10 Kasım 1938: Atatürk'ün son sözleri

10 Kasım 1938 yılında hayata veda eden Atatürk'ü vefatının 76. yılında yurdun her yanında anılıyor. Atatürk'ün ölmeden önceki son sözleri neler oldu, Cumhurbaşkanı Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak anlatıyor. 10 Kasım tarihinde Atatürk gözlerini kapatmadan yaklaşık iki gün önce son sözlerini söylüyor ve komaya giriyor.

Atatürk’ün hayatıyla ilgili 20 yıldır araştırmalar yapan Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Ali Güler, Atatürk’ün pek bilinmeyen son günlerini anlattı. Güler, Atatürk’ün ölmeden önce son sözünün “Aleykümesselam” olduğunu söyledi. İşte Ali Güler’in anlatımıyla Atatürk’ün son günleri.  

- ASKERİ DENETLEDİ: Atatürk’ün hastalığı ilk olarak 1938 Ocak ayında Yalova’da belirti verdi. Kanamalar ve kaşıntılar başladı. Doktorlar sirozdan şüpheleniyorlar. Fransızlar Hatay meselesinin çözümünde geri adım atar endişesiyle hastalığı duyurulmuyor. Programını aksatmıyor. Hatta hastayken Mersin seyahatinde askeri birlikleri bile denetliyor.
 
- ZEHİRLENMEDİ: Atatürk iddia edildiği gibi Mason doktorlar tarafından civalı ilaç verilerek zehirlenmedi. O dönem civalı Saligran adlı bir idrar söktürücü kullanıyordu. Araştırmalarımda gördüm ki 1950’ye kadar civasız bir diüretik yok. Tıp alemi böyle bir ilaçla daha tanışmamış bile.
 
- KANLI KARACİGER İLTİHABI: Atatürk’ün ölüm sebebi siroz denilen kanlı karaciğer iltihabı. Doktor raporlarına nedeni alkol kullanması. Ani bir şekilde ölmediği için otopsiye gerek görülmemiş. 
 
- GECE ÖLMEDİ: Atatürk’ün ölüm anının gece olduğu ancak tören yapılamayacağı gerekçesiyle 09.05 olarak ilan edildiği iddiası doğru değil. Son dönemi dakika dakika raporlandı. 
 
- KOMAYA GİRİYOR: Atatürk’ün son komaya girişini Cumhurbaşkanı Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak anlatıyor. Özel hekimi Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp Atatürk’ten dilini uzatmasını istiyor ama Atatürk dilini içeri çekiyor. Kafasını sağa çevirip, biriyle konuşur gibi ‘Aleykümesselam’ diyerek 8 kasım 1938 saat 19.00’da komaya giriyor. Vefat edene kadarki 38.5 saat boyunca konuşmuyor.” 

- AZRAİLE SELAM: Ben Nahl Suresi 32’inci ayet ve Vakıa Suresi 91, 92’inci ayetlerde anlatılan inançlı bir insanın ölüm anının gerçekleştiğine inanıyorum. Kuran-ı Kerim’de anlatıldığı gibi Atatürk’ün ruhunu almaya gelen Azrail’e selam verdiğini düşünüyorum.” 

Atatürk'ü anıyoruz

 Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk, ebediyete intikalinin 76. yılında Anıtkabir'de düzenlenen devlet töreniyle anıldı.

Anıtkabir'deki tören, saat 08.55'de devlet erkanının Aslanlı Yol'da yürüyüşü ile başladı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığındaki kortejde, TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Başbakan Ahmet Davutoğlu, Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Başbakan Yardımcıları Bülent Arınç ve Numan Kurtulmuş, Yüksek Yargı Temsilcileri, Bakanlar Kurulu üyeleri, kuvvet komutanları, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, siyasi partilerin temsilcileri, bürokratlar ve diğer devlet erkanı yer aldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, ay yıldızlı kırmızı-beyaz karanfillerden oluşan çelengi Atatürk'ün mozolesine bıraktı. Atatürk'ün 76 yıl önce ebediyete intikal ettiği saat olan 09.05'de ''ti'' sesi ve sirenler eşliğinde 2 dakikalık saygı duruşunda bulunuldu ve İstiklal Marşı okundu. 
Bu sırada gönderdeki Türk bayrağı da yarıya indirildi.

Erdoğan ve protokolde yer alan devlet erkanı daha sonra Misak-ı Milli Kulesi'ne geçti. Erdoğan, burada Anıtkabir Özel Defteri'ni imzaladı. Erdoğan, deftere şunları yazdı:

"Vefatının 76. yıl dönümünde Cumhuriyetimizin banisi, ilk cumhurbaşkanımız Gazi Mustafa Kemal'i bir kez daha derin bir hürmetle yadediyoruz. Gazi Mustafa Kemal ve yol arkadaşlarının işaret ettikleri, hayatları boyunca da ulaşmak için azimle mücadele verdikleri hedeflere millet olarak her zamankinden daha yakınız. Türkiye istikrarla büyüyen ekonomisi, ileri standartlara ulaşan demokrasisi, içeride temin ettiği huzuru ve refahı, dışarıda elde ettiği itibarıyla hedeflerine doğru kararlılıkla ilerliyor. Başta Gazi Mustafa Kemal olmak üzere, tüm gazi ve şehitlerimizden devraldığımız mirası azimle taşımaya, gazi ve şehitlerimizin uğruna can verdikleri vatanımızı daha da büyütmeye devam edeceğiz. Ruhunuz şad olsun."

Türk Yıldızları Anıtkabir üzerinde kalp çizdi 

Erdoğan ve beraberindekilerin Misak-ı Milli Kulesi'nden çıkmasının ardından Türk Yıldızları saygı geçişi yaptı.

 İlk defa gerçekleştirilen uçuş kapsamında Türk Yıldızları, Anıtkabir üzerinde kalp çizdi. Solotürk ise bir F-16'nın uçabileceği en düşük hızda Anıtkabir üzerinden "yavaş geçiş" gerçekleştirdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve törene katılanlar saygı uçuşunu izledi. 

Törende, İzcilik Federasyonuna bağlı 200 izci ile Ankara Kulübü seğmenleri de görev yaptı.

Devlet töreninin ardından Anıtkabir, halkın ziyaretine açıldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Başbakan Davutoğlu, törenin ardından Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na geçti.

TBMM'de tören

Büyük Önder Atatürk'ün vefatının 76. yılı nedeniyle TBMM'de tören düzenlendi.    

Törene, TBMM Başkanvekili Sadık Yakut, AK Parti Ankara Milletvekili Tülay Selamoğlu, MHP Grup Başkanvekili Yusuf Halaçoğlu, CHP Bartın Milletvekili Rıza Yalçınkaya, CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, CHP Isparta Milletvekili Ali Haydar Öner, CHP Mersin Milletvekili Ali Rıza Öztürk,  TBMM Genel Sekreteri Dr. İrfan Neziroğlu, Genel Sekreter Yardımcıları Haydar Çiftçi ve Kemal Kaya ile TBMM İdari Teşkilatı yöneticileri ve Meclis çalışanları katıldı.

Yakut, Meclis'teki Atatürk Anıtı'na "TBMM Başkanlığı" yazılı, kırmızı beyaz karanfillerden oluşan çelenk koydu. 

Atatürk'ün vefat ettiği saat olan 09.05'te sirenlerin çalmasıyla saygı duruşunda bulunan Yakut ve törene katılanlar, daha sonra İstiklal Marşı'nı okudu.

Dolmabahçe Sarayı'nda tören

Atatürk, 76 yıl önce hayata gözlerini yumduğu Dolmabahçe Sarayı'ndaki odasında törenle anıldı.

Sarayın Harem Bölümü 71 numaralı odasında düzenlenen anma töreni, TBMM Başkanvekili Ayşenur Bahçekapılı ve diğer yetkililerin buketlerini, Atatürk'ün ebediyete intikal ettiği yatağın üzerine bırakmalarıyla başladı.

Ardından Atatürk'ün hayata gözlerini yumduğu saat 09.05'te sirenlerin çalmasıyla saygı duruşunda bulunuldu ve ardından İstiklal Marşı okundu.

Daha sonra Mavi Salon'a geçen heyet adına Bahçekapılı, Dolmabahçe Sarayı Özel Defteri'ni imzaladı.

Bahçekapılı, deftere şunları yazdı:

''Aramızdan ayrılışınızın 76. yıl dönümünde sizi saygı ve rahmetle anıyoruz. Ülkemizin kurtarıcısı, Cumhuriyetin kurucusu olmanızın yanı sıra ilk meclis başkanı olmanız bizler için hiç şüphesiz özel bir anlam ifade ediyor. En zorlu koşullar altında kurduğunuz Meclisimiz bugün liderlik vasıflarınızdan yararlanmaya devam ediyor. Ülkemizin ulusal egemenlik temelinde çağdaş, demokratik, özgür ve her alanda ileri bir toplum haline gelmesi için çalışmalarını güçlü bir şekilde sürdürüyor. 

İleri uygarlık hedefi doğrultusunda çizdiğiniz yol, yolumuzdur. Aramızdan ayrılışınızın yıl dönümünde sizlere olan gönül borcumuzu bir kez daha ifade ediyor, sizi ve şahsınızda Kurtuluş Savaşımızın tüm kahramanlarını, Cumhuriyet tarihimiz boyunca ülkemize hizmet eden devlet ve siyaset adamlarımızı ve tüm şehitlerimizi rahmet, saygı ve şükranlarımızla anıyoruz."

Atatürk'ün 10 Kasım 1938'de, saat 09.05'te hayata gözlerini yumduğu odada, Türk bayrağı örtülü yatağının iki yanında iki polis memuru saygı nöbeti tuttu. 

Oda, törenin ardından vatandaşların ziyaretine açıldı. Saray önünde erken saatlerden itibaren uzun kuyruklar oluşturan vatandaşlar ve öğrenciler, Atatürk'ün yatağına ve çevresine beyaz ve kırmızı karanfiller bıraktı. 

Dışarı kurulan ekranlardan içerideki tören yansıtıldı. Ziyaretçiler için sarayın girişine anı defteri konuldu.

Bahçede kurulan stantta ziyaretçilere çay ve kahve ikram edildi.

Sarayın açıklarında bir teknede de Genç Denizciler Derneği üyeleri tarafından "Mustafa Kemal Atatürk'ü saygıyla anıyoruz" yazılı pankart açıldı.