İki yeni atom altı parçacık tespit edildi
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda yapılan bir deneyde iki yeni atom altı parçacık tespit edildi. Deney ayrıca başka yeni bir atom altı parçacığına dair ipuçları veriyor.
Bugünlerde cinsiyet ayrımı tartışmalarıyla gündemde olan, 27 km’lik tünel çapıyla yüzyılın projesi olarak adlandırılan CERN Büyük Hadron Çarpıştırıcısı, her şeye rağmen keşiflerine tüm hızıyla devam ediyor. Son yapılan bir deneyde iki yeni baryon ve yeni bir parçacığa ait izler tespit edildi.
İki kuarkın bir araya gelmesiyle mezonlar, üç kuarkın bir araya gelmesiyle de baryonlar oluşur. Baryonlar, atom altı parçacıkların temelini oluşturan bileşenlerdir. Kuarklar ise altı farklı çeşide ve ilginç isimlendirmelere sahiptir: Yukarı, aşağı, charm, garip, en ve alt (up, down, charm, strange, top, bottom). Kuarkların bir araya gelmesiyle hadronlar (bileşik parçacıklar) oluşur ve kuarklardan meydana gelmiş bilinen en kararlı bileşenler de proton ve nötrondur.
Proton iki yukarı ve bir aşağı kuarktan meydana gelmektedir. Yeni bulunan parçacıklar ise alt kuark içererek farklılık gösteriyor. ?b(6097)+ olarak adlandırılan ilk parçacık bir alt ve iki yukarı kuarktan, ?b(6097)- olarak adlandırılan diğer parçacık ise bir alt ve iki aşağı kuarktan meydana geliyor.
CERN’de yapılan deneyde protonlar birbirleriyle çarpıştırılarak belirli seviyedeki parçacık çürüme hızları ölçülmüş. Grafiklerde anlık zıplamalar veya zirveler görülmesi, daha önceden karşılaşılmayan parçacıklar manasına gelecekti. Bilim adamları bunları tespit etmeyi başarmış.
Benzer parçacıklara Illinois’deki Fermilab’da yapılan deneylerde de rastlanmıştı. Ancak bu parçacıkların kütlesi yeni bulunanlardan daha düşüktü. CERN de keşfedilen alt baryonlar protonlardan altı kat daha yüksek kütleye sahipler. İsimlerindeki 6097 ibaresi sahip oldukları kütleyi milyon elektron volt ya da MeV cinsinden ifade ediyor. Bir protonun kütlesi ise 938 MeV.
Üçüncü parçacıkla ilgili olaraksa bilim adamları sadece bazı ipuçları elde edebildiler. Z sub c-(4100)olarak adlandırılan bu parçacık kararsız yapıda olup yalnızca yüksek enerjili patlamalar esnasında görülebiliyor. Acayip mezon olarak tanımlanan bu parçacık iki kuark ve iki anti-kuarktan meydana geliyor. Söz konusu parçacıkla ilgili elde edilen istatistiki veriler sınırlarının altında olduğundan “yeni bir parçacık bulundu” şeklinde açıklama yapılamıyor.
