Osmanlı şehri Açe'nin ölümü
Cuma hutbelerinde hala II. Selim'in gönderdiği fermanların okunduğu Açe, Güney Asya'nın haritasını değiştiren depremle yerle bir oldu. Peki, Açe nasıl Osmanlı toprağı olmuştu?
Güney Asya'daki deprem Endonezya'nın Açe bölgesini yerle bir etti. Osmanlı sayesinde İslam'la tanışan Açeliler, Türkiye ile gönül, tarih ve kültür bağı güçlü bir halk. Hutbelerinde hâlâ İkinci Selim'in gönderdiği fermanı okuyorlar.
Asya ülkelerini sarsan depremin merkezi Sumatra adasındaki felaketin boyutu her geçen gün büyüyor. Asya'yı yıkan depremin menkezi Endonezya'nın 4.5 milyon nüfuslu Sumatra Adası. Adanın bir kısmı Açe Eyaleti olarak geçiyor. Depremde, Açe eyaletinin başkenti Banda Açe'de yaşayanların en az dörtte biri öldü. Bir hafta öncesine kadar nüfusu 350 bin olan şehirde su yok, elektrik yok, yiyecek sıkıntısı var, benzin ve gaz kuyruğu var.
Sumatra sadece depremle Türkiye gündemine gelmiş bir yer değil. Güney Asya depreminden en büyük zararı gören Sumatra Adası ile Türk halkı arasında çok güçlü tarihsel bağlar var. Sumatra Adası'nın kuzeyinde 20. yüzyıl başlarına kadar hüküm süren Müslüman Açe Sultanlığı, 16. yüzyılda Portekiz istilasına karşı koymak için Osmanlı İmparatorluğu'ndan destek istemişti. Açe Sultanlığı, Osmanlı'dan 1900'lü yıllara kadar pekçok kez yardım almış, 19. yüzyılda da Osmanlı idaresi altına girmek için girişimde bulunmuştu. Ancak Osmanlı Devleti Avrupa ile ilişkisini bozmamak için Açe'nin bu isteğine olumlu cevap veremedi.
Endonezya çevresindeki adalarda yaşayan ve yirmi yıldan bu yanadır bağımsızlık mücadelesi veren Açeliler bölgeye gelen Türkler sayesinde, geleneksel dinlerini terk edip Müslüman olmuş bir halk. İkinci Selim, gönderdiği fermanda, Sumatra Adası'nın kuzeyinde yaşayan Açeli Müslümanları kendi tebaası olarak kabul etmiş. Açeli dinadamları, bugün bile, İkinci Selim'in kendilerine gönderdiği fermanı Cuma hutbelerinde okuyup İstanbul'daki artık varolmayan halifeye bağlılıklarını sunuyorlar. Açe Eyaleti, sahip olduğu petrol ve gaz yatakları yüzünden Endonezya için hayati öneme sahip bir bölge. Kendilerini Endonezyalı olarak görmeyen Açeliler kendi başlarına yaşama mücadelesi veriyor. Açe'de yaklaşık 20 aydır temel hak ve özgürlükler askıda. Açe halkı gördükleri her Türk'e, 'Bizler Osmanlı soyundanız; Açe'de hâlâ izleriniz duruyor' diyor.
'Sultanım Açe sizin toprağınızdır'
Kanuni zamanında İslam'ı seçen Açe hükümdarı İstanbul'a bir elçi göndererek Portekizlilerin işgaline karşı Padişah'tan yardım ister. Kanuni, Sokulu Mehmet Paşa'ya 'Sultanım, şu andan itibaren Açe sizin toprağınızdır, gereğini yapınız' der. 2.Selim (1566-1574) 22 parçadan oluşan bir filoyu, asker, teknik eleman ve malzeme ile birlikte 1568 senesinde Sumatra seferi adı ile gönderir. Portekiz' e de haber göndererek Açe'nin kendi korumasında olduğun söyler. Hollanda'nın işgaline kadar Açe bir Osmanlı toprağı olarak kalır.
Yeni Şafak
