Domuz gribi aşısı yaptırmalı mı, yaptırmamalı mı?

Hürriyet Gazetesi yazarı Prof. Dr. Osman Müftüoğlu'nun domuz gribi aşılarının güvenilir olup olmadığı yönündeki tartışmalar ve domuz gribi olmamak için alınacak önlemlerle ilgili sorulara verdiği cevaplar:

Bu aşıya sıcak bakmayan güvendiğim bilim adamları olsa da (örneğin Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta) ben bu konularda mikrobiyoloji ve enfeksiyon hastalıklarında uzmanlaşmış kişilerin dinlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu uzmanların da neredeyse tamamı “aşılanmanın daha doğru bir yaklaşım olduğu” görüşündeler. Aşı ülkemizde de uygulamaya geçtiğinde sevgili torunum Aleyna’ya gönül rahatlığı içinde uygulatacağım, ben de yaptıracağım. Çünkü mevcut araştırmalar ve bulgular domuz gribi sonucu ortaya çıkabilecek tatsızlıkların bir hayli ciddi olduğunu gösteriyor. Kısacası aşıya karşı olan, aşı konusunda tereddütleri olanlara saygım sonsuz. Onların da haklı gerekçeleri var ama ben bu alanda uzmanlaşmış kişilerin (mesela Prof. Dr. Mehmet Ceyhan’ın, Prof. Dr. Serhat Ünal’ı n, Prof. Dr. Murat Akova’nı n) ne dediklerine bakmayı daha doğru buluyorum. Siz de öyle yapın!

En etkili önlem hangisi?

El temizliği! Bütün bulgular el temizliğinin en etkili önlem olduğunu gösteriyor. Bu nedenle özellikle öğrencilerin, öğretmenlerin, okul kreş çalışanlarının, hastane personelinin ve tabii ki en başta hemşirelerin, doktorların ama hepimizin el temizliğe son derece önem vermemiz gerek. Hasta çocukları okula göndermemek, özellikle grip belirtileri varsa evde istirahat ettirmek ve hastalığı başkasına bulaştırmalarını engellemek de çok önemli. Maske kullanımı herkes için her zaman şart değil. Gripli hastaya yakın tıbbi teması olan müdahalede bulunan sağlık çalışanlarının bu önlemi alması yetiyor. Seyahat süresince de bu maskelerden faydalanmak mümkün. Hapşırırken, öksürürken kâğıt mendil kullanarak ağzı burnu kapatmak, tek kullanımlık kâğıt mendillerden faydalanmak ve tabii ki kişisel bakıma, hijyene dikkat etmek de şart. Bağışıklık sistemini güçlü tutmak için özellikle önümüzdeki günlerde istirahatınızdan, uykunuzdan, beslenmenizden taviz vermeyin.

Grip belirtileri ortaya çıktığı zaman ne yapmalıyım?

Bu yıl her yıl yaptığınızdan daha farklı davranmalı ve grip belirtileri ortaya çıkar çıkmaz hemen bir doktora başvurmalısınız. Doktorunuz ek testlere ya da araştırmalara, tedavi amacıyla tamiflu gibi bir ilaca ihtiyacınızın olup olmadığına karar verecektir. Evde istirahat etmeli ve çevrenizdeki insanlara bulaştırmamak için azami dikkati göstermelisiniz. Gribal belirtiler yanında tekrarlayan ve uzun süren kusma, nefes darlığı, nefes alıp vermekte güçlük, bilinç bulanıklığı gibi şikâyetleriniz varsa doktora müracaat etmekte daha erken davranmalısınız.

El yıkamak için özel sıvılar gerekiyor mu?

Hayır, gerekmiyor. Yapacağınız şey ellerinizi bol su ve sabunla ama özenle 15-20 saniye süre ile iyice yıkamaktan ibaret. Eğer su ve sabun bulamazsanız alkol içeren el antiseptiklerinden de faydalanmanız mümkün.

Koruyucu amaçla alınan bağışıklık sistemini güçlendirecek destekler faydalı olabilir mi?

Bağışıklık sistemini güçlendirmek için sık kullanılan umklaoba, ekinezya, elderberi gibi bitkiler, çinko, selenyum, histidin, betaglukan, C vitamini gibi maddeleri içeren desteklerin domuz gribini önlemede herhangi bir faydasının olup olmadığı bilinmiyor. Bu konuda yapılmış bir bilimsel araştırma da mevcut değil. Bu nedenle daha çok doğru beslenerek, dinlenerek ve koruyucu önlemleri dikkatle uygulayarak önlem almak daha akıllıca.

Domuz gribinin belirtileri neler?

Domuz gribinin her yıl karşılaştığımız bildik gripten farklı çok tipik, çok özel bir belirtisi yok. Bu gripte de yüksek ateş, boğaz-burun akıntısı, öksürük, kırıklık, halsizlik, yorgunluk, kas eklem ağrıları, boğaz ve baş ağrısı, zaman zaman ortaya çıkan titremeler var. Ama bütün bunların şiddeti olağan gripten biraz daha fazla. Ayrıca kusma ve ishal gibi beklenmedik belirtiler de öncelikle domuz gribini düşündürmeli. Sorunun bronşlara, yani solunum sistemine inmesi ve ciddi bir nefes darlığı yapması halinde de akla öncelikle domuz gribi gelmeli. Özellikle ateş 2-3 gün müdahalelere rağmen düşürülemiyorsa, nefes darlığı gittikçe belirginleşiyorsa, hasta 2-3 günlük nezle durumunda bile son derece yorgun, halsiz ve bitkinse, ciddi bir iştah kaybı söz konusuysa domuz gribi olasılığını mutlaka ekarte etmek gerek. Kesin tanı için bazı özel tıbbi testler yapılması şart.

Aşı öncelikle kimlere yapılacak?

Sağlık personeli (doktorlar hemşireler acil servis çalışanları...), 6-36 aylık bebekler ve hamileler ilk önceliği olan gruplar. Şeker hastaları, ağır organ yetmezlikleri olanlar, özelikle kronik akciğer hastalıkları bulunanlar, herhangi bir nedenle bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlar, 65 yaş üstü yaşlılar da önceliğe sahip grupta yer alıyorlar.

Aşı ile ilgili tereddütler nereden kaynaklanıyor?

Aşılardaki Adjuvant madde olarak kullanılan alüminyumun zararlı olabileceği yönünde tereddütler var. Ayrıca mikrop kapmasını engellemek için aşıya eklenmiş olan cıvanın da tekrarlanan, örneğin iki defa yapılan aşılamalarda sorun yaratabileceği düşünülüyor. Aşının yumurta bazlı olması nedeniyle yumurta alerjisi olanlarda alerjik reaksiyona yol açabileceği de biliniyor. Ama bu durum şu anda yaygın olan grip aşıları için de söz konusu. Özetle aşı masum değil ama etkinliği değerlendirildiğinde çözüm onu kullanmak gibi görünüyor.

Tedavisi var mı?

Domuz gribi tedavisinde kullanılan güvenilir ilaçlar var. Tamiflu ve relenza domuz gribi virüsüne karşı da etkili antiviral ilaçlar. Antibiyolotiklerin domuz gribi tedavisinde herhangi bir faydası yok. Akciğer komplikasyonlarının ortaya çıkması hallerinde kullanılıyor ama bu kararı da doktorlar veriyor. Bol su içmek, istirahat etmek, iyi beslenmek en az ilaçlar kadar etkili.

Seyahat ederken hangi önlemleri almamız gerekiyor?

Seyahate çıkmadan önce yanınızda alkol içeren bir el antiseptiği ve kâğıt mendil bulundurmanızda fayda var. Cerrahi bir maske temin edebilirseniz kullanabilirsiniz. Seyahat süresince ellerinizi su ve sabunla sık sık yıkamalısınız. Su ve sabun bulamazsanız ellerinizi antiseptikle de temizleyebilirsiniz. Elinizi yıkamadan ağzınıza, burnunuza, gözünüze değdirmemeye, özellikle hastalık belirtisi bulunan kişilerle öpüşmemeye, tokalaşmamaya dikkat edin. Eğer herhangi bir grip işaretiyle karşılaşırsanız cerrahi maske kullanın, öksürme ve hapşırma durumunda ağzınızı ve burnunuzu mendille kapatın, kullandığınız mendilleri çöpe atmayı da unutmayın. Mümkünse seyahatinizi sonlandırarak istirahata çekilin, dinlenin, tıbbi bir yardım almayı ihmal etmeyin.