Kızıl zincirleri 34 yıl önce kırdılar! Kazakistan bağımsızlığını kutluyor!

Kazakistan’ın tarihi acı ve gözyaşı ile dolu. Bağımsızlığa uzanan yolda baskı, sürgün, zulüm, açlık ve soykırıma varan ağır bedeller ödediler. Kazakistan 16 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan ettiğinde Türkiye, Kazakistan’ın bağımsızlığını aynı gün tanıyan ilk ülke oldu. Kazakistan bugün 34. yaşını kutluyor.

ZULÜMLE DİZ ÇÖKTÜREMEDİLER! 

Yaklaşık 70 yıl eski Sovyetler Birliği’nin parçası olan Kazakistan, 34 yıl önce bugün tüm dünyaya bağımsızlığını duyurdu. Kazakistan Yüksek Konseyi (Parlamento), 16 Aralık 1991’de ülkenin bağımsızlığını resmen onaylayan tarihi belgeyi kabul etti.

Sovyetler Birliği’nin en büyük nükleer silah sahası ile ilk uzay üssünün yer aldığı Kazakistan, bağımsızlığının ilk yıllarında ülkenin doğusundaki dünyanın en büyük 4. kitle imha silahı cephanesinin bulunduğu Semipalatinsk Nükleer Test Sahası'nı kapatarak uluslararası topluma barışçıl ve çok yönlü bir dış politika izleyeceklerinin mesajını verdi.

Sosyoekonomik çöküş ile ülkedeki göç dalgası sonrası nüfusu yarıya inen Kazakistan, ekonomisini geliştirmek için topraklarında büyük rezervleri bulunan uranyum, petrol ve gaz ihracatını artırdı.

Yüzölçümü olarak dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesi olan Kazakistan, kuzeyde Rusya, doğuda Çin, güney ve güneybatısında Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan ile devlet sınırlarını belirleme çalışmalarını başarıyla yürüttü.

BAĞIMSIZLIĞA GİDEN YOL: JELTOKSAN OLAYLARI

Kazakistan özerk bir cumhuriyet olarak Sovyetler Birliği’ne bağlıydı. Kazakistan’ın Devlet Başkanı Kazak asıllı Dinmuhammed Kunayev’di. 16 Aralık 1986 tarihinde, bir kararla Kunayev görevden alınarak yerine Rus kökenli Genaddy Kolbin getirildi.

Kolbin’in gelmesi Kazaklar arasında kabul edilmedi. Kazaklar, 17 Aralık 1986 günü Almatı’da Brejnev meydanında toplandı. Halk, demokratik protestolar yapıyordu.

“KAZAKİSTAN, KAZAKLARINDIR”

Halkın elinde; “Kazakistan, Kazaklarındır” pankartları yer alıyordu.

Sovyet Birliği yönetimi bu durumu Kazak milliyetçiliği ve Rus düşmanlığı olarak algıladı. Birlik, Kazakistan’da bulunan askerlerini, güvenlik güçlerini meydana yığdı.

Kazakistan’ın o soğuk günlerinde, akşam saatlerinde itfaiye araçları halkın üzerinde soğuk su sıkmaya başladı. İnsanlar sudan kaçmaya başlayınca askerler bu kez silahlarını ellerine aldılar.

BEMBEYAZ MEYDAN HALKIN KANLARIYLA KIPKIRMIZI OLDU

Protestolar, 17-18-19 Aralık tarihlerinde sürdü ve toplam 200 kişi öldürüldü.

Karla kaplı Brejnev meydanı Kazakların kanlarıyla kızıla büründü. Kazak halkı, o günleri "Jeltoksan" (Aralık) adıyla anıyor.

“FELAKET 7 KARDEŞTİR”

Kazakistan’ın bütün tarihi acı ve gözyaşı ile dolu. Bağımsızlığa uzanan yolda Kazaklar baskı, sürgün, zulüm açlık ve soykırıma varan ağır bedeller ödedi.

Felaketleri yedi kardeş diye tanımlayan Kazak halkının bu tanımlamasına bir kötü kardeş daha eklendi. Üstelik bu felaket bir doğa olayıyla değil Rusların eliyle geldi. Genci, yaşlısı, kadını, çocuğu, aydınıyla pek çok Kazak, bağımsızlığa giden yolda can verdi.

Kazakistan artık bağımsız.

Bağımsızlık için mücadele eden ve kurşuna dizilen Mağcan Cumabay’ın İstiklal Harbi için yazdığı şiir hala yaşıyor; şarkılarda, türkülerde…

"Kardeşim! Sen o yanda, ben bu yanda

Kaygıdan kan yutuyoruz, bizim adımıza

Layık mı kul olup durmak? Gel gidelim

Altay'a atadan miras Altın tahta..."

KAZAKİSTAN EKONOMİSİ ORTA ASYA'NIN EN BÜYÜĞÜ

Kazakistan, 250 milyar dolara yaklaşan gayrisafi yurt içi hasılasıyla Orta Asya’nın en büyük ekonomisi konumunda bulunuyor.

Avrupa ile Asya’yı birbirine bağlayan önemli güzergahta yer almasıyla da dikkati çeken Kazakistan, bölgenin “geçiş ülkesi” olma amacıyla gelecek üç yıl içinde 1300 kilometre demir yolu inşa etmeyi hedefliyor.

"YENİ KAZAKİSTAN" DÖNEMİ

28 yıl kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından yönetilen ülkede, 19 Mart 2019’da Nazarbayev’in istifa etmesinin ardından siyasi alanda da yeni bir dönem başladı.

Kazakistan’ın ikinci cumhurbaşkanı olarak seçilen diplomat kökenli Kasım Cömert Tokayev, yeni yönetim modeli oluşturmak için ülkede anayasal reforma imza attı.

Bu yıl ülke nüfusunun 20 milyona ulaştığı Kazakistan’da hükümet 2029 yılına doğru ulusal ekonominin hacmini ikiye katlayarak 450 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor.

KAZAKİSTAN’IN BAĞIMSIZLIĞINI İLK TANIYAN ÜLKE: TÜRKİYE

Kazakistan 16 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan ettiğinde Türkiye, Kazakistan’ın bağımsızlığını aynı gün tanıyan ilk ülke oldu. 2 Mart 1992 tarihinde Kazakistan’la diplomatik ilişki tesis edildi.

Türkiye, "Kazakistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke" olarak kayıtlara geçti. Bu yıl, iki ülke diplomatik ilişkilerinin de 33'üncü yılı kutlanıyor.

Türkiye ve Kazakistan, bu sürede karşılıklı ticaret hacmini 30 milyon dolardan 8 milyar dolara çıkardı.

Bölgesel ve uluslararası arenada da iş birliğini sürdüren iki ülke, Türk Dünyası'nın entegrasyonu adına önemli girişimler başlattı.

Türk Devletleri Teşkilatı başta olmak üzere Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY), Uluslararası Türk Akademisi (TWESCO), Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) gibi ortak kurumların kuruluşlarına öncülük etti.

Türkiye ile Kazakistan arasında ilişkiler “genişletilmiş stratejik ortaklık” seviyesine yükseltildi.

Şu anda Kazakistan'ın Rusya, Çin, İtalya, Güney Kore’den sonra en çok dış ticaret yaptığı 5'inci ülke konumunda yer alan Türkiye, son yıllarda Kazakistan’da ABD ve İsviçre’den sonra yatırımlarını en fazla artıran 3'üncü ülke olarak biliniyor.

Resmi verilere göre, ülkede 3 binden fazla Türk sermayeli şirket faaliyet gösteriyor.

Geçen yıl iki ülke başkentleri arasında doğrudan uçuşların başladığı Türkiye ile Kazakistan arasında halihazırda 80'den fazla tarifeli uçak seferi de yapılıyor.

KAZAKİSTAN’IN JEOPOLİTİK ÖNEMİ

Yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesi olmasının yanı sıra önemli petrol ve uranyum rezervlerine de sahip olan Kazakistan, bağımsızlığının 34’üncü yılını kutluyor.

Sakalar (İskitler), Hunlar, Göktürkler, Karahanlılar ve Altın Orda (Kıpçak Hanlığı) gibi kadim Türk devletlerinin kurulduğu toprakların mirasçısı olan Kazakistan, yaklaşık 70 yıl parçası olduğu Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 16 Aralık 1991’de bağımsızlığını ilan etti.

Kazakistan kuzeyde Rusya, doğuda Çin, güney ve güneybatıda Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan ile Hazar Denizi üzerinden ise Azerbaycan ve İran’la komşu konumda bulunuyor.

Toplam 2 milyon 724 bin 902 kilometrekarelik yüzölçümüyle dünyanın en büyük 9’uncu ülkesi olan Kazakistan, bugün bağımsızlığının 34’üncü yılını kutlarken bu süre zarfında Orta Asya’nın önde gelen ekonomilerinden biri haline geldi.

RUSYA, ÇİN, AB VE ABD İLE DENGELİ BİR DIŞ POLİTİKA 

İç istikrar ve barışçıl dış politikası sayesinde yıllardır yabancı yatırımcıların gözde ülkesi haline gelen Kazakistan, 34 yılda yaklaşık 440 milyar dolardan fazla doğrudan yabancı yatırımı çekti.

1991’de 24,92 milyar dolar olan gayrisafi yurt içi hasılasının 2025 yılı sonunda 300 milyar dolara ulaşması öngörülüyor. Bu rakamın 2029 yılına doğru 450 milyar dolara çıkartılması hedefleniyor.

Kazakistan, zengin yer altı kaynaklarıyla da öne çıkan ülkeler arasında yer alıyor.

Dünyanın bir numaralı ham uranyum üreticisi olan Kazakistan, aynı zamanda dünyadaki petrol rezervinin yüzde 3’üne ve kritik ham maddenin 18 türüne sahip.

Dağılan Sovyetler Birliği’nden ayrılan ülkeler arasında ilk dönemde çok etnikli toplum yapısıyla dikkati çeken Kazakistan’da, bağımsızlığın ilk yıllarında Kazakların oranı toplam nüfusun yalnızca yüzde 40’ını oluştururken bu oran 2025 itibarıyla yüzde 71’i aştı.

Ülkeyi 28 yıl yöneten kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in 19 Mart 2019’da istifa etmesinin ardından, Kazakistan’ın başına diplomat kökenli Kasım Cömert Tokayev geçti. Ülkenin ikinci cumhurbaşkanı olan Tokayev, 2019’dan bu yana Kazakistan’ın siyasi ve sosyoekonomik altyapısının yenilenmesine yönelik reformları hayata geçiriyor.

Çin ile Avrupa arasındaki yük taşımacılığında son dönemde önemli bir güzergâh ülkesi hâline gelen Kazakistan, Hazar Denizi üzerinden Orta Koridor’un geliştirilmesine yönelik büyük ölçekli altyapı projelerini hayata geçiriyor.

Rusya, Çin, Avrupa Birliği (AB) ve ABD ile dengeli bir dış politika yürütmeyi hedefleyen Kazakistan, aynı zamanda Türk Devletleri Teşkilatının (TDT) kurucu üyesi olarak Türkiye ve diğer Türk devletleriyle stratejik işbirliğini sürdürüyor.

TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER "GENİŞLETİLMİŞ STRATEJİK ORTAKLIK" SEVİYESİNDE

Türkiye, Kazakistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke olarak kayıtlara geçti. Bu yıl iki ülke, diplomatik ilişkilerin tesis edilmesinin 33'üncü yılını kutlarken bu süre zarfında karşılıklı ticaret hacmi yaklaşık 30 milyon dolardan 10 milyar dolara yaklaştı.

Türkiye ve Kazakistan, Türk dünyasının entegrasyonu adına önemli girişimler başlattı.

Kazakistan, TDT başta olmak üzere Türk Kültürü Teşkilatı, Türk Akademisi, Türk Devletleri Parlamenterler Asamblesi ile Türk Kültür ve Miras Vakfı gibi ortak kurumların kurulmasına öncülük etti.

Türkiye ile Kazakistan arasındaki ilişkiler, "genişletilmiş stratejik ortaklık" seviyesine yükseltildi.

Türkiye, Kazakistan’ın Rusya, Çin, İtalya ve Güney Kore’den sonra en fazla dış ticaret yaptığı beşinci ülke konumunda iken son yıllarda Kazakistan, ABD ve İsviçre’nin ardından yatırımlarını en çok artıran üçüncü ülke olmasıyla öne çıkıyor.

Resmi verilere göre, Kazakistan’da 3 binden fazla Türk sermayeli şirket faaliyet gösteriyor.