önünde bulunduruluyor. Bunlar; köpeklerin kimliklendirilmesi, kısırlaştırılması, tam kapasiteli barınakların inşa edilmesi ve işlevsel hayvan koruma yasaları şeklinde sıralanabilir. İşte Batı ülkelerinde sokak hayvanlarına yönelik başvurulan yöntemler...

ALMANYA: EVCİL HAYVAN VERGİSİ BARINAKLARI FİNANSE EDİYOR

Almanya'da 10 milyondan fazla evcil hayvan bulunuyor ve köpek sahibi olmak vergiye tabi. Devlet, köpek sahiplerinden yılda yaklaşık 400 milyon Euro vergi topluyor ve barınak inşa ediyor. Sokaktan toplanan hayvanlar ise ömür boyu barınakta kalıyor ya da sahiplendiriliyor. Ayrıca, Deutscher Tierschutzbund adlı sivil toplum kuruluşunun (STK) verilerine göre, yılda 300 ila 400 bin evcil hayvan barınağa giriş sağlıyor ve devletin sağladığı imkanlardan faydalanıyor ve sokaktaki tehlikelerden uzak ve huzurlu bir ömür yaşıyor.

İNGİLTERE: YAŞAM ALANLARI OLUŞTURULMASI ŞART

İngiltere'de köpeklere çip takılması bir zorunluluk hâline geldi. Kaybolma durumunda takibinin sağlanması amaçlanan çip kuralına uymayanlar ise 500 sterlin para cezasıyla karşı karşıya kalıyor. Kararların alınmasında öncül olan Hayvan Refahı mevzuatı, hayvanlara zulüm ve ihmal nedeniyle sınırsız para cezası ve en az 6 yıl hapis cezası öngörüyor. Evcil hayvan sahibi olmaktan ömür boyu men cezası da verilebiliyor. Ayrıca, Hayvanlara Zulmü Önleme ve Kraliyet Derneği'nin raporuna göre, barınaklara alınan sokak hayvanlarının yaklaşık yüzde 17'sine davranış bozukluğu nedeniyle ötenazi uygulandığı biliniyor.

FRANSA: ÖTENAZİ HER YIL 100 BİNLERİ BULUYOR

Yaklaşık 80 milyon evcil hayvanın bulunduğu Fransa'da sokak köpeklerine rastlanmıyor. Çünkü her yıl terk edilen köpekler belediye ekiplerince toplanıyor. Association You Care adlı Fransız sivil toplum kuruluşunun verilerine göre ise her yıl 100 binden fazla hayvana ötenazi uygulanıyor. Terk edilen köpeklerle ilgili özel barınaklara teslim etme kararı verilebileceği gibi ötenazi uygulaması da bir seçenek olarak değerlendiriliyor. Buna rağmen, hayvanını terk eden kişiler, 3 yıl hapis ve 45 bin avro cezaya çarptırılıyor.

İSPANYA: HAYVANLARI ZALİMCE ÖLDÜRENE 200 BİN EURO CEZA

Sokağa terk edilen köpek sayısının en fazla olduğu ülkelerden biri olan İspanya, Hayvan Refahı Yasası ile Avrupa'nın en ilerici ülkelerinden biri haline gelmişti. Barınaklar, zorunlu kısırlaştırma ve çip kullanımı yöntemleriyle çözüm üreten ülkede 200 binden fazla sokak hayvanı olsa da belediye görevlileri tarafından toplanıyor. Hayvanların zalimce öldürülmesi hâlinde ise 200 bin Euro'ya kadar çıkan para cezası verilmesi kararlaştırıldı. Yasa sayesinde dükkanlarda satılması, ticarileştirilmesi ve gösteri hâline getirilmesi de yasaklandı.

YUNANİSTAN: BELEDİYELER KONTROLÜ SAĞLADI

Yunanistan'ın Argos adlı programı, sokak hayvanlarının sorunlarına yaklaşımı kökten değiştirdi. Bu programın sunduğu yasa taslağı, belediyelerin sorumluluğunu ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliğini artırmayı sağlıyordu. Hayvan Refahı Yasası ile Animal Action Greece gibi işbirlikçi hayvanseverlerin desteği ile aşı ve tedavi gereklilikleri kolaylaştı ve görev dağılımında etkin rol oynandı. Yunan Hükümeti kısırlaştırma işlemlerine fonlar sağlamaya devam ediyor. Öte yandan, çeşitli STK'lar yasayı insancıl yol nedeniyle takdir etmişti.

İSVİÇRE: ANAYASAL GARANTİ VAR

Hayvanların onurunu anayasal düzlemde tanıyan ilk ülke olan İsviçre, 1992'de hayvanları aşağılamak kanunen yasaklandı. Hayvanlara eziyet edenlere 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası veriliyor.

Ayrıca, sokak hayvanlarına pek rastlanmayan ülkede, 300 bin sahipsiz kedi dışında başıboş hayvana rastlanmıyor. Çip teknolojisini kullanan ülkede, başlıca sorun, İsviçre Hayvan Koruma Kurumu'nun verilerine göre, terk edilen evcil hayvanların başında kediler geliyor.

Barınaklara teslim edilen 32 binden fazla evcil hayvanın yaklaşık 8 binini kediler oluşturuyor. İngiltere'ye benzer şekilde köpeklere çip zorunluluğu sağlanırken, kedilere mikroçip ve kayıt zorunluluğu getirilmesi henüz gündemdedir.

JAPONYA: SIKI KURALLAR, YÜKSEK İTLAF

Japonya, sokakta başıboş hayvan sayısının çok düşük olmasına rağmen, barınaklarda uygulanan katı itlaf uygulaması nedeniyle benzersiz ve tartışmalı bir model sergiliyor. Hayvan sahiplenmek şüphesiz son derece ciddi bir yükümlülük olarak değerlendiriliyor. Diğer birçok ülkede olduğu gibi, kedi ve köpeklerde çip zorunluluğu son yıllarda yasal hâle geldi.

Hayvan refahını katı kurallar ve sahibi sorumluluğu ile sağlama yolunu seçerken, istenmeyen hayvanlar için sert ve merkezi bir itlaf sistemi uygulayarak listedeki diğer ülkelerden ayıran bir özelliğe sahip... Sahibi tarafından getirilen ya da barınağa düşen hayvanlar kısa sürede itlaf ediliyor. Hokenjo sistemi adı verilen bu uygulamanın odak noktası sahibin sorumluluğu olarak görülüyor. Bu, barınakların hayvanları süresiz tutma zorunluluğu olmadığına işaret ediyor.

ABD: SOKAĞA BIRAKANA AĞIR CEZA VAR

ABD'deki hayvan refahı, Hayvanlara Eziyeti Önleme Yasası sayesinde son 10 yılda büyük bir dönüşüm geçirmiştir. Bu yasa kapsamında kedi ve köpeklerin sokaklarda başıboş dolaşması ve özel mülke girmesi yasak. Tasmasız bir köpeğin birine zarar vermesi durumunda ise ortaya çıkan zarara göre dava açılabiliyor ve zarar sahipten tazmin ediliyor. Ciddi zulüm suçları için cezalar 5 bin dolar ya da 5 yıla kadar hapis gibi uygulamalarla sağlanıyor. Ayrıca, en katı cezaları New York ve Florida gibi yoğun nüfuslu eyaletler uyguluyor.

HOLLANDA: HAYVAN SAHİPLENMEK HİÇ KOLAY DEĞİL

Hollanda, sokak köpeği sorununu çözme başarısıyla dünyada model ülke olarak gösterilen, bir ülke oldu. İsviçre gibi, Hollanda'nın yaklaşımı da katı kanunlar üzerine kurulu seyrediyor. Hayvanlara karşı işlenen suçlara müdahale etmek için kurulan özel bir polis birimi Dierenpolitie ya da Hayvan Polisi, ülke genelinde kurtarma operasyonları gerçekleştiriyor. Öte yandan, Yalnızca hükümetin listesinde yer alan hayvanlar evcilleştirilebilirken, diğerleri hastalık, güvenlik ve sağlık gerekçeleriyle evcil hayvan statüsünde değerlendirilmiyor. Sahip olunan hayvanın terk edilmesi durumunda ise yüklü para cezası uygulanıyor.