Talat Paşa'nın ailesine TC sahip çıktı

Talat Paşa'nın ailesine Atatürk maaş bağlattı

Cumhuriyet yönetimi 1924 ve 1926 yıllarında çıkardığı iki yasayla, sözde Ermeni soykırımıyla suçlanan İttihatçı yakınlarına sahip çıktı.

İkinci yasa, 'Ermeni komiteleri tarafından şehit edilen ve Nemrut Mustafa Divanınca ölüme mahkum edilen Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Bey gibi şehitlerin ailelerine verilecek arazi ve emlak hakkında kanun'dur.

Emperyalizmin tetikçiliğini yapan Ermeniler tarafından şehit edilen İttihatçıların ve Nemrut Mustafa Divanı tarafından tehcir nedeniyle idama mahkum edilenlerin yakınlarına Cumhuriyet yönetimi 1924 ve 1926 yıllarında iki yasayla elini uzattı. Sözde Ermeni soykırımıyla suçlanan İttihatçı liderlere Atatürk sahip çıktı. İlk yasa, 'Ermenilerin şehit ettiği devlet adamlarının yakınlarına vatani hizmet tertibinden maaş verilmesine dair kanun'dur.

Ardahan Milletvekili Halit Paşa ve 98 arkadaşının, Ermeniler tarafından şehit edilen Talat Paşa'nın eşi ve kızkardeşine vatani hizmet tertibinden maaş bağlanmasına dair kanun teklifi Meclis'te görüşülürken tasarı değişikliğe uğradı. Halit Paşa, 5 Nisan 1340 (1924) günü yaptığı konuşmada tasarının kapsamının genişletilmesini istedi. Halit Paşa, 'Merhumun fikir ve mesai arkadaşlarından merhum Cemal Paşa, gayet aziz arkadaşımız olan Doktor Bahattin Şakir Bey, Trabzon eski Valisi Cemal Azmi Beyler vardır. Bunların ailelerinden yardıma ve merhamete muhtaç olanlarının dahi bu kapsama alınmasıyla Muvazenei Maliye Encümenince havalesini ve Encümenin de kapsamlı bir madde ile buraya gelmesini istirham ederim ve bunların kabulünü Yüksek Heyetinizden rica ediyorum' diye konuşur. (Türk Parlamento Tarihi, TBMM II. Dönem, 1923- 1927, TBMM Vakfı Yayınları, s. 506)
Görüşmelerden sonra tasarı kesinleşir ve 478 sayı ile yasalaşır. 'On üç kişiye vatan hizmeti tertibinden maaş tahsisi hakkında kanun' 13 Nisan 1340 (1924) günü çıkar.
Yasaya göre, Bahriye Nazırı Cemal Paşa'nın eşi Seniha Hanım'a 15, kızı Kamuran Hanım'a 5 (evleninceye kadar), oğulları Necdet ve Behçet Beylere 5'er (eğitimlerini tamamlayıncaya kadar), Talat Paşa'nın eşi Hayriye Hanım'a 25, kızkardeşi Hayriye Hanım'a 15, Dr. Bahattin Şakir'in eşi Cenan Hanım'a 15, oğulları Alp ve Celasin'e 5'er (eğitimlerini tamamlayıncaya kadar), Trabzon Mebusu şehit İzzet Bey'in eşi Afet Hanım'a 10, oğulları Abdullah ve Abdürrahman Beylere 5'er (eğitimlerini tamamlayıncaya kadar), Kütahya eski mebusu Haydar Bey'e 25 Lira maaş bağlanır.
Türkiye Cumhuriyeti yönetimi, soykırımla suçlanan İttihatçı liderlere böyle sahip çıkar ve bu son olmayacaktır.

İKİNCİ YASA

İkinci yasa, 'Ermeni komiteleri tarafından şehit edilen ve Nemrut Mustafa Divanınca ölüme mahkum edilenlerin ailelerine verilecek arazi ve emlak hakkında kanun'dur.
Denizli Milletvekili Haydar Rüştü Bey (Öktem) ve arkadaşları tarafından 16 Aralık 1341 (1925) tarihinde verilen ve Tasarı Komisyonuna havale edilen kanun teklifi, Komisyon tarafından görüşmeye değer bulunarak Muvazenei Maliye Komisyonuna havale edildi.
29 Mayıs 1926 tarihinde Meclis'e gelen ve tartışmaya açılan tasarıya, çok sayıda milletvekili teklife imza atarak destek verdi.
Teklifin birinci maddesinde 'Ermeniler tarafından siyasi maksatlarla şehit edilen Türk siyasi önderlerinin eş yahut çocuklarına Ermenilerden kalan mal ve mülklerden bir mesken verilir' denmektedir.
İkinci madde ise 'işbu meskenin kıymet ve mahiyetinin şehit edilen kişilerin en müreffeh zamanındaki hal ve şanı dikkate alınarak' takdir olunacağını öngörmektedir.

HER AİLE 20 BİN LİRA DEĞERİNDE TAŞINMAZ MAL

Komisyon, teklifi Hükümetten gelen tasarıyla birleştirerek genel kurula sundu. Tasarı hakkında İnönü Hükümeti'nin gerekçesinde şöyle deniliyor:
'Memleketimizin daima geleceğinin selametini ve milletimizin ilerleme ve yükselmesini ve saadetini emel ve hareket noktası kabul etmiş olmalarından dolayı suikaste maruz kalarak şehit edilen memleket ileri gelenlerinin, millete emanet edilen yetim ve dullarının çoğu halde şiddetli yoksulluk içinde oldukları görülmektedir. Büyük idealler arkasında nihayet hayatlarını feda eden yüksek şahsiyetlerin aile ve evlatlarının elemlerinin dindirilmesi için onları mükafatlandırmak benzerlerini yüreklendirir ve miletin şükran duygularını gösterir ve güçlendirir. Ek kanun tasarısı işte bu değerlendirme ile kaleme alınmıştır.' (Türk Parlamento Tarihi, TBMM II. Dönem, 1923- 1927, TBMM Vakfı Yayınları, s. 512)
Yasayla Ermenilerin öldürdüğü devlet büyükleri ile Nemrut Mustafa Divanınca ölüme mahkum edilen kahramanların geride kalan yakınlarına, 'milli emlaktan' taşınmaz mal verilmesi amaçlanmıştı. Ermenilerden kalan taşınmazların şehit aileleri üzerine tescilinde zengin fakir ayrımı yapılmayacak ve bu mallar 10 yıl süreyle satılamayacaktı. Bakanlar Kurulu kararıyla, her aileye 20 bin lira değerinde taşınmaz mal verileceği hükme bağlandı.
Yasa, 27 Haziran 1926 tarihinde 882 sayılı yasa olarak yürürlüğe girdi.