Randevu ile Cuma namazı kılınması önerisi

Yeni tip koronavirüs önlemleri kapsamında bir süredir camilerde cemaat ile beraber namaz kılınamıyor. Yayılma tehlikesi ortadan kalkıncaya kadar cuma namazı başta olmak üzere cami ve mescitlerde cemaatle namaza ara verildi.

Salgın şartlarında Cuma namazı kılabilmek için Hakyol Vakfı'ndan yeni bir öneri  geldi.

OLAĞANÜSTÜ SALGIN ŞARTLARINDA RANDEVU İLE CUMA NAMAZI KILINMASI İÇİN BİR ÖNERİ

I. Giriş

Cuma namazı dinimizdeki en önemli ibadetlerden birisidir. COVİD-19 virüsünün yayılmasını önlemek için sekiz haftadır Cuma namazı kılınamamaktadır. Müslümanlar bir taraftan virüse bulaşmamak için azami gayret ederken diğer taraftan da önemli bir sınav vermektedir.

Buna benzer durumların gelecekte de tekrarlanması ihtimal dâhilindedir. Bu gibi durumlarda Cuma namazını ara vermeden eda etmek için alternatif yöntemlerin belirlenmesi elzemdir. Uygulanabilir usuller Dünya Müslümanları için de örnek teşkil edecektir. Aksi takdirde Cuma Namazını kılmamak olağan hale gelecek ve virüs sonrası toplumsal/kamusal yaşamda bunun negatif etkileri ortaya çıkacaktır.

Burada önerilen yöntem kısaca; Covid-19 ile mücadelede en temel ilkelerden birisi olan sosyal mesafenin korunması amacı ile herkesin aynı anda camilerde namaz kılma yerine herkesin, önceden randevu usulüyle belirlenen camide ve belirlenen saatte tedbirli bir şekilde namaz kılmasının sağlanması esasına dayanmaktadır.

Bu sistem; vatandaşın tapu, nüfus cüzdanı, sürücü belgesi, pasaport, kimlik, hastane gibi hizmetlerden yararlanma süreçlerinde uygulanan randevu sistemine benzer bir sistemin Cuma namazı kılınmasına da uyarlanması ve uygulanmasından ibarettir.

II. Hazırlık

A. Sistemin Kurgulanması

MERNİS/E-Devlet tabanlı randevu sistemi ile Cuma Namazı kılınması için gerekli görevlendirmeler ve sistemler kurgulanmalıdır. Sistemin il ve ilçelerdeki işleyişinden müftülükler, camilerdeki işleyişinden imamlar sorumlu olabilir. İhtiyaç halinde Kur’an-ı Kerim kursu hocaları da camilerde namaz kıldırmak üzere görevlendirilmelidir. Görevlendirilen sorumlular, tüm hazırlık, uygulama ve denetleme süreçlerinde yetki alanlarında sevk idare ve kontrol görevlerinde bulunmalıdır.

Müftülükler sosyal mesafe kuralını dikkate alarak kendilerine bağlı camilerin kapasitesini ve Cuma namazı kılınacak camileri belirlemelidir. E-Devlet ve MERNİS sistemleri üzerinden hangi mahallede oturanların hangi camide namaz kılabileceği tespit edilmelidir. Mesleği gereği iş yeri civarında olması gerekenler ya da yeni dönem şartları çerçevesinde farklı adreste bulunacak şahısların Cuma namazı kılacakları cami adresleri de aynı randevu sistemi ile belirlenmelidir.

B. Eğitim

Sistemin işleyişinde görev alacak tüm görevliler –müftü, imam, müezzin, kolluk kuvveti- eğitime tabi tutulmalıdır. Öncelikle internet üzerinden uzaktan eğitimler verilmeli, gerekli olması halinde müftülerin nezaretinde camilerde sosyal mesafe korunarak ve maske/eldiven/çorap giyilerek tatbikatlar yapılmalıdır.

C. Duyuru/İlan

Diyanet İşleri Başkanlığı, salgın hastalık durumlarında Cuma namazı kılma rehberi yayımlamalıdır. Randevu alma sistemi, namazın nasıl kılınacağı, hutbenin nasıl okunacağı, namaza giriş ve çıkışların nasıl olacağı vb. konularda rehberde detaylı bilgiler yer almalıdır. Camide uyulması gereken ilkeler açıklanmalı ve buna uymayanlara sistem üzerinden tekrar randevu verilmeyeceği açıkça ifade edilmelidir. Cuma Namazı kılma rehberi e-devlet üzerinden ve yazılı, görsel, sosyal medya kanallarından paylaşılmalı, afiş halinde basılıp her caminin giriş panolarına asılmalıdır.

Her pazartesi günü, Cuma namazı kılınacak caminin açık adresi, o camide kaç defa Cuma namazı kılınacağı, kapasitesi ve ilgili görevliler belirlenmelidir. Her imam Cuma günü hangi saat diliminde namaz kıldıracağını bilmeli ve en az yarım saat önce camide göreve hazır olmalıdır.

D. Randevuların alınması

MERNİS/E-Devlet, salgın süresince Cuma namazı kılmak isteyenler için web üzerinden randevu sistemini geliştirmelidir. Cuma namazı kılmak isteyen Müslüman erkekler randevu sistemine girerek ev veya işyerine en yakın camiyi seçerek kendisi için uygun olan saate randevu almalıdır. Kurulacak sistemde aşağıdaki bileşenlerin yer alması önerilmektedir:

- Görevli/imam yetkili olduğu camide 2 metre sosyal mesafe kuralına uyularak kaç kişinin aynı anda namaz kılacağını belirlemeli ve müftülüğe bildirmelidir.

- Randevu almak isteyen, sisteme TC kimlik numarası ile girmeli ve kişinin kimliği yetkililer tarafından MERNİS (Nüfus Genel Müdürlüğü Vatandaş Bilgi Sistemi) üzerinden doğrulanmalıdır.

- Sistemde belirlenen zaman dilimleri için randevu açılmalı ve vatandaşlara ilan edilmelidir.

- Bir oturumda kaç kişinin namaz kılacağı belli olduğundan o kişi sayısına ulaşılınca o oturum kapatılmalı ve randevu alamayan cemaat diğer oturumlardan randevu almalıdır.

- Tüm oturumların dolu olması durumunda vatandaşlar müftülüğe müracaat etmelidir. Müftülük bu durumlar için sisteme ilave cami ya da alan tanımlayabilmelidir.

- Her hafta randevu sistemi en baştan tekrar çalıştırılmalıdır. Böylece randevu alıp namaza gitmeyenler yerleri lüzumsuz işgal etmemelidir.

- Randevu alanlar, camiye geldiklerinde TC kimlik ile randevu numarasını/kodunu göstererek kapıdaki görevlinin kontrolü ile girmelidir. Girişlerde yığılma olmaması için gerekli düzenleme yapılmalıdır.

- Randevu sisteminde yaşlılara öncelik verilmeli ve 65 yaşın üzerinde olup namaz kılmak isteyenler yanlarında birer refakatçi getirebilmelidir. Engelli vatandaşlara randevu verilmesi konusu ayrıca değerlendirilmelidir.

- Diyanetin hafta başında belirleyeceği Cuma namazı tanımlaması ile hangi camide kaç oturum olacağı, kaç tane imama ihtiyaç olacağı belli olacaktır. Müftülük bu bilgi doğrultusunda ilgili görevlileri belirlemeli ve atamalıdır.

III. Uygulama

Bu yöntemin işleyebilmesi için aşağıdaki ilkeler benimsenmelidir. Her camide caminin imam ve müezzini Cuma namazı vakti boyunca kendilerine verilen görevleri aksatmadan ve taviz vermeden yürütmelidir. Bu ilkeler randevu almak için internete girenlere okutulmalı ve her maddesini okuduktan sonra randevu sayfasına geçilmelidir.

A. Uygulama İlkeleri

1- Herkes camiye MERNİS/E-Devlet üzerinden randevu alarak gelmelidir. Randevu almadan gelen kişi camiye kabul edilmemelidir.

2- Randevu sistemi herkesin evi veya işyerine yakın camide namaz kılacağı şekilde ayarlanmalıdır.

3- Vatandaşların camiye mümkünse özel araçlarıyla veya yürürken sosyal mesafeyi koruyarak gelmeleri talep edilmelidir.

4- Cami içi namaza durulacak/kılınacak alanlar arasına 2 metre mesafe konularak işaretlenip (temizlenebilir boya ya da bant ile) önce gelenin en önden başlayarak durması /kılması sağlanmalıdır.

5- Camiye girişte ateş kontrolü yapılmalı, ateşi yüksek olanlar camiye kabul edilmemelidir.

6- Camiye girişte maske kontrolü yapılmalı maskesi olmayanlar camiye alınmamalı, gerekirse maske dağıtımı yapılmalıdır.

7- Cemaatin sosyal mesafeyi koruması ve birbiri ile temas etmemesine özen gösterilmelidir. Bu,  özenli bir şekilde takip edilmelidir.

8- Namaz öncesinde, sırasında ve sonrasında, hem cemaat hem de görevliler kesinlikle 2 metre sosyal mesafeyi bozmamalıdır.

9- Cemaat abdestini evinde alarak gelmelidir. Tuvaletler kullanılmamalıdır.

10- Tüm cemaat maskeli ve çoraplı olarak camiye gelmelidir.

11- Cemaat cami içerisinde işaretli yere oturmalı ve namazını orada eda etmelidir.

12- Caminin tüm girişleri ve kapıları önceden açılmalı ve Cuma zamanı boyunca hiç kapatılmamalıdır.

13- Cemaatin kapı ve pencere kolları gibi fiziki yerlere temas etmemesi istenmelidir. Sıcak zamanlarda kapı ve pencereler önceden açık tutulmalıdır.

14- Cemaatin birbiri ile temas etmemesi ve yakından selamlaşmaması için uyarılar yapılmalıdır.

15- Camilerde Cuma günü bağış sadaka toplanmamalıdır. Seyyar satıcı, dilenci, ihtiyaç sahipleri vb. kimselere müsaade edilmemelidir.

16- Cuma namazının sadece farz olan iki rekâtı kılınmalıdır. Namazın diğer rekâtları evde tamamlanmalıdır.

17- İmam veya müezzin (onlar da münavebeli olarak görev yapabilirler) bir sonraki namaz oturumu başlamadan caminin temas noktalarını dezenfekte etmelidir.

B. Giriş ve Çıkış

Cemaat namazdan 10 dakika önce içeriye kabul edilmelidir.  Camiye ilk giren vatandaş en ön sıradaki oturma mahalline (işaretli yere) oturmalıdır. Daha sonra gelenler sıra ile oturmalıdır. Namaz bittikten sonra en arkadaki cemaatten başlayarak 2 metre esası korunarak camiden çıkışlar sağlanmalıdır. Tüm ayakkabılar torba içinde muhafaza edilerek şahısların yanında olmalı, vatandaş ayakkabısını aramamalıdır. Çekecek vb. gibi temas sağlayacak unsurlar ortamdan kaldırılmalıdır. Giriş ve çıkışlarda kesinlikle el teması olmamalıdır. Görevliye kimlik verilmemeli, uzaktan sadece TC kimlik numarası söylenmeli ve davet numarası gösterilmelidir. Güvenlik görevlileri ve gönüllü görevliler, çıkışlarda düzenin sağlanmasında cami görevlilerine yardımcı olmalıdır.

C. Namaz ve Hutbe

Camilerin kapasitesi, namaz kılma süresi ve namaz vakitleri göz önüne alınarak münavebeli Cuma namazı kılınmalıdır. Cuma namazı öğle namazı vakti ile başlayacak ve cemaatin durumuna göre ikindi namazından yarım saat öncesine kadar Diyanetin o hafta belirlediği sürede (mesela her 30 dakikada bir) tekrarlanacaktır. Örneğin bir Cuma namazı toplamda hutbe dâhil 5 dakika sürecek ise; 10 dakika öncesinde, 10 dakika sonrasında caminin tekrar müsait olması için verilirse toplam 30 dakikada bir namaz eda edilebilecektir.

Diyanet işleri başkanlığı namaz sırasında okunacak olan dualar, hutbe konusu, salavatlar, tesbihat vb. konuları dikkate alarak Cuma namazı için gerekli asgari ve azami süreyi 5-10 dakika olarak belirlemelidir. Hutbelerin sadece farz olan kısımları icra edilmeli ve çok kısa tutulmalıdır.

1. Grup 13:30-14:00 arasında, 2. Grup 14:00-14:30 arasında, 3. Grup 14:30-15:00 arasında 4. Grup 15:00-15:30 arasında, 5. Grup 15:30-16:00 arasında Cuma namazını eda edebilir. Bu sürelere giriş ve çıkış da dâhildir. Namaz süreleri uzmanlarca net bir şekilde belirlenmelidir.

Tüm Türkiye’de Cuma namazı aynı sürede eda edilmelidir. Aynı sureler tilavet edilmeli, aynı dualar yapılmalı ve aynı hutbe okunmalıdır. Tekrar eden namazlarda da aynı süre içerisinde namaz başlamalı ve bitirilmelidir. Vatandaşlar namaz vaktinden 10 dakika önce camiye kabul edilmelidir. Namaz kıldıktan sonra 10 ya da 15 dakika camiye kimse alınmamalıdır. Her bir Cuma namazı randevusu ayrı bir imam tarafından kıldırılmalı, ilk oturum caminin görevli imamı tarafından kıldırılmalıdır. Müezzin ise giriş ve çıkışlarda imama destek olma görevini yürütmelidir. Her camide söz konusu namaz için görevlendirilen imamın zamanında gelememesi ihtimali olur ise caminin resmi müezzini o namazı kıldırmalıdır. Bunun için en son oturuma kadar müezzin kendi Cuma namazını kılmamalıdır. Resmi Müezzin olmayan yerler için imamet görevini yapmak üzere yedek görevliler atanmalıdır.

D. Düzen/Güvenliğin Sağlanması

Devletin kolluk kuvvetleri imam ve müezzinlere destek olmak ve cemaatin kurallara uymasını temin etmek üzere görevlendirilmelidir. Caminin kapasitesine ve ihtiyaca göre yeterli güvenlik görevlisi bulundurulmalıdır. Güvenlik görevlilerine Cuma namazı organizasyonu konusunda eğitim verilmeli, cami görevlileri ile koordinasyonları sağlanmalıdır. Güvenlik görevlileri de maske ve eldivenli olarak görevlerini yürütmelidir. Camilerde güvenlik görevlilerinin bulundurulması olası düzensizliklerin önlenmesine katkı sunacaktır.

IV. Sürdürülebilirlik

A. Denetim

Müftüler, yardımcıları ve müfettişler her hafta farklı bir camide namazı eda ederek denetimleri gerçekleştirmelidir. Uygun olmayan durumlar için tedbir alınması sağlanmalıdır. Denetçiler namaz başlamadan 1 saat öncesinde camilerde bulunmalı, caminin namaza hazır olmasını denetlemelidirler. Namaz sırasında ve sonrasında ise kuralların uygulanmasının denetimini yürütmelidirler. Görevini ihmal eden imam hatip, müezzin kayyım ve güvenlik görevlileri uyarılmalı ve gereken tedbirler alınmalıdır.

B. Geri Bildirim & Çözüm Sistemi

Bu sistem dâhilinde namaz kılıp bir aksaklık fark eden, iyileştirme önerisi bulunan herkesin rahatlıkla geri bildirimde bulunabileceği bir geri bildirim sistemi oluşturularak aksaklıkların gözden kaçmaması, erkenden fark edilerek uygun çözüm yolları bulunması sağlanmalıdır. Geri bildirim sisteminde sorunların tasniflenmesi, ilgili birimlere yönlendirilmesi, kontrolünün yapılması ve başvuran kişiye geri dönüşte bulunulması ayarlanmalıdır.

V. Dünya Müslümanlarına Sistemin İhraç Edilmesi

Sistem başarıyla uygulanıp var olan aksaklıklar da geri bildirim ve çözüm sistemiyle çözüme kavuşturulduktan sonra dünya Müslümanlarına ihtiyaç duydukları bu hayati proje aktarılabilecektir. Bu gibi durumların ilerleyen zamanlarda tekrarlanması durumunda Müslümanların ellerinde başarıyla uyguladıkları hazır bir proje olarak bulunacaktır.

VI. Sonuç

Cuma namazı hepimizin ve ona ihtiyacımız var. Vatandaşlar, müezzinler, imam hatipler, müftülük personeli, müftüler, Diyanet işleri personeli, ulema heyeti, Diyanet İşleri Başkanımız ve Başkan' ımız el ele verip bu sorunun üstesinden gelebiliriz. Önerilen sistem alışık olmadığımız şartları içeriyor gibi görünse de bir kere yapıldığında hiç sorunsuz yürütülebilecektir. Tek şartı süreçteki görevlilerin bu tedbir kurallarını sağduyulu bir şekilde uygulaması olacaktır. Cuma namazı için buna değer diye düşünüyoruz.

Gayret bizden, tevfik Allah’tandır (C.C.).