Apartmanlardaki tehlike

Türkiye'ye özgü çelişki
Birçok alanda olduğu gibi bu konuda da Türkiye'ye özgü bir durum sözkonusu: Röntgen cihazlarının apartmanlarda bulunması Kat Mülkiyeti Kanuna'na göre yasak, Sağlık Bakanlığı'nın yönetmeliğine göre ise serbest! Kat Mülkiyeti Kanunu'nun 24. maddesi şöyle diyor:
'Ana gayrimenkulün kütükte mesken, iş veya ticaret yeri olarak gösterilen bağımsız bir bölümünde hastane, dispanser, klinik, poliklinik, ecza laboratuvarı gibi müesseseler kurulamaz. Kat maliklerinin buna aykırı sözleşmeleri hükümsüzdür.'
'Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkındaki Yönetmelik'te ilgili bölüm ise, 'Sağlık kuruluşları betonarme binada veya ahşap ise müstakil bir binada kurulur' diye başlıyor ve röntgen cihazı gibi kullanılması için özel şartlar gereken aletlerden hiç söz etmiyor.

Kanun üstün ama...
Bu çelişkiye hukukçu tıp doktoru Erkin Göçmen açıklık getiriyor: 'Kat malikleri oybirliğiyle karar alsa bile yerleşim olan bir binada hiçbir şekilde radyoloji merkezi açılamaz. Kanun hükmü son derece açık. Kanun, insan sağlığını önceleyerek, mülkiyet hakkının kullanımı konusunda bir sınırlama getirmiş. Merkezin açılacağı yerin işyeri olması durumunda bile buna izin verilmiyor. Ancak uygulamada kanunun ilgili maddesine uyulmuyor. Bu konuda Sağlık Bakanlığı'nın yönetmeliğine sığınılıyor. Kanunun yasakladığı, yönetmelikle serbest bırakılmış durumda. Normlar hiyerarşisine göre kanunlar yönetmeliklerden üstündür, önce kanuna bakılmalıdır. İnsan ve çevre sağlığı açısından tehlikeli olan bu yerlerin sıkı denetlenmesi gerekiyor. Sağlık Bakanlığı, kanuna aykırı olan bu yerlere ruhsat veriyor.'
Böyle bir durumda dava yoluna gidilmesi gerektiğini söyleyen Göçmen, takip edilmesi gereken yolu şöyle tarif ediyor:
'Apartmanda radyoloji merkezi Kat Mülkiyeti Kanunu'na aykırı olduğu için bölgedeki yetkili sulh hukuk mahkemelerine başvurulmalı, tahliye kararı istenmelidir. Eğer söz konusu yer ruhsatsız ise il sağlık müdürlüklerine de ayrıca şikâyet edilebilir.'
Binalarda açılan radyoloji merkezlerinin Türkiye'de mantar gibi türemesi, meslek mensuplarını da endişelendiriyor. Türk Radyoloji Derneği İstanbul Şube Başkanı Yüksel Barut anlatıyor: 'Avrupa'daki gibi planlama yapılması şart. Bu planlama da nüfusa göre ve ihtiyaç olan yerlerde merkez yapılmasıyla olur. Plansızlık denetimleri güçleştiriyor. Kanunen bu tür yerleri açmak için radyoloji uzmanı olmak gerekiyor. O yüzden merkez açmak isteyenler bir uzmanla anlaşıyor. Uzmanın o yerle ilgisi olmuyor. Varoştaki bir merkeze gidin, radyoloji uzmanını görmek istediğinizi söyleyin. Size hep saat dörtten sonra geleceğini söylerler. Oysa ki radyoloji uzmanları yoktur. Sağlık müdürlüğü bünyesinde denetimleri yapanlar da konunun uzmanı değil. Çok sayıda lisanssız ve ruhsatsız merkez olduğu malum. Radyoloji uzmanı çalıştırılsa bunlar yaşanmayacak. Çünkü uzman, merkezlerde gerekli önlemleri almakla yükümlü. Lisanssız çalışan bir yer düşünün. Gerekli önlemleri almamış, kurşun kaplatmamış olsun. Türkiye'deki bina duvarları tuğla olduğu için 'x ışını'nı direkt alt, üst ve yandaki dairelere verir. Bir başka tehlike de çok sayıda merkezin ayakta durmak için gereksiz tetkik yapması.'

Evde röntgen cihazı!
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun açıklamasına göre, geçen haftalarda bir gazetede yayımlanan kanser vakalarıyla ilgili haber üzerine kuruma yapılan lisans başvuranları arttı. Bu durum da lisanssız çalışan çok sayıda merkez olduğunu doğrulayan bir veri. İstanbul Tabip Odası Hekim Uygulamaları Birimi'nin eski sorumlusu doktor Nedim Şendağ da denetim boşluğunun ciddi olarak yaşandığını belirterek, bunu çarpıcı bir örnekle destekliyor:
'Bir meslektaşımızın evine görüntüleme cihazı kurduğunu öğrendik. Bunun doğru olup olmadığını anlamak için eve gittiğimizde arama için izin gerektiğini söyledi. Savcılıktan izin çıkarıldı. Eve girdiğimizde görüntüleme cihazının kurulmuş ve orada çekim yapıldığını gördük.'

'Sınırlama şart'
Özel Görüntüleme ve Tanı Merkezleri Derneği Başkanı Bülent Taşel, cihaz ve merkez sayısına Avrupa'daki gibi kota getirilmesi gerektiğini belirtiyor. Avrupa'da nüfusa oranlayarak merkez açıldığını anlatan Taşel, şu bilgileri verdi: 'Örneğin 500 bin nüfusa bir merkez hizmet verebilir. Bunu Sağlık Bakanlığı yetkililerine söylediğimde 'insanların müteşebbisliğini engelleyeceği' ve 'özgürlüğe aykırı olduğu' anlatıldı. Bu özgürlük kısıtlaması değil, kaynakların verimli kullanımıyla ilgili. Görüntüleme cihazları çok pahalı ve yurtdışından alınıyor. Bu yurtdışına döviz çıkışı demek. Türkiye bu kadar zengin değil.'

Sağlık Müdürlüğü'ne göre sorun yok
Görüntüleme merkezleriyle ilgili sorularımızı ancak yazılı olarak yanıtlayabileceğini belirten İl Sağlık Müdürlüğü yetkililerine göre her şey yolunda! Sorulara verilen yanıtlar, denetimler ve işleyiş hakkında da ipucu veriyor:
Resmi ve özel radyoloji merkezlerinin denetimi nasıl yapılmaktadır?
Özel radyoloji merkezlerinin denetimi, eğitim hastanelerinde çalışan ilgili branştaki uzman hekimlerce yapılmaktadır.
İstanbul'da denetim yapan görevli sayısı nedir?
32 ilçede denetim yapan 64 görevli bulunmaktadır. Ayrıca eğitim hastanelerinde çalışan ilgili branştaki uzman hekimlerce de denetim yapılmaktadır.
Geçen yıl kaç resmi ve özel merkez tarafınızdan denetlendi?
210 özel radyoloji laboratuvarı denetlenmiştir. (Resmi merkez sayısına yanıt verilmedi.)
Denetimlerde karşılaşılan olumsuzluklar, eksiklikler nelerdir?
Denetimlerde TAEK ilgili merkezin fiziki şartlarının uygun olup olmadığı ile ilgili lisans belgesi düzenlediğinden ve denetimi yapacak olan uzman hekim önceden görevlendirildiğinden denetimlerde herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılmamaktadır.
Denetimler sonucu ruhsatı iptal edilen veya uyarılan merkez var mı?
Ruhsatı iptal edilen veya uyarılan merkez yoktur.
Denetimler hangi aralıklarla ve neye göre yapılıyor?
Denetimler yeni ruhsat başvurularında Sağlık Bakanlığı'nca ruhsat verilmeden önce yapılır. Rutin olarak kapanan laboratuvarların halen faaliyette olup olmadıklarını tespit etmek için yapılır.
Yaptığınız denetimlerde lisansının olmadığı tespit edilen merkezler bulunuyor mu?
Denetimlerde TAEK'ten lisan almayan merkezler bulunduğu durumlarda ilgili merkez lisans alana kadar faaliyeti durdurulur.
Radyoloji merkezlerinde çalışanlardan ulaşan şikâyet bulunuyor mu?
Radyoloji merkezlerinde çalışanlarla ilgili müdürlüğümüze gelen şikâyet bulunmamaktadır.