DTP teklif etti, Tunceli 'Dersim' oluyor

Dersim isyanı
25 Aralık 1935’te Tunceli Kanunu çıkarıldı. Bu kanuna dayanılarak General Abdullah Alpdoğan geniş yetkilerle vali olarak atandı. Alpdoğan’ın sert tavrı ve bazı aileleri il dışına çıkarmak istemesi de tepki çekti. İsyan, Ehlibeyt soyundan gelen Abbasan aşireti reisi Seyit Rıza’nın önderliğinde 20-21 Mart 1937’de Harçik Köprüsü’nün yıkılması ve telefon hatlarının kesilmesiyle başladı.

Kara harekatının başarısız olması üzerine hava kuvvetleri çağrıldı ve 3 filo bombalama faaliyetinde bulundu. Türkiye’nin ilk kadın pilotu Sabiha Gökçen de Tunceli- ’yi bombalayan uçaklardan birinin pilotu olarak görev yaptı. Hava harekatıyla isyancıların ağırlıklı olarak barındığı Laş bölgesi bombalandı. Hava harekatının ardından başlatılan kara harekatı sonunda isyanın önderi Seyit Rıza diğer aşiret reisleri ile birlikte teslim oldu ve askeri harekat 13 Eylül 1937’de sona erdi.

Yapılan yargılama 15 Kasım’da tamamlandı ve 6 kişi idam edildi. Seyit Rıza ve oğlu da idam edilenler arasında yer aldı. İdamlardan sonra Kureyşan aşireti yeniden ayaklandı ve ikinci isyan başladı. Bunun üzerine başlatılan askeri harekat ise Eylül 1938’de tamamlandı. Albay Reşat Hallı’nın İsyanlar kitabında 6-16 Eylül 1938 tarihleri arasında gerçekleşen harekat sonucunda, “... tarama bölgesi içinden ölü ve diri 7954 kişinin çıkarıldığı” belirtilmektedir. Ancak olaylar ve çatışmalar yaklaşık 10 yıl daha yer yer devam etti.

İsyan sırasında ölümlere ilişkin farklı kaynaklarda çok farklı rakamlar verilmektedir. Sayı 5 bin ile 90 bin arasında değişmektedir. Sürgüne gönderilenler konusunda ise bu sayı on binlerle ifade edilmektedir. Sadece Elazığ’dan 6 Ağustos 1938’de 15 farklı ile sürgüne gönderilen kişi sayısı 5 bindir.