İsveçlilerin de ataları Türk çıktı!

BURAK KILIÇ
Bring’in 1764’te yazdığı ‘Türkçe ile İsveççenin Benzerlikleri’ kitabındaki iddiaya göre İsveçlerin atası olarak bilinen Oden, gerçekte İskandinavya’ya Orta Asya’dan gelmiş bir Türk. Tarihçi Bring, İsveç destanlarında, beraberindeki Türklerle bugünkü anayurda gelen Oden’in hikâyesine dayandırdığı iddiasını Türkçe ile İsveççenin benzerliklerini ortaya koyarak güçlendiriyor.

1707-1787 yıllarında yaşayan ve yaptığı çalışmalardan dolayı asalet unvanı verilerek soyadı ‘Lagerbring’ olarak değiştirilen Profesör Bring, Vikingli kardeşlerimizle olan ortak yanlarımızı 200 kadar kelime üzerinde çarpıcı biçimde gösteriyor.

Araştırmacı Abdullah Gürgün, Bring’in kitabını Stockholm’deki Kraliyet Akademisinde bulup incelemiş. Orijinali 58 sayfa olan kitabı Türkçeye çevirip incelemek isteyen Gürgün, hayret verici bir durumla karşılaşmış. Zira gotik ve fraktur harflerle yazılan eserde, Osmanlıca, İngilizce, Almanca, Latince, İbranice, Grekçe ve İzlandaca dillerinden kelimeler kullanılmış. Gürgün, bunun üzerine İsveç Radyo ve Televizyon Müdürü Vibeke Bolinder ile arkeolog Björn Lindström’den yardım alarak eseri çevirebilmiş. Onun, Bring’in eserinde dikkatini çeken nokta ise, İskandinavya’ya geliş zamanının tartışmalı olduğunu belirtilen Oden’in, Asyalı ve Türk yoldaşlarıyla birlikte şimdiki yurduna geldiğinin kesin olması olmuş. Bring’in eserde kullandığı şu ifadeler Oden ve yoldaşlarının Türk olduğunu bir İsveçlinin söylemesi açısından hayli önemli: “Oden, Herwarar masalının 1. bölümünde Tirkiar (Türkler) ve Asiamen (Asyalılar) olarak tanıtılan adamların önderiydi. Burada anlatılan soy ağacında, Oden’in oğlunun adı Yngve Tirkia’dır. Bunu öne süren Sturlason (İsveçli ünlü destan yazarı), Oden’in çok mülkünün bulunduğu ve Tyrkland’dan (Türkiye) yolculuğunu ayrıntısıyla anlatır.”

Voy voy voy!

Bu tezden yola çıkan Gürgün, İskandinav mitolojisi ve İzlanda masalları ile yazar Sturlason’un Kral masallarını da inceleyerek hayli ilgi çekici bir kitap ortaya koyuyor. Örneğin bizim ‘ılık su’yumuza İsveçlilerin yerlileri olarak bilinen Lapların verdiği isim ‘İlikus’. Yine bir İskandinav dili Fince ile Türkçe arasındaki benzerlikler; sine-sen, olla-olmak, voy voy voy- vay vay vay gibi dikkat çekiyor. Finlandiya’nın Abo kentinin Fin dilindeki karşılığının ‘Turku’ olduğunu anlatan Abdullah Gürgün, Türkçe ve İsveççe bazı ortak kelimeleri de şöyle sıralıyor: ‘Gaur- gâvur (Türkçe Müslüman olmayan kastediliyor), ‘kaf-kafi’, ‘gierig- gayret’, ‘scharf- sarp’, ‘bocka- bükmek’, ‘zaerrer-zarar’, ‘germ-geri’

Bugün İsveç’teki Türkivagen’de (Türk Köyü) yaşayan Gürgün, son yıllarda ülkeye göç eden Türklerin dilinden İsveççeye geçen kelimelere de yer veriyor: ‘kalabalik- kalabalık’, ‘kal dolmar-lahana dolmaları’, ‘kiosk-köşk’, ‘kula-gülle’, ‘ger-ver’, ‘divan-divan’ Türkçenin de içinde bulunduğu Ural Altay dil ailesine mensup olan İsveççenin sondan ekli ve ses uyumlu bir dil olduğuna dikkat çeken Gürgün, “Aynı iki dilin, aradan geçen bunca zamanda bu kadar az ayrışması şaşırtıcı.” diyor. Gürgün’ün Kaynak Yayınları’ndan çıkan kitabında anlattığı benzerlikler uzun süre tartışılacağa benziyor.

Türk ‘Hakan’ları ünlü İsveçliler

Bizimle ilginç benzerlikler taşıyan İsveçlilerin çocuklarına Hakan ismini koymaları da ayrı bir dikkat çekici nokta. Zira bugün anne-babası İsveçli, Hakan ismine sahip olan yüzlerce İsveçli bulunuyor. Bu ismin İsveçlilerin kökeninde bulunduğunu belirten yazar Abdullah Gürgün, yakın tarihsel birlikteliğe işaret ediyor.

İsveçliler Hakan ismini asaletin sembolü olarak çocuklarına hiç çekinmeden veriyor. Hakan ismine sahip bazı İsveçliler ise şöyle: Hakan Mild, Hakan Hülten (futbolcu), Hakan Samuelsson (işadamı), Hakan Larsson (basketbolcu), Hakan Wennnerstrom (yazar).

İsveçlilerin atası Oden, Uygur Kralı Buku Tegin mi?

İsveç mitolojisinde Oden’in Hugin ‘Hafıza’ ve Munin ‘düşünen’ adlı iki kargası vardır. Hugin ne olduğunu Munin ise ne olacağını ifade eder. Oden’in diğer hayvanları ise Freke ve Gere adlı iki kurttur. Abdullah Gürgün, kitabında iki kargası ve iki kurdu olan Oden’in özelliklerinin Uygur Hakanı Buku Tegin’le olan benzerliğine dikkat çekiyor: “Türk destanlarında Buku Tegin’in de üç kargası olduğu söylenir. Kurt motifi ise Türk destanlarının vazgeçilmezidir. Yine Stockholm yakınlarındaki Birka antik kentinde yapılan kazılarda bulunan mezarlar Altaylarda bulunanlarla aynı özellikleri gösteriyordu.”