Deprem anında nasıl davranmalı?

Müjgan Halis'in haberi

Van ve Erciş depremleriyle birçok şeyi hatırladık ve ülkemizin yüzde 96'lık bir oranla deprem ülkesi olduğu gerçeğiyle yine yüzleştik. Depremle yaşamayı da öğrendik. Doğanın öfkesini durduracak gücümüz, depremi engelleyecek bir teknolojimiz olmadığına göre, insanoğlu olarak başka da çaremiz yok zaten. Fakat 1999'daki Marmara depreminden beri deprem eğitimi konusunda çok az yol aldığımız da bir gerçek. Halbuki ülkemizde deprem konusunda bilinç yaratmak için uzun zamandır çaba harcanıyor, hatta deprem simülasyonlarıyla katılımcılar, deprem anına götürülüp, o sırada yapılması gerekenler uygulamalı olarak anlatılıyor.

Bu merkezlerden biri de SABAH gazetesine çok yakın olan, İstanbul Fulya'daki Şişli Bilim Merkezi. Türkiye Bilim Merkezleri Vakfı'nın işlettiği bu merkezin 80'in üzerindeki deney ünitesinden biri de deprem ünitesi. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Afete Hazırlık Eğitim Birimi ve GEA Arama Kurtarma Derneği'nin danışmanlığında hazırlanan programda özel eğitmenler, isteyen herkese deprem konusunda bilgi veriyor. Mutfak görünümündeki deprem platformunda değişik büyüklüklerde deprem simülasyonları yapılarak verilen eğitimler, hem yetişkinler hem de çocuklar için. Şişli Bilim Merkezi'nde yaklaşık beş yıldır deprem eğitimi veren Emre Akgün'le uygulamalı bir deprem eğitimi için buluştuk. Önce mutfak görünümlü deprem platformunda 7.0 büyüklüğünde bir deprem yaşadık, ardından da bu depremden önce, deprem anında ve sonrasında neler yapmamız gerektiğini uzmanından dinledik.

DEPREMDEN ÖNCE

TATBİKAT: Deprem sırasında yapılması gerekenleri refleks haline getirene kadar deprem tatbikatlarının yapılması çok önemlidir. Evde, işyerinde, okulda düzenli olarak deprem tatbikatı yapılması bir zorunluluktur.

TOPLANTI: Depreme hazırlık olarak, çocuklar da dahil olmak üzere tüm aile üyelerinin katılımıyla bir aile toplantısı yapın ve deprem öncesi hazırlıklar, deprem anında ve sonrasında öncelikle yapılacakları kararlaştırın.

BULUŞMA: Ailece ev içinde, ev dışında ve mahalleniz dışında tekrar bir araya gelebileceğiniz yerler belirleyin.

TESPİT: Bulunduğunuz mekanlarda tehlikeli yerleri belirleyin. Örneğin; pencere önleri, asılı duran büyük ve ağır aydınlatma araçları, büyük, ağır ve devrilebilen eşyaların yanı, ocak gibi yangına neden olabilecek eşyaların yanından uzak durun. Korunabileceğiniz daha güvenli yerleri belirleyin. Çöküp, kapanıp, tutunmak için en güvenli yeri bulun.

ÇIKIŞ YOLLARI: Olağan çıkış yollarını ve ilk anda aklınıza gelmeyen pencere ve arka kapılar gibi diğer çıkış yollarını belirleyin. Düşerek veya kayarak, kapı, koridor gibi çıkış yollarında engel oluşturacak eşyalar varsa, bunları kaldırın. Örneğin kapı arkalarında rulo halinde duran halı, ütü masası, elektrik süpürgesi gibi eşyalar, koridorlardaki kitaplıklar.

BİNA DENETİMİ: Hiçbir bina depreme karşı yüzde 100 dayanıklı değildir. Binanın uzman mühendislerce incelenmesi ve güçlendirilmesi, güçlendirme uygun değilse binadan taşınılması en doğrusudur. Bina denetimi için yerel yönetimler, üniversite ve meslek odalarına başvurulabileceğinizi unutmayın.

TEHLİKE: Evin her yerini dolaşılıp sarsıntı sırasında nelerin uçarak, kayarak ya da düşerek tehlike yaratacağını tespit edin.

ACİL TORBA: Her zaman yatağınızın yanında fener, iş eldiveni ve ayakkabı bulundurun. Bunları elinizin altında olacak şekilde yatağınızın yanına plastik bir torba içinde koyun ki depremi hissettiğiniz anda hemen uzanıp alabilmeniz mümkün olsun.

SABİTLEME: Yaşamsal tehdit yaratacak eşyaları (giysi dolabı gibi), maddi kayıp ve iş kaybı yaratacak materyalleri (bilgisayar gibi), aile yadigarlarını (vazo gibi) mobilyaları, mutfak dolaplarını, beyaz eşyaları, şofbenleri, tüp gazları, aydınlatma elemanlarını sabitleyin. Pencere önündeki yatak ve mobilyaların yerlerini değiştirin. Çünkü ani bir sarsıntı sırasında camlar patlayıp, mermi işlevi görerek, vücudunuza saplanabilir. Yükseğe yerleştirilmiş ağır eşyaları, en kısa boylu aile üyesinin baş hizasından daha aşağıya indirin.

ENKAZ ALTINDA YAPILMASI GEREKENLER

Rastgele bağırmayın. Enkaz haline gelmiş binalarda rastgele bağırıldığında, toz, duman ve cüruflar solunum yolunu kapatır. Uzun süreli bağırmalar enerji kaybına ve ses kısılmasına neden olur. Nefes alıp verirken bir ritim tutturun. Gelişigüzel hareket etmeyin. Güvenli bir çıkış görüyorsanız ve yaralı değilseniz hareket edin. Dışarı çıkamıyorsanız, olduğunuz yerde kalın. Sakin ve sabırlı olun, paniğe kapılmayın. Aktif dinlenme ve aktif uyku durumuna geçin. Dış sesleri kontrol edin. Dışarıdan gelen sesleri dinlemeye ve cevap vermeye çalışın. Paniği kontrol etmek için kendinize telkinler verin. Yaşam umudunuzu koruyacak hayaller kurun. Zihninizde olumsuz düşünceler yaratmayın. Sevdiğiniz imgeleri zihninizde canlandırın. Enkazda, başka kişiler varsa onları da telkin edin. İlerleyen saatlerde beton bloklara vurarak dışarıya ses vermek için bir araç bulun.

DEPREM SIRASINDA YAPMANIZ GEREKENLER

UYARI: Deprem sırasında, önce bir ses duyarsınız, sonra da sarsıntı başlar. Eğer etrafınızda başkaları varsa, onları korunmaları için uyarmak amacıyla, "Deprem!" diye bağırın.

POZİSYON: Deprem başladığı zaman hemen güvenli bir yer bulup, dizlerinizin üstüne çökün ya da cenin pozisyonu alın. Bir mekanın içindeyseniz, dayanıklı bir eşyanın yanında çökün ve mutlaka camlardan korunun. Başınızı ve ensenizi koruyacak şekilde kapanın. Sağlam bir yere tutunun. Derin derin nefes alarak sakinleşmeye çalışın. Sarsıntı geçinceye kadar olduğunuz yerde kalın. Kendi emniyetinizden emin olduktan sonra da çevrenizde yardım edebileceğiniz kimse olup olmadığını kontrol edin. Eğer tehlikede değilse, kimseyi yerinden hareket ettirmeyin. Gidip yardım getirin. Gaz kokusu alırsanız, gaz vanasını kapatın. Bulunduğunuz odadaki camları ve kapıları açın, hava girmesini sağlayın. Binayı terk edin.

AÇIKLIK: Dışarıdaysanız açıklık bir alana gidip, üzerinize düşebilecek yıkıntılardan, elektrik kablolarından ve ağaçlardan korunun.

OTOMOBİL: Evde ya da işyerinizde değil de otomobilinizin içindeyseniz; otomobili açıklık bir alana sürün ve orada kalın. Köprülerden, altgeçitlerden ve elektrik direklerinden uzak durun.

SOKAK: Dar bir sokaktaysanız, güvenli yer çok enderdir. Düşen objelere dikkat edin. Binaların içi, dışarıdan daha güvenli olabilir.

DEPREMDEN SONRA

ATEŞ TEHLİKESİ: Depremden sonra asla ateş kullanmayın. Gaz kaçağı olmadığından emin olmadan kibrit, çakmak gibi kıvılcım yaratabilecek ateş kaynaklarını kullanmamak gerekir.

İLETİŞİM: Telefon hatlarının açık olması, yardım çağrılabilmesi açısından çok önemli. Oturduğunuz bölge dışında birini bağlantı kişisi olarak belirleyin. Ona, sizi merak edecek arkadaş ve akrabalarınızın telefon numaralarını verin. İyi olduğunuzu bildirmek için bir telefon konuşması yeterli.

BELGELER: Deprem sırasında belgelerinizin kaybolmasını önlemek için birer kopyalarını hazırlayın. Bunları bölge dışındaki bir akrabanıza gönderin veya su geçirmeyen bir torbada ayrı bir yerde saklayın.

SU: Eviniz sağlamsa, banyo küvetini ve lavaboyu suyla doldurup yedek su kaynağı oluşturun. Alternatif su depolanması esastır. Her bir kişi için günlük dört litre su depolayın.

YİYECEK: Yiyecek depolarken, dayanacak ve yüksek kalorili yiyecekleri seçin.

YANGIN: Elektrik şalterini, gaz ve su vanalarını kapatın. Deprem sonrasındaki en büyük tehlike yangındır. Öncelikle gaz vanalarını kapatın. Elektrik düğmelerine dokunmayın. Tüm elektrikli aletlerin fişlerini, elektrik yeniden geldiğinde bozulmalarını önlemek için prizden çekin.