Hamsiyi Evliya Çelebi'den okuyun
Karadenizliler için hamsinin, balıktan çok öte bir anlamı var. Yöre insanına göre, bütün balıklar bir yana, hamsi bir yana. Evliya Çelebi, hamsiyi öyle bir anlatmış ki okumadan geçmeyin.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde Lazlar'ın hamsi için kavga ettiklerini anlatır. Hamsinde çıktığı için Hamsi balığı derler ve çıkınca tellallarla halka haber verirler. İnce sırmalı mendillere balığı koyup giderler...
Geçen haftaki hamsi yazımızdan sonra gelen e-mailler, konuştuğumuz dostlarımızın hamsiyle ilgili anıları, olumlu olumsuz görüşler şunu gösterdi ki gerçekten hamsi birçok insan için balıktan çok öte bir olay. Sanıyorum sizden gelen sorular ve bilgilerle birlikte hamsiyi çok uzun haftalar yazmamız gerekecek. Bu nedenle her yıl en az iki defa bu balığı yazmamız gerektiğini anlamış bulunuyorum. Öyleyse bu hafta da efsane balığa değişik bir yönden bakalım.
Yazıyı kaleme alırken de hamsinin kızartmasından, buğulamasına, çorbasından haşlamasına hatta kayganasına kadar birçok şekilde yiyerek konsantre olmaya çalıştım. Sizlerin yerine kendime hamsi haftası ilan ettim. Gelin bu hafta da sizler; kendinize, ailenize ve dostlarınızla hamsi haftası ilan edin. Hafta boyunca değişik yemekler, hamsi salatası ve mezeleri ile hamsi haftasını yaşayın, yaşatın. Beni de davet ederseniz hamsi ziyafetine hayır demem doğrusu.
Evet, bu hafta da biraz hamsinin tarihsel sürecine göz atalım ve Evliya Çelebi hamsi için ne diyor, bakalım.
EVLİYA ÇELEBİ'DE HAMSİ
1600'lerde Karadeniz Bölgesini ziyaret eden Evliya Çelebi, gezisiyle özellikle de hamsi ile ilgili ayrıntılı bilgiler vermiştir. Şöyle ki:
Levrek balığı, kefal balığı gayet lezzetlidir. Bir karıştan uzun kırmızı başlı tekir balığı, uskumru balığı ve daha bin çeşit balıkları vardır. Amma bunların hepsinden fazla Lazların üzerine düştükleri, alışverişi hakkında kavga ettikleri HAMSİ balığı… Bu balık Hamsinde çıktığı için, hamsi balığı derler. Balığın çıkışını dellallar halka haber verirler. Dellalların bir çeşit mürves ağacından boruları vardır. Bir kere surunca, 'Ahça çomahla bir mendil hamsi ver' diye ince sırmalı mendillere balığı koyup giderler. Balığın suyu akarak giderken, bazıları suyun aktığına acıyarak, 'Bre balığın suyunu akıtıyorsun… Suyuna bir pilavcık sallasana' diye şaka ederler.
SEYAHATNAMEDE HAMSİ TARİFİ
Temizlenen hamsiler onar onar şişe dizilir. Maydanoz, kereviz, soğan ve pırasa karıştırılır ve bu karışımın içine karabiber ve tarçın atılır. Sonra tavaya, ilk sıra balıkla başlamak üzere üst üste sebze ve balıklar dizilir. Üstüne zeytinyağı dökülür. Hafif ateşte bir buçuk saat kadar pişirilir. (Ramazan Bingöl / Yeni Şafak)
