Gözler ABD'deki kritik toplantıda! Türkiye geri adım atmayacak

Dışişleri Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre, toplantıda diğer taraflar, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) Lideri Nikos Hristodulidis, Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Gerapetritis ve İngiltere'nin Avrupa, Amerika ve Denizaşırı Topraklardan Sorumlu Devlet Bakanı Stephen Doughty tarafından temsil edilecek.

TÜRKİYE GERİ ADIM ATMAYACAK

Türk tarafı, New York'ta yapılacak toplantı neticesinde, Ada'daki iki taraf arasında bir işbirliği kültürünün gelişmesine yönelik adımların atılabilmesini arzu ediyor. Bunun, Ada'daki iki devlet arasında iyi komşuluk ilişkilerinin geliştirilmesine hizmet etmesi bekleniyor.

Bakan Fidan, 17-18 Mart'ta İsviçre'nin Cenevre kentinde aynı formatta düzenlenen toplantıya katılmıştı.

Yapılmış ve yapılacak toplantılar, "geçmiş müzakere süreçlerinin devamı" ya da "yeni bir müzakere sürecinin başlangıcı" niteliği taşımıyor.

Cenevre'deki "Kıbrıs Konulu Genişletilmiş Formatlı Gayri Resmi Toplantı"

Cenevre'deki toplantıda, Ada'daki taraflar arasında, Kıbrıs meselesinin nihai çözümüne ortak zeminin bulunmadığı mevcut ortamda, Guterres'in de isteği üzerine, Ada'daki iki halka da yarar sağlayabilecek işbirliği alanlarının keşfine odaklanılmıştı.

Bu çerçevede liderler, Ada'daki taraflar arasında bir işbirliği kültürünün gelişmesini teminen, yeni geçiş noktalarının açılması, Ada'daki mayınların temizlenmesi, çevre ve iklim değişikliği, Ara Bölge'de güneş enerjisinden elektrik üretimi, mezarlıkların restorasyonu ve gençlik konusunda bir teknik komitenin kurulması konuları üzerinde mutabık kalmıştı.

Gelinen aşamada, anılan işbirliği başlıklarının üçünde (çevre ve iklim değişikliği, mezarlıkların restorasyonu ve gençlik konusunda bir teknik komitenin kurulması) tatmin edici düzeyde ilerleme kaydedilirken diğer üç başlıkta (yeni geçiş noktalarının açılması, Ada'daki mayınların temizlenmesi, Ara Bölge'de güneş enerjisinden elektrik üretimi) Rum tarafının uzlaşmaz tavrı nedeniyle ilerleme sağlanamadı.

Sürecin takibini sağlamak ve New York'ta düzenlenecek ikinci toplantının hazırlıklarını yürütmek üzere Guterres'in Kıbrıs Şahsi Temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar, Türkiye'nin de onayıyla, 2 Mayıs'ta yeniden Şahsi Temsilci olarak atandı ve 12 Mayıs'ta görevine başladı.

Cuellar​​​​​​​, göreve gelişini takiben, 24-31 Mayıs ve 7-9 Temmuz tarihlerinde Ada'yı ziyaret ederek liderlerle ikili, temsilcileriyle ise üçlü formatta görüşmeler gerçekleştirdi.

Şahsi Temsilci Cuellar​​​​​​​, 2 Haziran'da İstanbul'da Bakan Fidan, 5 Haziran'da Yunanistan'da Gerapetritis, 1 Temmuz'da İngiltere'de Doughty, 2 Temmuz'da Brüksel'de Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Antonio Costa ile temaslarda bulundu.

CENEVRE ÖNCESİ SÜREÇ

Ocak 2024'te Cuellar​​​​​​​'ın Guterres'in Kıbrıs Şahsi Temsilcisi olarak ilk atamasının ardından, görev tanımının Ada'daki iki taraf arasında yeni resmi çözüm müzakerelerinin başlatılmasına ilişkin ortak zemin bulunup bulunmadığının araştırılmasıyla kısıtlı tutulması ve görev süresinin 6 ayı aşmaması şartıyla Türkiye tarafından Kıbrıs Türk tarafıyla bilistişare onay verilmişti.

Bu süre zarfında Ada'da ve garantör devletlerde (Türkiye, Yunanistan, İngiltere) temaslarda bulunan Cuellar​​​​​​​, görev süresi sonunda (Temmuz 2024) Guterres'e içeriği kamuoyuyla veya taraflarla paylaşılmayan bir rapor sunmuştu.

Ayrıca görevi sona ermeden kısa süre önce kamuoyuna yayınladığı veda mektubunda, "geçmişte beklentileri karşılamayan ve daha büyük anlaşmazlıklara ve hayal kırıklıklarına yol açan çözümlerden uzaklaşmanın" önemine işaret eden Cuellar​​​​​​​, "şimdi farklı düşünülmesi gerektiğini" belirtmişti.

Bu çerçevede, Guterres, KKTC Cumhurbaşkanı Tatar ile 28 Eylül 2024'te yaptığı görüşmede, Tatar ile GKRY Lideri Hristodulidis'i New York'ta gayriresmi ve gündemsiz, karşılıklı görüş alışverişini amaçlayan üçlü bir akşam yemeğinde bir araya getirmeyi önermişti.

Söz konusu üçlü akşam yemeği 15 Ekim 2024'te yapılmıştı.

Yemekte Tatar tarafından Kıbrıs Türk tarafının pozisyonu bir kez daha açıklanırken Ada'da iki ayrı devlet olduğu gerçeğinin altı çizilmişti.

Akşam yemeğinin ardından BM Sözcülüğü tarafından yapılan açıklamada, taraflar arasında ortak zemin bulunmadığı ilk kez resmi olarak kayda geçirilmişti.

Yemekte ayrıca, Guterres'in ev sahipliğinde Ada'daki iki lider, Anavatanların Dışişleri Bakanları ve üçüncü garantör ülke İngiltere'nin daha düşük düzeyli katılımıyla, bir "Genişletilmiş Formatlı Gayri Resmi Toplantı" düzenlenmesi kararlaştırılmış, anılan toplantı 17-18 Mart tarihlerinde Cenevre'de gerçekleştirilmişti.