Enver Paşa'nın katili ile Namık Kemal ilişkisi

Ünal TANIK'ın yazısı

Adana’nın Karahisarlı kasabasında doğan Hacı Ahmet Bey’in küçük oğlunun bir aşiret kavgası sonucu bölgeden sürüleceğini ve gönderildiği İstanbul’da ülkenin kaderine on yıllar boyunca etkili olabileceğini birisi söylese kimse inanmazdı.

Mehmet Rıfat Menemencioğlu, Maliye Nazırlığı, sonra da Ayan Reisliği (Senato Başkanlığı) görevlerinde bulundu.
Belirtmek istediğim, Menemencioğlu’nun sadece kendi yaptığı görev değil elbette. Menemencioğlu ailesinin esas etkinliği bu isimden sonra başlıyor.

Haber 7 yazarı Aydoğan Vatandaş, “Saklı Seçilmişler Monşerler” isimli kitabında bu ailenin bugüne kadar süregelen etkinliğini anlatıyor.

Menemenlizade Mehmet Rıfat Bey’in ilk eşi olan Feride Hanım, şair ve yazar Namık Kemal’in kızı idi. Mehmet Rıfat Bey’in önünü açan da muhtemelen yaptığı bu evlilik idi.

Menemenlizade ailesinin bugüne kadar devam eden şöhret ve ikbalinin ayrıntılarını Monşerler’de bulabileceksiniz. Ama kitapta üzerinde durulan bir başka yön daha var. Namık Kemal’in aile köklerinin derinlerde nerelere kadar gittiği konusu var.

Namık Kemal’in aile soyağacı, Kanuni Sultan Süleyman’a uzanıyor. Daha da önemlisi, bu soyağacı kesinti olmadan elde mevcut. Aile soyağacı, Kanuni’den bugüne yaklaştıkça önce Bektaşilik, Namık Kemal ile de Masonluk karışır.
Aydoğan Vatandaş, Namık Kemal’in nasıl Mason olduğuna ilişkin ayrıntılar paylaşırken, bir taraftan da onun eserlerinde Bektaşiliğin izini sürüyor.

Namık Kemal’in, damadı Menemenlizade Rıfat Bey’e 8 Ağustos 1878’de yazdığı mektupta Latin alfabesi kullanmaktan ve Frenk elbisesi giymeye başlamak gerektiğinden söz eder.

Mason olan ilk Osmanlı Paşası olan Mustafa Reşit Paşa’nın Dışişleri Bakanlığı döneminde Avusturya Başbakanı Fuerst Metternich’in “İşte Osmanlı şimdi bitti” dediği 1838 tarihli Baltalimanı Anlaşması’nın nasıl imzalandığı anlatılıyor.

İlgi çekici bir başka ayrıntı daha var. Kitapta Masonların Menemenlizade ailesinin önünü nasıl açtığı anlatılırken, Namık Kemal’in 38 ay süren Magosa sürgününden ancak V. Murat’ın tahta çıkışı ile kurtulduğuna dikkat çekiliyor.
Bir nokta gözden kaçırılmaya çalışılmış gibi. V. Murat da aynı zamanda bir Mason idi. V. Murat’ın Osmanlı tarihindeki tek Mason padişah olduğuna vurgu yapılmamış. Ancak 3 ay tahtta kalabilen bu talihsiz Osmanlı padişahının masonluğu bir başka yerde satır arasında geçirilmiş.

Monşerler, Fenerbahçe’nin kurucusu olarak tarihe geçen Ahmet Muvaffak Menemencioğlu’nun, Namık Kemal’in torunu olduğunun altını kalın harflerle çiziyor.

Monşerler kitabının en ilginç yönleri bütün bu bilgilerin yer alması değil. Esas sürpriz bilgiler, kitabın ilerleyen bölümlerinde ortaya çıkıyor. Menemenlizade ailesinin fertlerinden birinin Enver Paşa’nın katili olan Ermeni asıllı Rus casusu Agabekov’la yaptığı evliliğe ilişkin bilgiler, kitabın en dikkate değer yönü durumunda.

Editörün kitaba ilave ettiği 101’inci sayfadaki "Enver Paşa’yı Moskova’da öldüren kişi!” arabaşlığı ise kitabın en talihsiz tarafı denebilir. Zira, Taşkent’te öldürülen Enver Paşa’nın katledilme olayını binlerce kilometre ötedeki Moskova’ya taşımak gerçekten talihsizlik.

Avustralya’dan ABD’ye kadar yayılmış olan ailenin arasına bir de İngiliz istihbarat subayı karışır. Menemenlizade ailesinin günümüze uzanan kollarından birisi olan Osman Streater’in babası Jasper, İkinci Dünya Savaşı’nda İngilizler hesabına çalıştığı biliniyor.

Osman Streater’in 1994’te ölen ateist annesi Nermin Menemencioğlu’nun yakılmış olan cesedinin külleri, Türkiye’ye getiriliyor ve Feriköy’deki Protestan mezarlığındaki babasının yanına gömülüyor.

Kitapta üzerinde durulan bir başka nokta daha var. Menemenlizade Rıfat Bey’in toru Nükhet Zeynep Hanım’ın Atatürk’ün eşi Latife Hanım’ın akrabalığı. Fatma Gönül Erboy (İlmen), Latife Hanım’ın teyzesi olduğuna dikkat çekiliyor.

Bütün bu paşlaştıklarım, Monşerler kitabının küçük anekdotları durumunda. Kitabı okumaya başladığınızda hemen her sayfasında birbirinden ilginç ayrıntılara rastlayacaksınız.

Tarih ve soyağacına ilişkin ayrıntılı bilginiz varsa bilgileriniz yenilenecek. Eğer, ortalama bir okuyucu iseniz, hemen her bölümde, “Vay anasına… bu kadar bağlantı da akıllara ziyan” diye hayret edeceksiniz.

Aydoğan Vatandaş, 18 Nisan 2006’da havaalanında unutulan bir kitaba eli uzandığında ona yeni bir kitap yazdıracak bir kaynağın bulunduğunu bilmiyordu. Funda Kalaycıoğlu’nun Nüveyre romanında bulunan bazı ayrıntılar, araştırmacı ruhuna Monşerler’in kapısını açtı.