Ahmet Arvasi'nin Şiir Alemi

Bilgeoğuz Yayınları hayırlı bir hizmette bulunarak S. Ahmet Arvasi’nin bütün eserlerini bir dizi olarak yayımladı. İlm-i Hâl, Eğitim Sosyolojisi, Doğu Anadolu Gerçeği, Hasbihal (I- V), Türk İslâm Ülküsü (I-III), Şiirlerim...

Arvasi’nin düşünce hayatımızdaki önemli yeri biliniyor. Ama ben bu yazımda onun sanatkâr tarafı ve elbetteki şairliği üzerinde, yani şiirlerinden meydana gelen Şiirlerim kitabı üzerinde duracağım. Şairimizin 100 sayfalık bu ince fakat süzülmüş kitabı birbirinden güzel şiirlerle dolu. Bilmiyorum, bugüne kadar Arvasi’nin şairliği üzerinde duran oldu mu? Edebiyat sanat dergilerinde şiirleri hakkında yazılar yazıldı mı? Sanmıyorum. En azından ben görmedim.

Şairimiz “Takdim”inde şairlik mâcerasını şöyle anlatıyor:

“Vaktiyle şairliğe özenmiş ve yazdıklarımı Sır adını verdiğim bir kitapçıkta toplamıştım. O zaman, Ahmet Cezzar Arvasi imzasını kullanıyordum. 1955 yılında, daha yirmi üç yaşında bir delikanlı iken yayınladığım ve mürettip hataları ile dolu bu kitapçığımı, her nedense hiç sevemedim ve âdeta şairliğe küstüm. Kendimi, fikrî çalışmalara verdim.

Mesleğim icabı, gençliğin meseleleri ve buhranları ile birlikte yaşıyordum ve her gün onların yüzlerce sorusuna muhatap oluyordum. Gençler, Batılılaşma hastalığına yakalanmış bir cemiyetin bütün ıstıraplarını kafalarında ve vicdanlarında taşıyorlardı. Onların millî ve mukaddes konulardaki şüpheleri, arayışları ve çırpınışları ister istemez bana da bulaşıyor ve beni gece gündüz meşgul ediyordu. İşte bu çetin dönemde Kendini Arayan İnsan, İnsan ve İnsan Ötesi, Türk- İslâm Ülküsü, İlm-i Hâl gibi kitaplarımı yazdım. Böylece hem onlara, hem kendime yardım etmek istedim.

Daha sonra, yıllar önce yazdığım şiirlerimi,tekrar gözden geçirmek ihtiyacını duydum. Böylece, bu dosya meydana geldi. Kim bilir, belki, bir gün onları, yeniden yayınlamak ihtiyacını da duyabilirim. Yahut, birileri çıkıp bunu yapabilir. Yahut, çocuklarım için bir hatıra olabilir.

Şiirlerimi, yazılış tarihlerine göre sıralamaya çalıştım. Her nedense bu tasnif biçimi, bana güzel göründü.” 1

Merhum Ahmet Arvasi kitabı kendine özgü ve çok anlamlı bir şekilde bölmüş. Hayatının farklı dönemlerinde kaleme aldığı şiirleri bir araya getirmiş. Bu bölümler şairin 1948’de kaleme aldığı “onaltı yaş şiirleri”nden başlıyor vefatına kadar devam ediyor. Onun 16 yaşında kaleme ilk şiirlerden biri olan “Ne Gam”, iyi bir başlangıç sayılabilir. 

Ne gam, varsın dizlerim koşa koşa yorulsun,
Saadetin,  dâvanın, gerçek aşkın peşinde...
Boş hayaller kül olup rüzgârlarda savrulsun,
Yaban gülleri gibi solsun çöl güneşinde.

Şairin bu yaşlarda yazdığı “Hazan Bahçesi”, “Akşamdan Sonra” ve “Sonbaharda” gibi ilk şiirleri bile, onun nasıl bir duygu ikliminden beslendiğini gösteriyor.

Şiir seyrine devam ediyoruz. Kitap boyunca hamasî şiirler kadar his yönü ağır metinler de etkisini gösteriyor. Henüz 17 yaşındaki bir delikanlının “Özleyiş” şiiri, ecdadına âşık bir delikanlının eski muhteşem çağlara olan hasretini dile getiriyor:

Tuna neden köpürmüş, Kırım neden inliyor?
Nerde parlayan kılıç, nerde o akıncı ced?
Şimdi Hazar uzaktan feryadımı dinliyor,
Ayrıldı mı Kafkaslar yurdumdan ilelebed?

Kıbrıs’ın ayrılışı derd oldu içimizde,
Barbaros’un sesini kaybettik Akdeniz’de,
Adalar yabancı da, dinmez derleri bizde,
Balkan’ımız vatandan ayrıldı mı nihayet?

Kitap boyunca hazanla, hüzünle sık sık karşılaşıyoruz. Ayrılık duyguları arada bir önümüze çıkar ve bizi etkiler. Bir melâl kâinatındayız âdeta. Şairimiz de bu hissi son derece başarılı bir şekilde verir. İşte “Hazan” şiiri de onlardan biridir. 

İklim,  darmadağın etmiş mevsimi,
Garip bir şairin odası gibi.

Ruhun dinlendiği mevsim yıkılmış,
Kuşların dağılan yuvası gibi.
Ne hisler gizlidir bu hissizlikte,
Toprağın Allah’a duası gibi.

Serbest vezinle de yazmış bulunan şairimiz daha çok hece vezninde karar kılmış. Bu veznin hakkını da vermiş adamakıllı. İnsanın en güzel çağlarından birisi de 19 yaşıdır şüphesiz. Gençliğin en anlamlı ve kalıcı devridir bu zamanlar. Ahmet Arvasi’nin uzun metinlerinin yanı sıra kısa şiirleri de çoktur. Şairin 1951’de bizlere armağan olarak bıraktığı “Şiirim” kıtasında âdeta iç dünyasını ele verir:

Mustarip kalbimin hür deryasında,
Çırpınır, dövünür hislerini benim.
Kalemin can verir bir damlasında,
Kesilir hıçkırık seslerim benim. 

Sanırım 1950’li yıllar Arvasi’nin Necip Fazıl’ın kuvvetli bir şekilde etkisinde kaldığı dönemdir. Çünkü bazı mısralar bize Çile’yi hatırlatmaktadır. “Fırtına ve Gece” bu hoş şiirlerden biri:

Kararmış bulutlar, rüzgâr kudurmuş,
Üstüme kâinat çökecek gibi.
Karanlıkta biri gizlenip durmuş,
Arkamdan tetiği çekecek gibi.

Rüzgârın kabaran bu uğultusu,
Evin çatısını sökecek gibi.
Benim için her şey kurmuş bir pusu,
Bir yumruk camları dökecek gibi.  

Şairin “Dâva” gibi tezli şiirleri var. O bu havadaki şiirlerinde daha çok düşünce dünyasını aksettirir. Fakat bu tarz ideolojik yönü ağır basan şiirlerinde ister istemez sanat kaygısının azaldığını görüyoruz. Ancak kısa da olsa bazı şiirleri  vardır ki, bunlarda maveradan esintiler çevremizi sarıverir:

Susuzum, yandı ruhum,
Bilmem kaç yıldan beri?
Tâ kalbimden mecruhum,
Bilmem kaç yıldan beri?

Maddi asrın ordusu,
Pınarda kurdu pusu,
Hasretim bir yudum su,
Bilmem kaç yıldan beri?

Arvasi’nin bazı şiirlerini, üstat Necip Fazıl’ın dünyasından ilham alarak yazdığını belirtmiştik. Doğru. Bu zaten genç şairlerin kaçınamayacakları bir özel dönemdir. Taklit devri de diyebiliriz bir bakıma. Aslolan bu taklidin iyi yapılabilmesi, ardından şairin kendi üslûbunu bulmasıdır. Meselâ “Fırtına ve Gece” bu başarılı şiirlerindendir:

Yıldızsız bir gece!.. Rüzgâr kudurmuş!..
Gökyüzü, üstüme çökecek gibi.
Karanlıkta biri gizlenip durmuş,
Arkamdan tetiği çekecek gibi.