Türklere Anadolu'nun kapılarını açan komutan: Sultan Alparslan

Horasan Meliki Çağrı Bey'in son eşinden dünyaya gelen ve amcası Tuğrul Bey'in yerine 27 Nisan 1064'te Büyük Selçuklu Devleti'nin ikinci hükümdarı olan Sultan Muhammed Alparslan, 42 yaşında elde ettiği büyük başarıyla Türk tarihine yön verdi.

İlk hedefi Bizans'ın idare ettiği Anadolu coğrafyası olan ve bu amaçla sınır bölgelerine seferler düzenleyen Alparslan, Kars ve Ani şehirlerini ele geçirerek Bizans'tan ilk toprağını aldı.

Abbasi halifesinin 1070'te yardım talep etmesi üzerine ordusuyla Fatımilerin üzerine yürüyen Sultan Alparslan'ın Mısır'a yöneleceği haberi üzerine Bizans ordusu, doğu seferini başlattı. Bunu öğrenen Alparslan, geri dönerek Suriye hattına doğru ilerleyişe geçti.

Rey şehrinde konuşlanacağı duyumunu yayan Alparslan, bunun yerine Muş'a doğru hareket etti ve Malazgirt Ovası'nda karargahını kurdu. 26 Ağustos 1071 Cuma günü ordusuna namaz kıldırıp dua eden Alparslan, ardından Romen Diyojen komutasındaki Bizans ordusunun üzerine yürüdü.

Selçukluların "Turan" taktiğinin en başarılı örneğini uyguladığı savaşın ardından, Romen Diyojen daha fazla dayanamayıp yenilgiyi kabul etti ve bazı askerleriyle yaralı olarak esir alındı. Ordusundan 4 kat büyük Bizans ordusuna karşı kazandığı zaferle tarihin seyrini değiştiren Sultan Alparslan, "Türklere Anadolu'nun kapılarını açan komutan" olarak tarihe geçti.

"AKLI VE SAVAŞÇI ÖZELLİĞİYLE TANINIYOR"

Muş Alparslan Üniversitesi (MŞÜ) Tarih Bölümü Dr. Öğretim Üyesi ve Selçuklu Malazgirt Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Murat Alanoğlu, AA muhabirine, Türk tarihinin en önemli liderlerinden Sultan Alparslan'ın uzun boyu, güçlü karakteri ve savaşçı özelliğiyle tanındığını söyledi.

Sultan Alparslan'ın çok cesur olduğunu anlatan Alanoğlu, "Sultan Alparslan Selçuklu tahtına otururken siyasi alanda ve savaşta ön plana çıktığı yer Malazgirt Savaşı oluyor. Bu da cesaretini, savaş taktiğini ve askeri dehasını ortaya koyuyor. Savaş sırasında strateji belirlerken kendisi Bizans'ı çok iyi takip etti ve alana yerleşti. Romen Diyojen 200 bin Bizans askeriyle Selçukluların bir daha Anadolu'ya gelmemelerini sağlamak için geliyordu. Bizans ordusu yanlarında silah ve 3 bin araba çivi getiriyor. Bu verilerden nasıl bir savaş olduğunu tahayyül edebiliriz." dedi.

Selçuklu ordusunda yaklaşık 40 bin, Bizans ordusunda da 200 bin askerin olduğunu belirten Alanoğlu, şöyle devam etti:

"Sultan Alparslan 26 Ağustos 1071 yılında Malazgirt'te geldiğinde, Bizans İmparatoru surların önünde ordusuyla bekliyordu. Selçuklu ordusu ise 15 kilometre mesafedeki tepelik alanda bekliyordu. Bizans ordusunda daha gelişmiş silahlar vardı. Sultan Alparslan savaşın olacağı cuma gününü özellikle seçiyor çünkü cuma günü Müslümanlar için önemli bir gün. Ayrıca halife de o gün Müslümanların zaferi için bir dua yayınlıyor. Bu dua bütün İslam coğrafyasındaki camilerde hutbe olarak okunuyor. Sultan Alparslan cuma namazını kendisi kıldırıyor. Hutbede, savaş için ölmeye geldiklerini ve şehadet şerbeti için hazır olduklarını söylüyor. Giydiği beyaz elbisenin eğer ölürse kefeni, muzaffer olursa zafer elbisesi olacağını söylüyor. İsteyenin geri dönebileceğini belirtip askerlerini motive ediyor. Selçuklu ordusu cuma namazından sonra harekete geçiyor. Uyguladığı o önemli strateji ve Turan taktiğiyle Bizans ordusunu tuzağa düşürüyor ve hızlıca onları yeniyor. Savaş çok uzun sürmüyor. Namazdan sonra akşama kadar ciddi bir çarpışma var. Bizans'ın ansızın uğradığı bir karşı saldırı onların dağılmasına ve hatta önemli ölçüde kaçmalarına sebep veriyor."

Sultan Alparslan'ın hem devlet adamı hem de savaşta iyi bir komutan olduğunu vurgulayan Alanoğlu, uzun ve geniş omuzlu Alparslan'ın heybetli görüntüsü ve duruşuyla karşısındaki insanları etkileyen bir yapıya sahip olduğunu ifade ederek, "Çocukluğundan itibaren ciddi anlamda savaş eğitimi görüyor. Ok kullanmanın getirdiği bir vücut yapısı ve görkemli bir duruşu var. Sultanın bu kararlılığı ve korkusuz olması askerlerini motive ediyor. Bu da tabi savaşın kazanılmasındaki en önemli etkenlerden birisi." dedi.

"Selçuklu tarihinin en büyük hükümdarı"

Muş Alparslan Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Alican, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Sultan Alparslan'ın Selçuklu tarihinin en büyük hükümdarı olduğunu söyledi.

Sultan Alparslan'ın kazandığı Malazgirt Savaşı'nın sonuçlarıyla tarihin seyrine yön verdiğini belirten Alican, Bizans ordusunun bu savaşta büyük yenilgi yaşadığını hatırlattı.

Bizans İmparatorluğunun Anadolu'ya doğru sefere çıktığını öğrenen Sultan Alparslan'ın Mısır seferini bırakarak dönmek durumunda kaldığını anlatan Alican, şunları kaydetti:

"Malazgirt Savaşı, Selçukluların Bizanslılara karşı kendisini korumak ve İslam dünyasını muhafaza etme amacını taşıdıkları bir savunma savaşıdır. Sultan Alparslan, Bizans'ın ülkesine doğru yola çıktığını haber alınca Halep'ten dönerek Ahlat'a geldi. Bizans İmparatoru Romen Diyojen, bu sırada Malazgirt'i aldı. Sultan Alparslan askerleriyle Ahlat'tan ayrılarak Bizanslıları karşılamak için yola çıktı. Önceden gönderdiği öncü birlik Bizans ordusunun gönderdiği kaynaklarda 30 bin askerden oluştuğu belirtilen birliği mağlup etti. Bütün kaynaklar göz önüne alındığında Sultan Alparslan'ın ordusunun 50-60 bin asker olduğunu söylemek mümkün. Bizans ordusuna bakıldığında bu rakamın 200 bin civarında olabileceği tahmin ediliyor. Sultan Alparslan, 4 katı asker sayısına sahip orduyla karşılaştı."

Sultan Alparslan'ın cuma günü son hazırlıklarını gözden geçirdiğini ve cuma namazında askerlerine dokunaklı bir hutbe verdikten sonra Bizans ordusuna saldırdığını ifade eden Alican, bu hareketinin Alparslan'ın ne kadar büyük bir komutan olduğunu gösterdiğini vurguladı.

"Bizans'ı kendine tabi kıldı"

Savaşta ilk taarruzun Selçuklular tarafından yapıldığına dikkati çeken Alican, kurt kapanı ve hilal taktiğinin Malazgirt Savaşı'nda başarıyla kullanıldığını, akşam olmadan Bizans ordusuna ağır darbe vurduğunu anlattı.

Sultan Alparslan'ın savaş ahlakını da üst düzeyde tutan bir komutan olduğunu ifade eden Alican, "Sultan Alparslan Malazgirt'te büyük bir zafer elde ederek Bizans imparatorunu esir almıştır O zamana kadar Müslümanlar hiçbir zaman bir Bizans imparatorunu esir almamıştır. İlk kez bir Bizans imparatoru olan Romen Diyojen, Selçuklulara esir düşmüştür. Sultan Alparslan, Bizans imparatoruna, onu affettiğini, ülkesine iade edeceğini söyledi. Sultan Alparslan, bu diyaloğun ardından anlaşma imzalatıyor. Burada ağır maddeler var. Anlaşmada dikkati çeken bir madde var. 'Selçuklu sultanı gerek duyduğu, talep ettiği takdirde Bizans imparatoru Selçuklu sultanına yardımcı birlik gönderecek' maddesi. Bir anlamda Selçuklular, Malazgirt Anlaşması'yla Bizans'ı kendisine tabi kılmıştır. Bizans İmparatorluğu 30-40 yıllık Selçuklu Devleti'nin vassalı haline gelmiştir. Bizans imparatoru ülkesine gittikten sonra tahttan indirilmiş ve öldürülmüştür."

Türkmenistan seferi sırasında uğradığı suikast sonucu hayatını kaybeden Sultan Alparslan'ın elde ettiği zaferle Anadolu'nun kapılarını açtığını vurgulayan Alican, Malazgirt yenilgisinin, Bizans İmparatorluğu'nun gerileme sürecini başlatması açısından da önemli olduğunun altını çizdi.

"İslam aleminin birliği için mücadele eden bir komutandı"

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Rahmi Tekin de Sultan Alparslan'ın, verdiği kararlar, hızlı hareket etme özelliği ve devlet adamlığıyla tarihin en önemli isimlerinden biri olduğunu belirtti.

Türkleri bölgeden atmak için büyük bir orduyla doğuya harekete geçen Bizanslılara karşı duran Sultan Alparslan'ın, yürekli askerleriyle tarihin seyrini değiştiren bir zafere imza attığını kaydeden Turan, şu bilgileri verdi:

"Halep'te olan Sultan Alparslan'ın kısa sürede Halep'ten Ahlat'a gelmesi bölge halkının öz güvenini artırdı. Sultan Alparslan'ın öncü birliği Bizans'ın kutsal hacı ile komutanını esir alarak Bağdat'taki halifeye gönderdi. Kutsal hacın gönderilmesi önemli bir nişane. Bağdat'ta halife o günkü bütün İslam aleminde İslam ordusu için dualar okuttu. Savaş Ahlat'ta başladı ve Malazgirt'te sonuçlandı. Sultan Alparslan'ın en büyük özelliği İslam aleminin birliği için mücadele eden, çok hızlı hareket edebilen ve hızlı karar veren bir komutandı."