Ahlat'ta Budist mabedi tartışması

Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Tatvan Meslek Yüksek Okulu Öğretim Görevlisi Dr. Mehmet Demirtaş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Budist mabedi olduğu iddia edilen mağara yerleşmesinin, Yezidi mabedi olma ihtimalinin daha güçlü olduğunu öne sürdü.

Demirtaş, Ahlat'ın Harabeşehir bölgesinde yüzlerce mağara bulunduğunu, bu mağaraların bazılarında çeşitli motiflerden meydana gelen süslemeler bulunduğunun yöre halkı tarafından öteden beri bilindiğini kaydetti. Ahlat'ta, Budist inancının Moğolların etkisiyle taşındığı iddiasının ise bilimsellikten uzak olduğunu vurgulayan Demirtaş, Moğol hareketinin bir istila hareketi olduğunu, başta mabetler ve kütüphaneler olmak üzere, insana dair birçok şeyin bu dönemde yok edildiğini söyledi.

-"MOĞOL ANLAYIŞININ MABET İNŞA ETMESİ BEKLENMEZ"

Moğolların istila anlayışıyla hareket ettiğini ve bu çerçevede hareket eden bir anlayışın mabet inşa edemeyeceğini belirten Demirtaş, şunları kaydetti: "Böyle bir anlayışın mabet inşa etmesi beklenemeyeceği gibi, Moğol istilasının meydana geldiği ve Moğollar'ın Anadolu'ya girdiği dönemde, bırakın Anadolu'da, çok geri kalmış toplumlarda bile mağara yerleşmesi yaygın değildi.

Ahlat'ta bu yerleşmenin gündemde bulunmadığı kolaylıkla anlaşılabilir. İnsanlar bu dönemde kolay işlenebilen Ahlat taşından çok görkemli binalar, camiler ve kümbetler inşa ediyordu. Bu şartlar altında gelişmiş bir şehir merkezine çok yakın bir yerde, İslam dininin egemen olduğu bir coğrafyada, özünden iyice uzaklaşıp bozulmuş Budist inancının veya herhangi pagan bir inancın yaşaması söz konusu olamaz."

-"YEZİDİ TAPINAĞI OLABİLİR"

Harabeşehir'de bulunan ve üzerinde tavus kuşlarının yer aldığı mabedin, Yezidi mabedi olma ihtimalinin çok güçlü olduğunu bildiren Demirtaş, tavus kuşu figürünün Yezidi inancının temel unsuru olduğunu kaydetti.

Yezidilere göre, Allah'ın ilk önce tavus kuşunu yarattığını belirten Demirtaş, şunları söyledi: "Tavus kuşu ya da melek tavus dünyada hiçbir varlık yokken diğer mahlukatın reisi olmuştur. Yezidilikte de iyi ile kötünün savaşı vardır. Tanrı iyiliği, şeytan ise kötülüğü temsil etmektedir. Buna göre, melek tavus (Abtavus) şeytan, çirkinlik ve kötülük tanrısı olduğundan, kendisinden korkulur. Bu nedenle şerrinden korunmak için ona saygılı olunması gerekir. Öyle ki Yezidi inancında tavus kuşu kimi yanlış algılamalara göre tapınma derecesinde kutsanmıştır. Söz konusu tapınaktaki, tahrip olduğu söylenen lotus çiçeği motifinin de yalnızca Budist inancına bağlanması doğru bir yaklaşım değil. Budizm'in hiç girmediği Mısır'da da lotus çiçeği çok yaygın olarak vardır. Yine Yunan mitolojisininde de bu çiçek çok önemli bir semboldür. Eski çağlardan bu yana mimaride önemli bir benzeme ögesi olarak kullanılan bu bitki, çeşitli dönemlerde bereket, doğum, cinsellik ve yeniden doğuş simgesi olmuştur."

Budizm'in egemen olduğu yerlerin Hindistan, Çin, Japonya, Tayland, Seylan Adası, Kore ve Burma gibi daha çok Uzakdoğu ülkeleri olduğunu belirten Demirtaş, şöyle devam etti: "Günümüzde çağdaş Budizm olarak adlandırılabilecek Zen Budizm'e ise bazı Avrupa ülkelerinde rastlanılmakta. Zerdüşt ve dolayısıyla Yezidi inancı daha çok İran, Mezopotamya ve Anadolu'nun doğusunda yaygındır. Bu inanışlar günümüzde seyrek de olsa varlığını sürdürmektedir. Dolayısıyla Ahlat'taki tapınağın, fiziki, kültürel ve inanç coğrafyası bakımından, Yezidiliğin ilk çağlarına ait olmasının çok daha kuvvetli bir ihtimaldir

(aa)