Netanyahu hükümeti dağılmanın eşiğinde: Haredi Yahudileri siyasi gerilimi tırmandırdı

• Haber7-ÖZEL

Netanyahu’nun başbakanlığında kurulan Ultra-Ortodoks (Haredi) Yahudileri Şas Partisi ve Birleşik Tevrat Yahudiliği 2022 yılından beri koalisyon ile hükümeti yönetirken zorunlu askerlik yasasının çıkmaması nedeniyle Netanyahu’yu hükümetten çekilmekle tehdit etti.

İsrail'de koalisyon hükümetinin ortağı Ultra-Ortodoks (Haredi) Şas Partisi, milletvekillerinin 11 Haziran'da yapılacak oylamada İsrail Meclisinin feshedilmesi lehine oy kullanacağını duyurdu.

Netanyahu hakkında çıkan yolsuzluk iddiaları, 7 Ekim 2023 yılında Hamas’ın İsrail’e saldırmasında güvenlik açığına neden olduğu gerekçesi ve savaşı bitirmemesi nedeniyle İsrail halkı tarafından tepkilerin odağı oldu.

HAREDİLER'DEN NETANYAHU'YA TEHDİT

İsrail Parlamentosu’nda Netanyahu krizi yaşanırken, geçtiğimiz Çarşamba günü koalisyonun kilit isimlerinden Ultra- Ortodokslar askerlik muafiyetine ilişkin yasanın kabul edilmemesi halinde hükümeti devirmeye ilişkin tehditlerde bulundu.

Yahudi erkeklerin 3 yıl zorunlu askerlik hizmeti ve sonrasında yedek askerlik görevi yapması gerekirken kadınlar ise iki yıl zorunlu askerlik görevi yapıyor.

ASKERE GİTMEKTENSE HAPSE GİRMEYİ GÖZE ALDILAR

Askere gitmemek için direnen ve askerlik yapmaktansa hapse girmeyi göze almayı kabul eden ultra-Ortodoksların yasa teklifi ülkeyi bir kez daha karıştırdı.  

İsrail toplumunun yaklaşık yüzde 13’ünü oluşturan ve siyasette güçlü isimlerden olan Ultra- Ortodokslar’ın askerlikten muaf olmaları İsrail halkını çileden çıkartarak halkı ikiye böldü.

1973 yılından bu yana İsrail tarihinin en büyük askeri seferberliğini başlatarak Gazze saldırıları için 360 binden fazla yedek askeri harekete geçirmiş ancak 2023 yılından bu yana devam eden saldırılar nedeniyle İsrailliler askeri görev için gelen çağrıları reddetmeye başlamışlardı.

Yedek görevi kabul etmeyen askerlerin sayısındaki düşüş nedeniyle İsrail ordusu hizmete devam edecek askerler için sosyal medyada işe alım yapmaya başlasa da yeterli olmadı.

MAHKEME VE HÜKÜMET ARASINDA MUAFİYET GERİLİMİ

İsrail’in kuruluşu 1948 yılında Yahudi akademisyenlerin sayılarındaki azalma nedeniyle askerlikten muaf olan Ultra-Ortodokslar yıllar içinde güçlü dini partiler nedeniyle binlerce sayıya ulaştı.

İsrail Yüksek Mahkemesi ise muafiyetlerin 2017 yılında yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle yasanın çıkartılmasını talep etse de hükümetin geciktirme politikaları nedeniyle yasanın çıkmasına engel olundu.

ASKERE GİTMEYİ KABUL ETMEYENLER TUTUKLANACAK

İsrail’de askerlik muafiyeti konusunda patlak veren sorunların parlamentoya yansımasıyla birlikte Şas Partisi sözcüsü, yasa tasarısının onaylanmaması halinde koalisyon hükümetinden ayrılacaklarını ve bir diğer parti Degel HaTorath’ın da hükümetten ayrılmaya ilişkin tehditlerde bulunduğunu ifade etti.

2026 sonbaharında İsrail’de seçim planlanırken fesih kararı gerçekleşirse İsrail hükümetinin haftalarca veya aylarca kurulamayarak ülke içinde büyük sıkıntılara yol açabilir. Öte yandan askerlik hizmetini kabul etmeyen Haredi Yahudileri’ne binlerce askerlik kâğıdı gönderildiği ve kabul etmeyenleri ise tutuklanabileceği belirtildi.

ORDUYA KATILMAMA NEDENLERİ "YAHUDİ EMİRLERİNİ UYGULAMAK"

Haredi Yahudileri askerlikten muaf tutulmak istemelerinin nedeni olarak Yahudi emirlerini uygulamakla yükümlü olduklarını ve ülkeyi askerlik hizmeti kadar koruduklarını belirterek, hayatlarını Tevrat çalışmalarına adadıklarını ifade etti.

Haham Ephraim Luft ise, "Binlerce yıldır Yahudi halkı, onları dinlerinden vazgeçmeye zorlayacak her türlü kararnameye karşı çok güçlü bir şekilde durdu, bunun için hayatlarından vazgeçtiler. İnsanlar, İspanyol Engizisyonu ile İsrail yasa tasarısı arasında hiçbir fark olmadığını anlamalı." dedi.

ASKERE GİTMEMEK İÇİN SAVAŞIN BİTMESİNİ İSTİYORLAR

Haredi Yahudileri koalisyonun bir parçasıyken Gazze savaşının bitmesini istediklerini belirten İbrani Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Gayil Talshir, “Harediler, savaş bittiğinde üzerlerindeki baskının kalkacağını ve (askeri) muafiyet yasasını alabileceklerini düşünüyor" dedi.

Kudüs ve Bney Brak şehirlerinde yoğunluklu olarak yaşamlarını sürdüren Harediler’in askerlikten muaf olmalarının nedeni olarak, dini vecibelerini yerine getiremeyecekleri için orduda bulunmak istemediklerini ve İsrail’de bulunmalarının asıl sebebi olarak "Yahudi şeriatını öğrenmek ve yaşamak” olduğunu ifade ediyorlar.

Askere gitmek isteyen Harediler’i ise kendi aralarında tepki gösterirken ülke içinde sık sık gerilime sebep oluyorlar.