Prof. Dr. Mahmut Gazi Yaşargil, beyinde bir bölgeye verildi

İsviçre'nin Zürih kentinde düzenlenen Dünya Beyin Cerrahi Akademisi (WANS) İşbirliği Konferansı kapsamında Türk bilim insanı ve "Yüzyılın Beyin Cerrahı" Mahmut Gazi Yaşargil için "Yaşargil 100. Yıl Dönümü Sempozyumu" etkinliği yapıldı.

Etkinliğe Türkiye'nin Zürih Başkonsolosu Büyükelçi Fazlı Çorman, Yeditepe Üniversite Hastaneleri Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Uğur Türe, Yaşargil'in eşi Dianne Yaşargil, Zürih Üniversitesi Hastanesi Beyin Cerrahisi Bölümü Direktörü Prof. Dr. Luca Regli, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker, Dünya Beyin Cerrahi Akademisi Başkanı Prof. Dr. Imad Kanaan ve birçok davetli katıldı.

Prof. Dr. Türe, milattan önce 335-280 yıllarında yaşayan Kadıköylü Herofilus’tan sonra ülkemizin yetiştirdiği en önemli bilim insanlarından birinin Yaşargil olduğunu söyledi.

YAŞARGİL'İN ADI BEYİNDE BİR BÖLGEYE VERİLDİ

Türe, beyinde anatomik olarak her noktaya isim verildiğini ve yalnızca bir bölgenin isimsiz kaldığını kaydederek, bu noktanın artık "Yaşargil"in adı ile anılacağını ifade etti.

Prof. Dr. Türe "Journal of Neurosurgery" adlı dergide Nisan 2025'te yayımlanan makalesinde beynin alt bölümünde bulunan ve çok önemli yapısı nedeniyle Yaşargil tarafından "isimsiz beyin oluğu" olarak nitelendirilen bir noktayı "Yaşargil Sulcus" olarak isimlendirmişti. Zürih’teki sempozyumda buna işaret eden Türe, “Yaşargil Sulcus” adının değerli bilim adamının adını sonsuza kadar yaşatacağını belirtti.

TÜBA Başkanı Şeker de konuşmasında Yaşargil'in geçmişte anatomiye ilişkin sözlerine atıfta bulunarak, iyi bir cerrahın, aynı zamanda iyi bir anatomist olması gerektiği ve anatomi olmadan cerrahinin yapılamayacağını ifade etti.

Şeker, Yaşargil'in temel tıp bilimlerine önem verdiğini vurgulayarak, sinir bilim ve anatomi alanında kongrelere katılıp genç temel bilimcileri de desteklediğini anlattı.

Başkonsolos Çorman da etkinlik kapsamında düzenlenen gala yemeğinde yaptığı konuşmada, Yaşargil'in 100. doğum gününü kutlamak için bu etkinliğin düzenlendiğini ancak elleri ve zihniyle beyin ve sinir cerrahisinin temellerini şekillendiren Yaşargil'i anmak için toplandıklarını söyledi.

"YÜZYILIN BEYİN CERRAHI"

Çorman, bu yılın başlarında eşi ile Yaşargil'i ziyaret ettiğini, kariyerinden, göçmenlikten ve kültür farklarından bahsettiklerini anlatarak, "Profesör Yaşargil, dünya vatandaşı haline geldi ancak vatanını sevmeyi hiçbir zaman bırakmadı. Türkiye'yi nezaket ve faziletle temsil ederek, göç olayının bazen gerçekten olağanüstü şekilde sonuç verebildiğini kanıtladı. (Yaşargil) 'Yüzyılın Beyin Cerrahı' olarak adlandırıldı ve bizim için çok büyük bir milli gurur kaynağı olmaya devam ediyor." diye konuştu.

Türkiye'nin, olağanüstü katkılarından dolayı Yaşargil'i devlet nişanıyla ödüllendirdiğini hatırlatan Çorman, bu etkinliğin de katılımcılar tarafından dünya çapında bir öncü olarak kabul edildiğinin göstergesi olduğunu dile getirdi.

Çorman, bir Türkün bilim ve insanlık için öncü bir rol oynamasından ve bütün dünyada hayranlık duyulan biri olmasından büyük gurur duyduklarını vurgulayarak, "Dostlar, meslektaşlar ve hayranlar olarak bu dünyayı bulduğundan daha iyi bir hale getirerek terk eden kibar ve nazik bir ruha veda ediyoruz." dedi.

Sempozyum kapsamında mikro cerrahinin tarihine dair bilgiler verilerek, Yaşargil'in bu alana katkıları da aktarıldı. Mikro cerrahi alanında öncü isimler arasında yer alan Yaşargil, bu alanda birçok çalışma yaptı ve birçok kişi de onun çalışmalarından yararlandı.

PROF. DR. MAHMUT GAZİ YAŞARGİL

Yaşargil, 6 Temmuz 1925'te Diyarbakır'da dünyaya geldi ve aynı yıl ailesiyle birlikte Ankara'ya taşındı. 1943'te Ankara Atatürk Lisesi'nin klasik Latince bölümünden mezun olan Yaşargil, aynı yılın sonbaharında Almanya'daki Friedrich Schiller Üniversitesi'nde tıp eğitimine başladı.

Savaş koşulları nedeniyle eğitimini iki dönem sonra yarıda bırakıp 1945'te İsviçre'ye geçen Yaşargil, tıp eğitimini Basel Üniversitesi’nde tamamladı ve 1949'da mezun oldu.

Yaşargil, 1960'ta doçent, 1965'te profesör, 1973'te ise ordinaryüs profesör unvanını aldı. Zürih Üniversitesi’nde görev yaptığı 40 yıllık sürede alanında önemli yayınlar ve kitaplar hazırlayan Yaşargil, 1965–1966 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri’nde Vermont Üniversitesi’nde Prof. Dr. M.P.R. Donaghy ile birlikte çalışarak mikrovasküler cerrahiyi öğrendi.

1967’den itibaren, mikroteknik kullanarak beyin ve omurilik sıvı yollarının açılımını esas alan yeni bir cerrahi anlayış geliştiren Yaşargil, 1968–1993 yılları arasında kurduğu mikrocerrahi laboratuvarında dünyanın dört bir yanından gelen beyin cerrahlarına eğitim verdi.

Yaşargil, 1993'te Zürih Üniversitesi’ndeki görevinden emekli olarak, 1994'te Arkansas Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde profesör olarak göreve başladı. Yaşargil, 2013'ten itibaren Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı’nda Prof. Dr. Uğur Türe ile birlikte bilimsel çalışmalarını, derslerini ve konferanslarını sürdürdü.

Adına birçok çalışma yapılan ve Haziran 2024'te Prof. Dr. Uğur Türe’nin katkılarıyla ve dünya çapında önemli beyin cerrahlarının katılımıyla "Yaşargil Mikronöroşirürji Akademisi" kurulan Yaşargil, 10 Haziran 2025'te hayatını kaybetti.