MEB, Türkiye'de eğitimin son 20 yılını kitaplaştırdı

 “Türkiye’de Eğitimin 20 Yılı: 2000-2019” başlıklı kitapta 2000 ile 2019 yılları arasında eğitimde yaşanan dönüşüm, eğitim göstergeleri üzerinden incelendi.

MEB’in örgün eğitim istatistikleri ve verileri kullanılarak hazırlanan kitaptaki göstergeler; eğitime erişim göstergeleri, yatırıma dayalı göstergeler ve eğitim performansı göstergeleri olmak üzere üç ana başlıkta toplandı. Bu başlıklarda Türkiye genelinde incelenen değişimler, kitabın sonunda il düzeyinde de değerlendirildi ve 81 ilde yapılan iyileştirmelerin sonuçları, ayrı ayrı sunuldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın takdim yazısını da içeren kitap, 2000’li yıllardan bu yana eğitime erişimi yaygınlaştırmak ve eğitim sisteminin performansını artırmak amacıyla atılan adımların sonuçlarını göstermesi açısından bir başvuru kaynağı olacak. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan 'Türkiye'de Eğitimin 20 Yılı: 2000-2019' kitabına takdim yazısı yazdı. 

12 Eylül 1980 ve 28 Şubat 1997 askeri darbe müdahaleleri dolayısıyla Türkiye'de eğitimin demokratik işleyişi sekteye uğradığını belirten Erdoğan, "Eğitim sisteminin normalleşmesi maalesef ötelenmiştir. Üniversite giriş sisteminde uygulanan katsayı ile kampüslerde uygulanan başörtüsü yasağı gibi uygulamalar, Türkiye’deki eğitim politikalarının toplumsal meşruiyetini iyice azaltmıştı" dedi. 

'BÜYÜK MÜCADELE VERDİK'

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2000'li yılların başında iktidara geldiklerinde önlerinde iki büyük zorluk olduğunu belirterek, "Hem eğitim sisteminin örselenen toplumsal meşruiyetini restore etmemiz gerekiyordu hem de eğitime ilişkin tüm alanlarda iyileştirmeler yapmamız gerekiyordu. Böylece iktidara geldiğimiz günden itibaren hem eğitim sisteminin demokratikleşmesi hem de tüm alanları itibarıyla eğitimin iyileştirilmesi için büyük bir mücadele verdik. Bir yandan söz konusu anti-demokratik müdahaleleri doğuran vesayetçi yapılara karşı büyük bir mücadele verdik ve demokratik bir çerçevede eğitim sistemini normalleştirdik. Böylece eğitimdeki yasakçı ve müdahaleci zihniyete son verdik" dedi. 

'EĞİTİM KALİTESİNİ ARTIRDIK'

En çok kaynağı hep eğitime ayırdıklarını ve eğitimin tüm alanlarında toptan seferberlik yaptıklarını kaydeden Erdoğan, yazısında şunları kaydetti: 

"Zira Türkiye'nin en büyük sermayesinin dinamik genç nüfusu olduğunu düşündüğümüz için eğitimden beklentilerimiz hep çok yüksek oldu. Bu çerçevede, Cumhuriyet tarihinde eşi ve benzeri görülmemiş bir atılım gerçekleştirdik. Eğitim sistemlerinde iyileştirmeler yapmak zaman ve sabır isteyen bir süreçtir. Bugüne kadar yaptığımız büyük yatırımların sonuçlarını görmeye başlamak bizi ziyadesiyle sevindirmektedir. Bu çerçevede hazırlanan 'Türkiye'de Eğitimin 20 Yılı' (2000-2019) başlıklı bu kitapta ayrıntılı göreceğiniz üzere, Türkiye'de son 20 yılda eğitimin tüm alanlarında bir iyileşme gerçekleştirdik. Daha önemlisi, bu süreçte eğitim kalitesini de artırdık. Artık Türkiye başta OECD ülkeleri olmak üzere diğer gelişmiş ülkelerle rekabet edebilir düzeye erişmiştir. Elbette ki biz Türkiye'nin daha da gelişmesini arzu ediyoruz ve eğitimden beklentilerimizi daha da artırmak durumundayız. Her halükarda bundan sonraki gelişim alanlarının tespit edilebilmesi için bugüne kadarki iyileşmelerin incelenmesi oldukça önemlidir."

Millî Eğitim Bakanı Mahmut Özer, değerlendirmesinde “Bugün gelinen noktada eğitim sisteminin kalitesini artırmak için tüm göstergeleri izlemeye ve gelişim alanlarını tespit etmeye devam ediyoruz. Bu çalışmada, Türkiye’de eğitimin son 20 yıldaki gelişimini somut göstergeler aracılığıyla değerlendirmeyi ve kamuoyu ile paylaşmayı amaçladık. Çalışma, Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın öncülüğünde Türkiye’de eğitim hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve eğitimin kalitesinin artırılması için 2000’li yıllar sonrasında devasa adımlar atıldığını ve bunların göstergelere nasıl olumlu yansıdığını açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu çerçevede tüm yurt sathında yeni okullar ve derslikler yapılmış, öğretmen sayımız ise ilköğretimde iki, ortaöğretimde ise üç katına çıkarılmıştır. Üstelik bu iyileştirmeler belirli bir eğitim kademesi ile sınırlı kalmamış, okul öncesinden ortaöğretim sonuna kadar tüm eğitim kademelerinde eş zamanlı gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda bu kitap çalışmasının eğitimdeki iyileştirmeleri ve gelişim alanlarını değerlendirme açısından bir başvuru kaynağı olmasını temenni ediyor, kitabın hazırlanmasında emek veren çalışma arkadaşlarıma teşekkür ediyorum.” ifadelerini kullandı.

EĞİTİME ERİŞİM GÖSTERGELERİ 

Kitapta eğitime erişim göstergeleri altında, farklı eğitim kademelerinde okullaşma oranlarının yıllar içindeki değişimi incelendi. Bu incelemede kız ve erkek öğrencilerin okullaşma oranlarındaki iyileşme de ayrı ayrı gösterildi. Benzer şekilde yıllar içinde farklı kademelerde öğretmen, öğrenci, derslik ve okul sayılarındaki değişime dair bilgi verildi. Artan öğretmen ve derslik sayılarıyla birlikte öğretmen başına düşen öğrenci sayılarındaki azalmalar ve yıllar içinde OECD ortalamalarına yaklaşılmasını sağlayan iyileştirmeler değerlendirildi. 2012 yılı itibarıyla uygulanan 4+4+4 eğitim sistemi ile birlikte ortaöğretimin zorunlu eğitim kapsamına alınmasının bu eğitim kademesindeki okullaşmaya sağladığı katkı da gösterildi. 2000 yılında yüzde 44 olan ortaöğretim okullaşma oranının yüzde 88’lere çıkışı, veriler ışığında belirtildi.

YATIRIMI DAİR GÖSTERGELER 

Yatırıma dair göstergeler başlığında, MEB bütçesinin yıllara göre değişimi çeşitli ölçütlerle birlikte değerlendirildi. Artan öğrenci sayısı dikkate alınarak öğrenci başına MEB bütçesi ve yatırım bütçelerindeki değişimler gösterildi. Ayrıca kitapta burslu öğrenci sayısı ve pansiyonlu okulların kapasitesindeki önemli artışlar ayrıntılarıyla incelendi. Son olarak 2003 yılından bu yana ücretsiz basılarak öğrencilere ulaştırılan kitap sayılarında yaşanan değişime yer verildi.

EĞİTİM PERFORMANSI GÖSTERGELERİ 

Eğitim performansına dair göstergelerde ise Türkiye’nin uzun süredir katılım gösterdiği Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) ve Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması (TIMSS) kapsamındaki performansı dikkate alındı. Kitapta Türkiye’nin bu çalışmalardaki ortalama puan değişiminin yanı sıra alt yeterlik ve üst yeterlik düzeylerindeki öğrenci oranlarında görülen değişim de ele alındı.

İL DÜZEYİNDE İNCELEMELER 

Kitabın son bölümünde ise eğitimdeki iyileştirmeler bu kez iller düzeyinde incelendi. Son yirmi yılda Türkiye geneline yayılan iyileştirmelerin iller düzeyinde nasıl gerçekleştiğine dair ayrıntılı bulgular sunuldu. İller düzeyinde yapılan incelemede öğrenci, öğretmen ve derslik sayılarındaki değişimle birlikte öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayılarındaki değişim de değerlendirildi.

2000’li yılların başında dikkate alınan göstergeler açısından dezavantajlı konumda bulunan illerde 2019 yılı itibarıyla yaşanan iyileştirmeler gösterildi. Örneğin 2006 yılında ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı 51 olan İstanbul’da 2019 yılı itibarıyla bu sayının 30’a; yine 2006’da Ağrı’da 42 olan öğretmen başına düşen öğrenci sayısının 2019’da 16’ya düştüğü görülmektedir.

Türkiye'de Eğitimin 20 Yılı kitabının PDF'sine ulaşmak için tıklayınız.