Makale Nasıl Yazılır? Başarılı Bir Makale Yazmanın Püf Noktaları…

Makale, diğer edebi türler (Deneme, öykü, roman, hikaye, betimleme) arasında kendine has üslubuyla direkt öne çıkan bir yazın türüdür. Yazılacak eserin üzerinde titiz olunmalı ve muhakkak bir görüş savunmalıdır. Bu görüş savunulurken, bilimsel değerler ile gerçeği kanıtlanmış verilerden faydalanabilir. Günümüzde, makaleler basılı yayınların tamamında yer alıyor. Gazeteler, dergiler; fanzinler ve akademik dergilerde çeşitli makale örnekleri ile karşılaşabilirsiniz. Sosyal bilimler, sayısal bilimler ve toplum bilimlerinde onlarca görüş, yine makaleler aracılığıyla paylaşılır. Diğer bir deyişle, makale; bilimsel bir görüşün kayığıdır. Üslubu, kullanılan kaynakçaların metin içerisinde gösterimi ve kapsamı itibariyle etkileyici bir makale oluşturmak için günler, hatta aylar harcanabilir. Bu içerikte, makalenin basit olarak tanımını; iyi bir makalenin olmazsa olmazlarını ve makalenin kullanım alanlarını bulabilirsiniz. İşte ilk adım: Makale nedir?

Edebiyat Dünyasının Görkemli Türü Makale Nedir?

Makale, özü itibariyle görüş içeren; bir gerçeği savunan ve bilimsel değerlerle donatılmış bir edebi türdür. Üslubu, yapısı ve gelişimi diğer türlerden ayrılır. Makalede kullanılan dil kesinlik içerir. “Olabilir” veya “Olması bekleniyor” gibi ifadeler kullanılmaz. Daha ziyade “Olacak” terimi tercih edilir.

Makalede, yazara özgünlük hakkı tanıyan tek bölüm, “Sonuç” bölümüdür. Bu kısımda yazar, elde ettiği bulgulardan yola çıkarak kendi görüşünü okuyucu ile paylaşabilir. Ayrıca, metin içerisinde kullanılan kaynaklar, içeriğin son kısmında “Kaynakça” başlığı altında maddeler halinde belirtilir.

Metin içerisindeki kaynaklar APA veya MLA stili ile yazılır. APA sosyal bilimlerde, MLA ise sanat bölümlerinde kullanılır. İki stil arasında belli başlı farklılıklar vardır. Öte yandan, makaleler gazete ve dergi formatında da sunulabilir. Köşe yazarları ile editörler, üzerinde çalışılan konuyu makale üslubuna göre hazırlayabilir.

Okuyanı Cezbedecek Bir Makale Nasıl Yazılır?

Başarılı bir makale yazımı için izlenmesi gereken yollar bulunmaktadır. İlk etapta yazılacak konu belirlenir; daha sonra konu hakkında kapsamlı bir yol haritası oluşturulur ve yazım sırasında kullanılacak kaynaklar hazırlanılır. Araştırma esnasında çeşitli literatür taraması yapılır, internet tabanında kayıtlı olan veya üniversitelerin kütüphanelerindeki makaleler incelenir ve yazım sürecine ilişkin zaman belirlenir. İşte, etkili bir makale yazımının püf noktaları:

• Hangi konuda çalışacağınızı belirleyin. Bu adım bazen günler, bazen de haftalar sürebilir.

• Seçtiğiniz konuyu sık sık sorgulayın. Neden o konuda makale yazmak istediğinize ilişkin gönlünüzü rahatlatacak bir cevabınız muhakkak olsun.

• Herkesin işlediği konular yerine, statükonun dışına çıkarak hiç işlenmemiş konulara yoğunlaşın. İndekslenme sürecinde, alanında tekil ve özgün olan içerikler, popüler içeriklere nazaran daha fazla okunabilir; daha fazla atıf alabilir.

• Konu hakkında meşakkatli literatür taraması yapın.

• Kaynak oluşturma sürecinde üniversitelerin kütüphanelerinden, Meclis kararlarından, Resmi Gazete sayılarından ve gazeteler ile dergilerden faydalanabilirsiniz.

• Metni hazırlarken, okuyucu kitlesini göz önünde bulundurun.

• Giriş, gelişme ve sonuç bölümleri üzerinde titiz çalışma yürütün.

• Giriş bölümü, içerik hakkında temel bilgilerin yer alacağı ve metine dair genel bir kanı oluşturulacak bölümdür.

• Giriş bölümünde bahsettiğiniz tüm konulara gelişme bölümünde değinmeyi ihmal etmeyin.

• Sonuç bölümü görüş bildireceğiniz, bulgular hakkında yorum yapabileceğiniz bir alandır. Bu bölümde, metnin doğasına ve objektifliğine zarar vermeyecek ölçütte yorumlarda bulunun.

• İçerikte kullandığınız tüm kaynağı, Kaynakça bölümünde belirtmeye özen gösterin.

Tüm bu adımları göz önünde bulundurduktan sonra eseri sunum aşamasına getirin. Jüri öncesi çalışmanızı tekrar tekrar okuyun. Konuya iyice hâkim olduktan sonra sunum provaları yapmaya başlayabilirsiniz.

APA Nedir?

American Psychological Association’un baş harflerinden oluşan APA, toplum bilimleri ile sosyal bilimlerde kullanılan bir türdür. Başka bir esere atıfta bulunulacağı sırada APA stili ile kaynak belirtilir. Örneğin, Profesör Doktor Mehmet Özçağlayan’ın 2000 yılındaki bir eserini metninizde geçirmek istediğinizi varsayalım. Metinde yaptığınız alıntılamanın akabinde, eser sahibinin soy adını ve yılı parantez içerisinde belirtirsiniz. Yani, (Özçağlayan, 2000) gibi. Metnin hangi sayfasından alıntı yapacağınızı belirtmek için de (Özçağlayan, 2000, s.37) tanımını kullanabilirsiniz. Kaynakçada da, eserin adı; yazarın adı ve basım yılı ile basıldığı yayınevi nizami bir şekilde belirtilmelidir. İntihale düşmemek adına, metin içerisinde kaynak belirtmek önem arz ediyor. Son olarak, metinde kullandığınız atıf oranının metin geneline kıyasla yüzde 10’u veya yüzde 20’yi geçmemesi gerekmektedir. Bu oran, üniversitelere göre değişiklik gösterebiliyor.

MLA Nedir?

Üniversitelerin “Dil, Edebiyat, Sanat” bölümlerinde MLA stili kullanılmaktadır. Şekilsel olarak APA’dan farklı olan bu tür, tıpkı APA’da olduğu gibi atıfta bulunmayı hedefler. İntihale düşmemek için metin içerisinde ve “Kaynakça” bölümünde MLA stili ile atıfta bulunulur. MLA ise, adını Modern Dil Birliği’nin baş harflerinden (Modern Language Association) almıştır.

APA ile MLA’nın Temel Farkları

Makale yazımında sıklıkla kullanılan iki tür APA ve MLA, kullanım alanına göre farklılık göstermektedir. APA, daha çok sosyal bilimler ile toplum bilimlerinde tercih edilirken; MLA, sanat; edebiyat ve dil alanlarında öne çıkar. İki yazım stili arasındaki temel farklar şu şekildedir:

• APA’nın metin içi kullanımında atıfta bulunacak yazarın soy ismi ve basım tarihine yer vermek yeterlidir. MLA’da ise, yazarın adı ve soyadı da ek olarak belirtilir.

• APA stilinde özet bölümü, MLA’da ise ana fikir öne çıkar. İki yazın stili de bu özelliğiyle okuyucuyu selamlar.

• MLA stilinde yazılan bir metindeki başlık bölümünde, sadece özel kelimeler büyük harfle yazılır. APA stilinde ise her kelimenin ilk harfi büyük harfle yazılmaktadır.

• Kaynak bölümü, MLA’da “Alıntı yapılan eserler” alt başlığı ile sunulur. APA’da ise, “Bibliyografi” veya “Kaynakça” başlığı ile takdim edilir.

• MLA’da eserin hangi sayfasından bahsedildiğine değinilmez. Metin içerisinde ek olarak sayfa sayısı gösterilmez. APA’da ise, eserin hangi sayfasından alıntılama yapıldığı parantez içerisinde vurgulanır.

Yukarıdaki maddeler, APA ile MLA arasındaki temel farklardır. Bu maddeler dışında da iki stil arasında farklılıklar bulunuyor.

Üç Adımda Bilimsel Makale ile Normal Makale Arasındaki Farklar

Makale, gazetede; bilimsel dergide, popüler dergilerde ve herhangi bir basılı veya dijital yayın üzerinde tercih edilebilir. Ancak, makaleler; yayınlandığı yer itibariyle farklılık gösterebilir. Bu nedenle, bilimsel bir dergide yazılan makale ile gazetede yayınlanan bir makale arasında büyük farklılıklar vardır. Bilimsel dergide yayınlanan makalenin topluma karşı sorumluluğu olduğu ve bilinçlendirmeyi esas aldığı varsayılırsa, bu fark kolaylıkla anlaşılabilir. Üslubu, doğası ve inşası gazetede yayınlanan bir makaleye kıyasla taban tabana farklıdır. Yine de, gazetelerde neşredilen makaleler de topluma karşı sorumluluk üstlenir ve bilinçlendirmeyi baz alır. İşte, bilimsel makale ile normal makale arasındaki farklılıklar:

• Bilimsel bir makalenin hazırlanışı bazen aylarca sürebilir. Normal bir makale ise, yazarın deneyimine göre gün içerisinde hazırlanıp sunulabilir.

• Bilimsel makalede uyulması gereken yazım kuralları (APA, MLA) vardır. Normal bir makale ise, bu tip zorunluluklardan yoksundur. Hatta çoğu kez, TDK’yı baz alması kafidir.

• Her iki türde de objektiflik esastır. Ancak, bilimsel makalede; gerçekliği bilim ile kabul edilmiş verilerin bulunması zorunludur.

Bilimsel bir makale ile normal makale arasında bu üç adımdan daha fazla farklılıklar olmakla beraber, çoğu kişinin aklına gelen temel ayrımlar bunlardır.

Makale Yazımında Kullanılabilecek Kaynaklar

Makalenizi hangi yayın türü için yazıyorsanız yazın, kaynak belirtmek; içeriğinizin zenginliğini arttıracaktır. İçeriği tekil düzeyde tutmamak, tek bir görüş belirtmemek veya var olan görüşü desteklemek için kaynak kullanmak son derece mühimdir. İşte, makale yazarken kullanabileceğiniz kaynaklar:

• Academia,

• Google Scholar,

• Üniversitelerin kütüphaneleri,

• Gazete arşivleri,

• Haberler,

• Resmi Gazete yayınları,

• Meclis kararları,

• KHK’lar,

• Genelgeler,

• Yönergeler,

• İlanlar,

• Bir alanda belirtilmiş görüşler,

• Kitaplar,

• Fotoğraflar

Kaynak oluşturma ve literatür taramalarında bu maddelerden faydalanabilirsiniz.