Fatih'in yargılandığı mahkeme binası

Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından restorasyonu tamamlanan Üsküdar Gülfem Hatun Mahallesi'nde bulunan tarihi bina, yarın törenle açılacak.

Halk arasında Fatih Sultan Mehmet'in Rum mimara uyguladığı haksız cezadan dolayı Kadı Hızır Çelebi tarafından yargılanıp mahkum edildiği rivayet edilen "Fatih'in Mahkemesi" binasının açılışı, İstanbul'un Fethi'nin 555. Yılı hatırasına gerçekleşecek.

Açılışta, Prof. Dr. Mehmet Akif Aydın, "Fatih'in Adalet ve Hukuk Anlayışı" konulu bir konferans verecek.

Binada, Fatih Sultan Mehmet Han'ın yayımladığı 13 ferman ve Üsküdar Belediyesi arşivlerinde bulunan 32 adet mahkeme kayıtlarının orijinalleri sergilenecek.

Kullanım hakkı Üsküdar Belediyesine ait binanın daha sonraki günlerde, sergi salonu olarak kullanılacağı ve çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapacağı bildirildi.

-"KIRMIZI TAŞ BİNA"-

Tarihi bilgilere göre binanın bulunduğu sokağın bugünkü adı tarihi kayıtlardaki gibi aynı, "Eski Mahkeme Sokak". Kırmızı taş bina, erken dönem Osmanlı mimarisinin özelliklerini taşıyor. Binanın hiçbir yerinde yapanı, inşa edildiği tarihi gösteren bir kitabe bulunmuyor.

Tarihçiler, Kadı Efendi'nin görev bölgesini dikkate alarak yaptıkları tespitlerden hareketle, mahkemeye yakın bir yerde yeniçerilerin kolluk beklemesinden dolayı buranın bir mahkeme binası olduğu kanaatindeler.

Son zamanlarda halıcı olarak kullanılan bina, Üsküdar Belediyesi tarafından kamulaştırıldı. 1. derece tarihi eser olarak tescil ettirildi ve şehir planlarına da tarihi eser olarak işlendi.

-FATİH NEDEN YARGILANMIŞTI?

Fatih Sultan Mehmet, mimarbaşı Atik Sinan'ı Fatih Camii'ni yapmakla görevlendirir. Fatih, Evliya Çelebi'nin "Seyahatnamesi"nde de yer alan hikayeye göre:

"Kutlu fethin sultanı şöhretine uygun bir cami beklemektedir. Ancak cami inşası tamamlanınca gördüğü yapı kendisini öfkelendirir. Atik Sinan'ı yanına çağırır ve mimar başını azarlar, 'Benim camimi niçin Ayasofya kadar yüksek etmeyip, bir Rum haracı değer sütunlarımı üçer arşın kesip Ayasofya'dan alçak ettin?' diye sorar.

Mimar başı da 'Padişahım İstanbul'da zelzele çok olur, yıkılmasın diye iki sütunu iki arşın kesip Ayasofya'dan alçak ettim' diye özür dileyince, Fatih, 'Özrü cürmünden şiddetlidir' diyerek mimarbaşının iki ellerini bileklerinden kestirir."

Atik Sinan daha sonra kadı efendiye başvurarak adalet ister ve görülen mahkeme sonunda Fatih Sultan Mehmet, mimar başının ailesine bakmakla görevlendirilir.