Plüton'un yüzeyinde göl ve nehirler bulundu!

10 yılı aşkın süre önce uzaya fırlatılan ve geçtiğimiz sene Temmuz ayında Plüton'daki görevini tamamlayıp 2014 MU69 gök cismini incelemeye doğru yola çıkan New Horizons (Yeni Ufuklar) uzay robotundan yeni haberler var.

NASA bilim insanları, Yeni Ufuklar'dan gönderilen son veriler dahilinde; cüce gezegenin bir zamanlar sıvı nitrojenle dolu göllere ve nehirlere sahip olduğunu araştırıyor. Eğer yüzeydeki okyanuslar ve nehirlerin sıvı nitrojenle dolu olduğu anlaşılırsa bu, Plüton'un sandığımızdan çok daha aktif bir gezegen olduğu anlamına geliyor.

Yeni Ufuklar ekibinden Richard Binzel'e göre sıvı nitrojenle dolu göllerin 800-900 milyon yıl önce eksen eğikliğinden ötürü meydana gelmiş olabilir. Bildiğimiz gibi Dünya'nın eksen eğimi 23 derece. Plüton'da ise bu eğim derecesi 120. Bilgisayar modellemelerine göre bu eğim de milyonlarca yıl önce olmuş olabilir.

Bu aşırı eğimin sonucunda Plüton'un yüzeyinin çok daha fazla güneş ışığına maruz kaldığı öngörülüyor. Güneş ışınları nedeniyle Plüton'un yüzeyinin ısındığı ve sıvı nitrojenin, gezegenin yüzeyine aktığı tahmin ediliyor. Eksen eğimindeki bu değişiklikler, cüce gezegenin ikliminde de değişikliklere yol açmış. Bu olaya Milankoviç döngüsü ismi veriliyor ve aynı etkilerin dünya üzerinde olduğu da biliniyor.

Milutin Milankoviç, yapmış olduğu çalışmalarla Dünya'nın Güneş'in etrafındaki ve kendi ekseni etrafındaki dönüşünün sabit olmadığını ve belli zaman periyotlarında değişiklik gösterdiği iddiasında bulundu. Milankoviç'in kendi adı ile anılan bu döngülere genel olarak Milankoviç Döngüleri deniliyor.

Bir konferansta konuşan SRI (Güneybatı Araştırma Enstitüsü) bilim insanlarından Alan Stern ise, Yeni Ufuklar'ın, cüce gezegenin üzerinde bir göl saptadığını ifade etti. Stern, uzun süreli iklim değişikliklerinin Plüton'da çok belirgin değişikliklere neden olduğunu düşünüyor. Ayrıca Plüton'un atmosferinin, Mars'takine oranla daha yoğun olduğu belirlendi. Bu farkın, sıvı nitrojenin bir veya birden fazla Plüton'un yüzeyine akmasına neden olabileceği açıklandı.

Plüton'a yönelik bilinmeyen hala birçok bilgi var. Bu bilgiler, Yeni Ufuklar tarafından gönderilmeyi bekliyor. Uzay robotunun, serum damlası hızında veri göndermesinden dolayı da bekleme süresi oldukça uzuyor.

Hatırlayacağımız üzere Yeni Ufuklar uzay robotu sayesinde 10 yıllık süreçte Plüton'un kuzey kutbunda eski çağlardan kalma buzul kanyonlar olduğunu; cüce gezegenin yüzeyinde buz volkanına benzer yapıların olduğunu; yine Plüton'da genişliği 16-40 km arasında değişendev hücreler olduğunu ve bunun gibi birçok bilinmeyenleriöğrenmiştik.