Akif ve Elmalılı'nın Kuran sözleşmesi!

''İstiklal Şairi'' Mehmet Akif ile Cumhuriyet dönemi din alimlerinden Elmalılı Hamdi Yazır'ın Kur'an-ı Kerim meali ve tefsiri için, Diyanet İşleri Başkanlığı ile ortak sözleşmeye imza attıkları ortaya çıktı.

Araştırmacı yazar Übeydullah Kısacık'ın ulaştığı, 10 Ekim 1925 tarihini taşıyan orijinal belge, ''Bir İstiklâl Aşığı Mehmet Akif'' kitabında yayımlandı.

Beyoğlu 4. Noteri'nde yapılan sözleşmede, Mehmet Akif ve Elmalılı Hamdi Yazır'ın yanı sıra Diyanet İşleri Riyaseti adına Aksekili Ahmed Hamdi Efendi'nin imzaları bulunuyor. Diyanet İşleri Başkanlığı'nca, Mehmet Akif ve Elmalılı Hamdi Yazır'a biner lirası peşin olmak üzere 6 bin lira ödeme yapılması taahhüt ediliyor.



Mehmet Akif'in aldığı parayı iade ederek yaptığı çalışmayı teslim etmediği, müsveddelerini vefatından önce yakın dostu Mehmet İhsan Efendi'ye verdiği rivayet ediliyor.

Mehmet Akif ile çıktıkları yolda çalışmasını tek başına tamamlayan Elmalılı Hamdi Yazır'ın ise hazırladığı Kuran'ı Kerim meali ve tefsiri, bu alandaki en geçerli eserlerden birisi olarak kabul ediliyor.

Yard. Doç. Dr. Anar'ın yorumu

Kitabın editörlüğünü yapan İstanbul Medeniyet Üniversitesi öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Turgay Anar, AA muhabirine yayımlanan belgeye ilişkin şunları söyledi:

''Akif, milletine önemli şiirler bırakmış bir şair olmasının yanı sıra dindar bir insan olmasıyla devrindeki diğer şairlerden ayrılır. Onun diniyle olan bu sımsıkı irtibatı, şair olarak da kendini farklı bir konumda görmesine sebep olmuş, bu iman gücüyle de her biri Türk edebiyatı için önemli kabul edilen şiirler yazabilmesini kolaylaştırmıştır. Okuyucuların orijinalini de görebileceği bu sözleşme metni, Akif'in Kur'an-ı Kerim ile ünsiyetini de göstermesi bakımında önemlidir.

Belgeyi gören yazarlar var, belgeden bahsedenler var ama belgenin orijinali ile yeni harflere çevrilmiş hali bizim kitapta var. Belgeyle Akif'in bir Kur'an meali çalışması yaptığı resmen ortaya çıkıyor. Bu belge resmi makamlarca tanzim edilmiştir. Akif, iyi niyetle belgeyi imzalamıştır ama dönemin hükümetleri, onun çevirdiği meali Türkçe Kur'an olarak topluma sunacakları endişesiyle Akif meali teslim etmemiştir. Yani anlaşmayı feshetmiştir.''

Sözleşmenin maddeleri

Mehmet Akif ve Elmalılı Hamdi Yazır'ın Diyanet İşleri Başkanlığı ile imzaladığı 3 sayfalık sözleşmenin maddeleri ise şöyle:

1- Kur'an-ı Kerim'in tercümesiyle muhtasar bir surette tefsirini Mehmet Akif Bey ile Hamdi Efendi deruhde etmişlerdir.

2- Riyaset-i müşarunileyha Hamdi Efendi ile Mehmet Akif Bey'den her birine altışar bin lira te'diye edecektir.

3- İşbu meblağın te'diyesi şu suretle olacaktır: Her birine biner liradan cem'an iki bin lirası peşin verilecek ve mütebaki miktar birinci cüz nihayetinde yüz seksen altışar, diğer cüzlerden beheri nihayetinde yüz altmış altışar lira verilmek suretiyle muksitan te'diye edilecektir.

4- Tarz-ı tahrir şekl-i atide olacaktır. Ayet ve ayat-ı kerime yazılarak altına meal-i şerifi ve bunu müteakip tefsir ve izah kısmı yazılacaktır.

5- Tefsir ve izah kısmında bervech-i ati nukat nazar-ı dikkate alınacaktır.

a) Ayat-ı kerime nisbetindeki münasebat

b) Esbab-ı nüzul

c) Kıraat 'Ki aşereyi tecavüz etmemek lazımdır.''

d) İktizasına göre terkib ve hükemanın izahat-ı lisaniyesi

e) İtikatça Ehl-i Sünnet mezhebine ve amelce Hanefi mezhebine riayet olunarak ayatın mütazammın olduğu ahkam-ı diniye, şer'iyye ve hukukiyye, ictimaiyye ve ahlakıyye işaret veya alakadar bulunduğu mübahis-i hikemiyye ve ilmiyeye müteallik izahat bilhassa tevhid ve tezkir-i meva'ıza müteallik ayatın mümkün mertebe basit izahı, alakadar ve yahut münasebattar olduğu bazı tarih-i İslam vukuatı.

f) ... müelliflerince yanlış veya tahrif yollu şeyler dermeyan edildiği görülebilen noktalarda tenbihat-ı muhtevi notlar.

g) İnde'l-iktiza nasih ve mensuh ve muhassas.

h) Baş tarafa mühim bir mukaddime tahririyle bunda hakikat-i Kuran'ın ve Kur'an'a müteallik mesail-i mühimmenin izahı

6- Peyderpey takarrür eden müsveddeler üçer nüsha olarak tebyiz edilerek biri Hamdi Efendi'de biri Akif Bey'de diğeri de riyaset namına heyet-i müşavere azasından Aksekili Hamdi Efendi'de bulunacaktır.

7- Müsveddelerin tebyiz ve inde'l-iktiza kütüphanelerden bazı eserlerin istinsah ettirilmesi için mumaileyhimin emrinde ücret-i maktu'a ile güzel yazılı bir yahut icab ederse iki zat istihdam olunacak ve bunlara takdir edilecek ücret riyasetten te'diye kılınacaktır.

8- İlk tab'ın Diyanet İşleri Riyaseti'nin hakkı olup on bin adet olarak güzel kağıda ve nefis bir surette tab ettirilecek ve fakat yüzde yirmisi müelliflere ait olacak ve tabın şeklini müellifler tayin edecektir.

9- Eser-i mezkurun esna-yı tabında formaların tashih ve tab'ına müteallik bütün iştigalat riyaset-i müşarunileyhaya aittir.

10- Sahifelerin istertopisi alınacak ve bila bedel müelliflere verilecektir.

11- Birinci tabından sonra hakkı tab yalnız müelliflere ait bulunduğu cihetle müellifler dilediği miktarda eser-i mezkuru tab edilecektir.

12- İş bu mukavelename iki nüsha olarak tanzim ve teati kılındı.