Adıyaman gezi rehberi: Kommagene’nin izinde tarih ve doğayla buluşma

UNESCO mirası Nemrut Dağı’ndan Kommagene Krallığı’nın gizemli tapınaklarına, Roma dönemine ait köprülerden binlerce yıllık kaya mezarlarına… İşte Adıyaman’da mutlaka görmeniz gereken tarihi, kültürel ve doğal duraklar:

KARAKUŞ TÜMÜLÜSÜ

Kommagene Kralı I. Antiochos’un oğlu II. Mithridates’in annesi Isias, kız kardeşi Antiochia ve yeğeni Aka için yapılmış bir kutsal mezar alanıdır. (Hieratheseion). Tümülüs doğu, batı ve kuzeybatı yönlerinde 4 Adet, yaklaşık 9 metre yüksekliğinde dorik düzendeki sütun gruplarıyla çevrelenmekte.

Üzerinde kartal olan sütunun diğerlerine göre daha sağlam olmasından dolayı anıt mezar “Karakuş” olarak adlandırılıyor.

CENDERE KÖPRÜSÜ

Cendere Köprüsü Kahta Çayı üzerinde 120 metre uzunluğunda, 7 metre genişliğindedir. 92 büyük kesme taş kullanılarak yapılan köprü, büyük ve küçük iki kemerden oluşmakta.

Köprünün güneydeki girişinin her iki tarafında birer korint düzeninde bulunan köprü, Roma İmparatoru Septimius Severu’un (M.S. 193-211) talimatı ile yaptırılıyor. Sütunlardan birinin Septimius Severus, birinin askerlerin annesi Julia Domna, (Septimius Severusu’un eşi) diğer ikisinin de oğulları Caracalla ve Geta anısına diktiriliyor.

ARSAMEİA ÖREN YERİ

Arsameia (Arsemia) Antik Kenti, Adıyaman’ın Kahta ilçesine 26 kilometre mesafede yer alıyor. Kommagene Krallığının yazlık yönetim merkezi olan Arsameia, Friedrich Karl Dörner’in çalışmaları sonucunda bir tören ve tapınım yeri olduğu belirleniyor.

Anadolu’da şu ana dek bulunan ve çağının en uzunu olan Grekçe yazıt Arsameia’da yer almakta. Yazıtta, kentin kuruluşu, I. Antiochos’un Arsameia için gerçekleştirdiği inşa faaliyetleri, bölgede var olan mimari yapılardan ve kabartmalar, dinsel yapılar, Kommagene Krallığı’nın kanunları, krallık soyu ve dini törenler sırasında yapılması gerekenler gibi konulardan bahsedilmekte.

ESKİ KAHTA KALESİ

Kocahisar köyünde bulunan Eski Kahta Kalesi, Nemrut Dağı tur güzergahında yer alıyor. Üç önemli medeniyetin izlerini taşıyan kale, Kommagene’liler döneminde yazlık başkent olan Arsameia ile birlikte önemli bir idare merkezi, kale olarak inşa ediliyor. Roma’lılar döneminde de geliştirilerek konumu devam ettiriliyor.

Kale, 1970’lerde Karl Dörner tarafından onarılıyor.  Kale içinde çarşı, cami, zindan, su yolları, güvercinlik kalıntıları ve kitabeler bulunmaktadır. Kale’den Nymphois’e inen su yolu bir tünelle Arsameia’ya bağlanıyor.

NEMRUT DAĞI ÖREN YERİ

Adıyaman’ın Kahta ilçesinde yer alan Nemrut Ören Yeri, 2 bin 150 metre yükseklikte, Nemrut Dağı üzerinde yer alıyor. Ören yerinde, Kommagene Kralı I. Antiochos’un tanrılara ve atalarına minnettarlığını göstermek için yaptırdığı mezarı ile devasa heykeller yer almakta.

Dünya’nın En Yüksek Açık Hava Müzesi Nemrut Dağı, Türk fotografçı Ara Güler’in Alman-Der Stern Dergisi için 1960 yılında çektiği fotoğraflarla dünyadaki ününü arttırmıştır.

Nemrut Dağı 1987 yılından beri UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer almıştır. Nemrut Dağı, 1988 yılında Milli Park olarak ilan edilmiş, Kommegene Krallığı Döneminde tüm dinleri ve kültürleri tek çatı altında birleştirmek için yapıldığı düşünülmekte. Kral Antiochos’un burada öldüğü ve Nemrut Dağında büyük bir tümülüs altında toprağa verildiği bilinmektedir. Grekçe yazılmış 237 satırlık uzun bir kült yazıtı (Nomos) yer almaktadır. Zirvede, Doğu, Batı ve Kuzey terasları yer almaktadır.

Nemrut Dağı M.Ö. 1.yüzyılda doğu ve batı medeniyetlerin buluşma noktası oluyor.

Doğu Teras: Gün doğumu bu terasta izlenmektedir. Doğu terası tanrılar galerisi, atalar galerisi ve sunaktan oluşmaktadır. Kommagene Krallığının gök yüzü hakimiyetini temsil eden bir kartal, yeryüzündeki gücünü temsil eden aslan heykeli bu terasta yer almaktadır.

Batı Terası: Güneşin batışı bu terasta izlenmektedir. Batı terasının ilgi çeken kalıntılarından biri de Astroloji ile ilgili bir aslan horoskop bulunmaktadır. Aslan kabartması üzerinde yer alan ay ve yıldızlardan, M.Ö 7 Temmuz 62 tarihine ulaşılıyor ve bunun Kral I. Antiochos’un tahta çıkış tarihi olduğu düşünülüyor.

Kuzey Ters: Batı ve doğu teraslarını birbirine bağlar 180 metre uzunluğunda bir tören yoludur.

KIZILİN KÖPRÜSÜ (SİGNAS) VE KAYA MEZARLARI

Antik kaynaklarda Singas, Arapça yazılan kaynaklarda Nahr el Azra isimleri ile adlandırılan Kızılin Köprüsü, Adıyaman’a 55 kilometre uzaklıkta yer alıyor. M.S II. yüzyılda, Roma döneminde hüküm süren Kommagene Uygarlığı tarafından inşa ediliyor. Köprü 155 metre uzunluğunda, 8 metre genişlikte yerden yüksekliği 31 metre olup, düzgün kesme taşlarla inşa ediliyor.

Fırat Nehri kıyısında yer alan, kaya mezarları ve 5 bin yıllık geçmişiyle yaklaşık 200 hektarlık alana yayılan, irili ufaklı 300’e yakın mağaraya ev sahipliği yapan Kızılin Kanyonu, hem kültür hem doğa turizmi açısından zengin bir potansiyel taşımaktadır. Kızılin Kanyonu doğal güzellikleri ile kültürel bir yolculuk sunmakta ve bu bölge, kültür ve doğa turizmini bir arada barındırmakta.

SOFRAZ TÜMÜLÜSÜ

Sofraz Tümülüsleri, Adıyaman’ın Besni ilçesine bağlı Sofraz köyünde yer alıyor. Tümülüs şeklindeki anıt mezarların, M.S. 1-2. yüzyıllarda, Roma döneminde yapılmış olabilecekleri tahmin edilmekte.

Sofraz köyünün güneydoğusunda yer alan Büyük Tümülüs’ün yüksekliği yaklaşık olarak 15 metre olup, mezarın üzeri moloz dolgu ve toprakla örtülü. Geçiş koridoru ve mezar odası olmak üzere üç mekândan oluşmakta. Kesme taştan yapılmış olan mezar odasına tonozlu uzun bir mezar girişinden sonra ulaşılıyor.

PERRE ANTİK KENTİ VE KAYA MEZARLARI

Adıyaman merkezde, Örenli mahallesinde yer alan antik kent, Kommagene Krallığı’nın beş büyük kentinden biri. Önemli yol güzergahları üzerinde olması nedeniyle jeopolitik bir öneme sahip olan kent, Pirin adıyla da anılmakta. Antik kaynaklarda suyunun güzelliğinden bahsedilmekte, kentin kervanlar, yolcular ve ordular tarafından dinlenme yeri olarak kullanıldığı anlatılmakta.

GERGER KANYONU

Fırat Nehri ile Atatürk Baraj Gölü arasında bulunan Gerger Kanyonu, doğa ile iç içe vakit geçirmek ve dinlenmek isteyenler için keyifli bir yer.

Batısında Adıyaman ve doğusunda Şanlıurfa’nın bulunduğu Gerger Kanyonu, muhteşem doğası ve tarihi yapısıyla kendine hayran bırakıyor. Fırat Nehri’nin her iki yakasında binlerce yıl, çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış onlarca mağara, kaya mezarı, tarihi-kültürel yapı ve eşsiz güzelliği ile dikkat çeken Takoran Vadisi, keşfedilmeyi bekliyor.

KIZILİN KANYONU

Adıyaman’ın Besni ilçesine yer alan, Kızılin Kanyonu, Göksu ve Fırat nehirlerinin kesiştiği bölgede bulunuyor.

Kızılin Kanyonu etrafında, Kommagene Krallığı ve Roma dönemine kadar uzanan medeniyetin izlerini gösteren tarihi kalıntılar yer alıyor. Ayrıca burada bulunan mağaralarda bu geçmişe ışık tutuyor. Başlayan tekne turlarıyla ile de ziyaretçiler yaklaşık 2 bin yıllık tarihi mağaraları görme fırsatı buluyor.