Tarihi yarımada için özel teşkilat

Uygulamaya geçme hazırlıkları süren 1/100000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nın şeffaflaştırılmasını sağlamak amacıyla; Arkitera Mimarlık Merkezi ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi (İMP)’nin ortaklaşa düzenlediği toplantılardan; ‘Tarihi Yarımada ve Kentsel Koruma’ paneli 15 Şubat 2007 Perşembe günü Metropoliten Planlama Merkezi Konferans Salonu’nda düzenlendi.

Mimarlar Odası Eski Başkanı Oktay Ekinci’nin moderatörlüğünde gerçekleştirilen panele İstanbul Büyükşehir Belediyesi Etüt ve Projeler Daire Başkanı Murat Tuncay, İstanbul Bölgesi Alan Başkanı İhsan Sarı, Eminönü Belediye Başkanı Nevzat Er, Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir ve İMP Tarihi Yarımada Planlama Yürütücüsü Prof. Dr. Cengiz Eruzun ile İMP Müze-Kent Grup Yürütücüsü Nergiz Başkaya konuşmacı olarak katıldı. Panelde; Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin 1983 yılındaki başvurusu ile Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınan ‘Tarihi Yarımada’ için önerilen ve uygulanan koruma planları tartışıldı.

Oktay Ekinci’nin, “Tarihi Yarımada’yı nasıl planlayacağız?”, “Uygulama ve kararlara yönelik önerilerimiz nelerdir?” soruları ile başlayan toplantı, Murat Tuncay’ın “Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Analitik Etüt Çalışması” sunumu ile devam etti. 1990 yılında başlayıp, 2000 yılında biten ve 2006 yılı itibariyle onaylanan planın; yapım sürecini anlatan Tuncay, süreçteki ‘Genel Tipoloji Envanteri’ ve ‘Kentsel Tasarım Rehberi’ aşamalarına dikkat çekti. Bu rehberin yasal zorunluluk taşımamakla birlikte; öneri niteliği taşıdığını belirten Tuncay, 203 kişilik bir ekiple gerçekleştirilen İstanbul Çevre Düzeni Planı’nın, bu ölçekte hazırlanan dünyadaki ‘İlk Kentsel Tasarım Projesi’ olduğunu açıkladı. Tuncay planın yapı envanteri, kentsel tasarım rehberi ve ekonometrik model çalışmalarını içermesi sebebiyle; korumaya metodolojik bir yaklaşım getirdiğini de vurguladı.

Toplantıda koruma planının nasıl hayata geçirileceği, nüfusunun ne kadar olacağı ve nasıl yönlendirileceği, bölgedeki önceliklerin neler olacağı, uygulama aşamasında finansal kaynaklarının nasıl karşılanacağını sorgulayan İhsan Sarı, çözüm için ‘Stratejik Eylem Planı’ yapılması gerektiğini ifade etti. Stratejik Eylem Planı çalışmasında; uzmanların, ilgili meslek örgütü üyelerinin, sivil toplum kuruluşlarından ve halktan temsilcilerin yer alması gerektiğini belirten İhsan Sarı, ‘Tarihi Yarımada’da Kimlik’ konusunun önemini vurguladı.

İhsan Sarı gibi ‘Kimlik’ sorununa dikkat çeken Nergis Başkaya, bu konunun oturtulması gereken çerçeveyi sorguladı. Korumanın sadece fiziki koruma düzeyinde olmadığına dikkat çeken Nergis, fiziki yapının kimliğinin ifade edilmesinde, ‘İnsanın Korunması’nın önemini vurguladı.

Cengiz Eruzun, birbirinden bağımsız planların getirdiği karmaşıklık ve yıpranmayı ifade etmekle birlikte; bölge için yapılan çalışmalara getirilen eleştirilere yönelik açıklamalarda bulundu. Kentsel kimliğin korunması için ahşap yapının şart olduğunu dile getiren Eruzun, geleneksel malzeme ve betonun yerine, çelik yapıların tercih edildiğini açıkladı. Gerçekleştirilecek çalışmalar ile ilgili alınan ana kararlar hakkında bilgi veren Eruzun, Hanlar Bölgesi’nin ticari fonksiyonunu devam ettirmesi gerektiğini belirtti.

Eruzun’un yanı sıra bölgenin ticari kimliğine vurgu yapan Nevzat Er, mevcut şartlara göre kararlar alınması ve işleyen mekanizmaların iyileştirilme çabasına gidilmesi gerektiğini söyledi. Hanlar Bölgesi’nin son 10 yıl içerisinde çok fazla kirlenmiş olduğuna dikkat çeken Er, bölgedeki bazı hanların otel olarak kullanılabileceğini açıkladı. İMÇ’nin bölgeyi besleyen bir alışveriş merkezi olabileceğini ifade eden Er, yıkım faaliyetlerinin mutlaka yapılması gerektiğini belirterek; bunun için bütçe alındığını dile getirdi. Eminönü İlçesi’ndeki konut gelişiminin desteklenerek; bölgedeki ticari fonksiyonların devam ettirilmesi gerektiğinin altını çizen Er, Fatih Semti’nin de bölgeyi besleyebileceğini sözlerine ekledi.

Acil olarak çözülmesi gereken sorunlara dikkat çeken Mustafa Demir, geliştirdikleri ‘Dönüşüm’ ve ‘Rehabilitasyon’ projelerinden bahsetti. Sulukule’de yapılan dönüşüm çalışmalarına yönelik getirilen eleştirilere karşın, bölgedeki uygulamaların ‘Dönüşüm Projesi’nin, küçük bir bölümü oluşturduğunu belirten Demir, bölgede yaşayanları da çözümün bir parçası olarak ele alındıklarını açıkladı.

Oktay Ekinci ise getirilen tüm önerilere ve dikkat çekilen konulara ek olarak; tarihi yarımada için ‘özel bir yasa’ çıkarılması gerektiğini belirtti. Ekinci, alınacak tüm kararlar ile planlama çalışmalarının bölgenin korunması ve yaşatılmasına hizmet etmesi gerektiğini vurguladı. Ekinci ayrıca kentteki büyük alışveriş merkezlerinin, bulundukları alanlardaki ticari faaliyetleri tehdit ettiğini dile getirdi.

Dinleyicilerin katılımları ile devam eden tartışmalarda bölgeye özel çıkarılan yasa ile yetkisini almış ‘özel bir teşkilat’ kurulması’ gerektiği vurgulandı.

İMP Toplantıları’nın 2007 programı ‘Kültür ve Turizm Dinamikleri’ paneli ile devam edecek. 23 Şubat 2007 Cuma günü saat 19:00’da Metropoliten Planlama Merkezi Konferans Salonu’nda ‘basına açık olarak’ düzenlenecek panel; Yıldız Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nden Doç. Dr. Zeynep Merey Enlil’nin moderatörlüğünde gerçekleştirilecek. Panelde İstanbul Turizm Atölyesi’nden Tülin Ersöz, Turizm Yatırımcıları Derneği’nden Tavit Köletavitoğlu, EPA Mimarlık Kurucusu Ersen Gürsel, Sanat Eleştirmeni - Küratör Beral Madra ve Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İclal Dinçer konuşmacı olarak yer alacak. Toplantıda İstanbul Çevre Düzeni Planı’nda turizm ve kültür yatırımları için öngörülen stratejiler tartışmaya açılarak; 2010 Avrupa Kültür Başkenti seçilen İstanbul için kentsel planlama açısından beklenenler masaya yatırılacak.

İMP Toplantıları, ‘Tarihi Yarımada ve Kentsel Koruma’ panelinin ardından 23 Şubat 2007 Cuma günü gerçekleştirilecek ‘Kültür ve Turizm Dinamikleri’ paneli ile devam edecek