Ticaret erbabı için yeni rehber eser

Safa Yayın Dağıtım'dan çıkan eser, İslam fuıkhına göre ticaret ve mülkiyet konusunu irdeliyor.

KİTABIN ÖNSÖZÜ

Kâinatın her zerresi üzerindeki mutlak mülkiyet, şüphesiz Allah'a aittir. Rabbine kullukta izzet ve şeref bulan, ona kul olmakla beşere ve diğer aciz varlıklara kulluktan kurtulan her mü'min, bu gerçeği kabul eder.

Mülkiyet bütünüyle ona ait olmakla birlikte, sonsuz kerem sahibi Rabbimiz kendi mülkünde kullarına da mülkiyet hakkı vermiştir. Bunun ölçülerini de tayin etmiştir. O, nimetin kaynağı olduğu gibi, ilmin, hak ve hukukun da kaynağıdır.

İslâm fıkhında kulların mülkiyet sebebi üç ana dala ayrılmış ve şöyle sıralanmıştır:

1 - Asıldan gelen mülkiyet.
2 - Akid yoluyla elde edilen mülkiyet
3 - Hilâfet yoluyla gelen mülkiyet.

"Asıldan gelen mülkiyet" ifadesiyle kastedilen, önceden herhangi sahibi olmayan malların, şartları yerine getirildiğinde şahıs mülkiyetine girişine denir. Kara ve deniz avlarının, kekik, papatya, adaçayı gibi otlar ve çiçeklerin, odun, çalı, kereste gibi orman ürünlerinin, mantar, çilek, kestane, yabanî meyve gibi tabiatın içinden alınan sahipsiz malların, kaynaklardan alınan suların, su altı ürünlerinin, yer altından çıkarılan madenlerin, faydalanılamayan ve "ölü araziler" diye adlandırılan alanların, taşlar, mermerler, kil ve kireçlerin, tabiatın bağrında yer alan daha nice nimetlerin sahiplenilmesine denilir.

Bunların İslâm Fıkhında ayrı bir yeri ve hukuku vardır.
"Akid yoluyla mülkiyet" ise adından da anlaşıldığı gibi, karşılıklı rızaya ve ihtiyaç karşılamaya dayalı akitlerle şahıslardan şahıslara geçen mülkiyettir. Bir başka ifade ile önceden sahibi olan bir malın meşru akitle bir başka şahsa intikalidir. İnsan hayatı içinde en çok kullanılan mülkiyet sebebi akiddir. Alış-veriş, hibe, kiralama, çalışma karşılığı alınan ücret bu çerçeve içinde yer alır. Kitabımızda üzerinde duracağımız ticâret de bunun bir parçasıdır. Ticâretin hayatımız üzerindeki tesiri tasavvuru zor olacak kadar önemlidir.

"Hilafet yoluyla mülkiyet" ise miras hukuku alanına girer. Hilafet, "yerine geçme, yerini alma" demektir. Mirasçıların, mülkiyet açısından ölen insanın yerini alması esasına dayalıdır. Bu mülkiyet sebebi de her ne kadar mülkiyetten mülkiyete geçme olsa da, akidlerde olduğu gibi karşılıklı rızaya ve akde dayalı bir mülkiyet intikali değildir. Hayatın bir gerçeği olarak vardır ve asırlardır da var olagelmiştir...

Mülkiyet edinme yollarının fıkhî incelikleri daha geniş çerçevede incelenmelidir. Biz oldukça geniş olan bu alana girmeyeceğiz. Yapmak istediğimiz hem bu bilgilerin varlığını hatırlatmak, hem de akde dayalı mülkiyet sebeplerinden olan ticâret üzerinde bilgi, duygu ve düşünce paylaşmaktır. Onun nasıl bir nimet, nasıl bir hizmet olduğunu hatırlatmaktır.

Çünkü ticârete karşı duygular yaralandı, çarşılar, pazarlar ve iş dünyasının neredeyse bütünü hırsların yarıştığı, olmadık manevraların birbirini kovaladığı, ahlâkî duyguların geri planda kaldığı, helal-haram hassasiyetinin kazanma hırsı karşısında zayıfladığı, dostluk, vefa, yardımlaşma ve dürüstlük hasletlerinin unutulmaya yüz tuttuğu bir dünya haline geldi. Orada rüzgârlar farklı eser, yağmurlar farklı yağar, sular farklı buz tutar oldu...

Hayatın bizi körü körüne sürükleyişinden kurtulmak, aslî değerlerimize dönmek, asıl gayelerimiz hatırlamak, mesleğimizin onurunu yeniden geri döndürmek, ne yaptığımızın ve ne yapacağımızın şuurunda olmak zorundayız. Hayatı dengeli yaşamak, dünyadaki nasibimizi unutmadan bizi nimetlere gark eden ve mülkünde mülkiyet hakkı veren, akıl ve zekâ ile donatan Rabbimizin rızasını kazanmalıyız. Kısaca iki cihan saadetinin kazananı olmalıyız.
Bu yolda hayra vesile olur ümit ve niyazıyla...

Dr. Mahmut Şerafeddin Kalay

KİTABIN KÜNYESİ

Kitabın Adı: İlim Hikmet Pınarı'ndan Ticaret Ehline

Yazarı: Dr. Mahmut Şerafeddin Kalay

Yayınevi: Safa Yayın Dağıtım

Yayın Tarihi: 2013

Sayfa Sayısı: 472